Manggarai
Obszar

Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie (Indonezja)

Liczba mówiących

900 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie (dawniej lontara)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6a żywy↗
Kody języka
ISO 639-3 mqy
IETF mqy
Glottolog mang1405
Ethnologue mqy
BPS 0169 0
WALS mng
Występowanie
Ilustracja
Lokalizacja regionu Manggarai
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język manggarai – język austronezyjski używany w prowincji Małe Wyspy Sundajskie Wschodnie w Indonezji, na zachodnich terenach wyspy Flores[1]. Posługuje się nim 900 tys. osób[2].

Dzieli się na szereg dialektów: zachodni, centralny (ruteng), zachodnio-centralny, wschodni[2][3]. Według Ethnologue (wyd. 19) można wyodrębnić 43 mniejsze odmiany tego języka[2]. Duże zróżnicowanie gwarowe wynika z górzystego ukształtowania terenu wyspy Flores, którą zamieszkuje lud Manggarai[4]. Dialekt miasta Ruteng był wykorzystywany jako język misyjny[5] i jest postrzegany jako prestiżowy[6].

Z doniesień wynika, że nie jest dobrze wzajemnie zrozumiały z językiem riung[7]. Pobliski język rongga bywa opisywany jako dialekt[8]. I Wayan Arka ustalił jednak, że języki manggarai i rongga są wzajemnie niezrozumiałe (i jedynie daleko ze sobą spokrewnione)[9]. Języki takie jak rajong, manus, rembong i kepo również bywają uważane za dialekty manggarai[10].

Wykazuje znaczne wpływy języka makasarskiego z południowego Sulawesi. Region Manggarai do XVIII w. znajdował się bowiem pod dominacją Makasarczyków[11]. W powszechnym użyciu jest także narodowy język indonezyjski[12]. Indonezyjski dominuje w edukacji, administracji i sferze religijnej[13].

Został stosunkowo dobrze udokumentowany. Obszerny słownik języka manggarai sporządził J.A.J. Verheijen (Kamus Manggarai, 1967/1970)[14], jest to wręcz jedna z najbardziej dokładnych tego typu publikacji poświęconych językom wschodniej Indonezji[15]. Powstały również opracowania gramatyczne: Voorlopige Manggaraise spraakkunst (1946)[16], The basic grammar of Manggarai (1993)[17].

Jest nauczany w szkołach w regionie Manggarai i poznawany przez pokrewne społeczności etniczne[18][19]. W piśmiennictwie stosuje się alfabet łaciński[2]. W regionie nie rozwinął się żaden tradycyjny system pisma, a pierwszych prób zapisu miejscowych języków dokonali holenderscy misjonarze[20]. Historycznie było znane pismo bugijsko-makasarskie (lontara), lecz jego użycie ograniczało się do rejonów nadbrzeżnych[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Barbara F. Grimes, Richard Saunders Pittman, Joseph Evans Grimes (red.): Ethnologue: Languages of the World. Wyd. 13. Dallas, Texas: Summer Institute of Linguistics, 1996, s. 653. ISBN 978-1-55671-026-1. OCLC 36787271. (ang.).
  2. 1 2 3 4 M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Manggarai, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-03] (ang.).
  3. ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Manggarai. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-10)]. (ang.).
  4. ↑ hasło „Manggarais”. W: James B. Minahan: Ethnic Groups of South Asia and the Pacific: An Encyclopedia: An Encyclopedia. Santa Barbara, California: ABC-CLIO, 2012, s. 168–170. ISBN 978-1-59884-660-7. OCLC 819572006. [dostęp 2021-10-05]. (ang.).
  5. ↑ Adelaar 1996 ↓, s. 706.
  6. ↑ Arka 2005 ↓, s. 4.
  7. ↑ M. Paul Lewis, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Riung, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 19, Dallas: SIL International, 2016 [dostęp 2020-05-07] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).
  8. ↑ Santri E. P. Djahimo, et al: Issues In Applied Linguistics: Research & Practice. Sleman, Yogyakarta: Deepublish, 2021, s. 206. ISBN 978-623-02-2572-7. [dostęp 2021-10-09]. (ang.).
  9. ↑ Arka 2005 ↓, s. 3.
  10. ↑ Bahasa Manggarai. [w:] Peta Bahasa [on-line]. Badan Pengembangan dan Pembinaan Bahasa, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. [dostęp 2023-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-11-13)]. (indonez.).
  11. ↑ Verheijen i Grimes 1995 ↓, s. 585.
  12. ↑ A. A. Biernowa: Manggarai. W: Walerij Aleksandrowicz Tiszkow (red.): Narody i rieligii mira: encykłopiedija. Moskwa: Bolszaja rossijskaja encykłopiedija, 1998, s. 320–321. ISBN 978-5-85270-155-8. OCLC 40821169. (ros.).
  13. 1 2 Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life 2009 ↓, s. 606.
  14. ↑ Jilis A. J. Verheijen: Kamus Manggarai: Manggarai-Indonesia & Indonesia-Manggarai. ’s-Gravenhage: M. Nijhoff, 1967/1970. OCLC 6972716. (indonez.).
  15. ↑ Leif Asplund: Rembong-Wangka: Its position among the Manggaraic languages, some formative elements and adnominal possession. Institutionen för lingvistik, Stockholms universitet, 2020, s. 9–10. OCLC 1234522023. [dostęp 2023-05-10]. (ang.).
  16. ↑ P. Adolf Burger. Voorlopige Manggaraise spraakkunst. „Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde”. 103 (1), s. 15–265, 1946. DOI: 10.1163/22134379-90001214. ISSN 0006-2294. OCLC 9664955232. JSTOR: 20770777. (niderl.).
  17. ↑ Agustinus Semiun: The basic grammar of Manggarai: Kempo subdialect. LaTrobe University, 1993. OCLC 224209116. (ang.).
  18. ↑ Arka 2010 ↓, s. 107.
  19. ↑ Subhan Zein: Language Policy in Superdiverse Indonesia. Abingdon–New York: Routledge, 2020, s. 175, seria: Routledge Studies in Sociolinguistics. DOI: 10.4324/9780429019739. ISBN 978-0-429-01973-9. ISBN 978-0-367-02954-8. LCCN 2019031403. OCLC 1139891689. (ang.).
  20. ↑ Maribeth Erb: The Manggaraians: A Guide to Traditional Lifestyles. Times Editions, 1999, s. 154, seria: Vanishing cultures of the world. ISBN 981-204-059-5. OCLC 41572877. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.