Józef Kępiński

Tablica pamiątkowa z wizerunkiem Józefa Kępińskiego w Szczecinie
Data i miejsce urodzenia	19 czerwca 1917 Ruszkowo
Data i miejsce śmierci	7 sierpnia 1981 Szczecin
profesor nauk chemicznych
Specjalność: technologia chemiczna
Alma Mater	Politechnika Warszawska
Habilitacja	1958
Profesura	1975
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Warszawska Szkoła Inżynierska w Szczecinie Politechnika Szczecińska
rektor Politechniki Szczecińskiej (1965–1975)
Odznaczenia

Józef Jan Kępiński (ur. 19 czerwca 1917 w Ruszkowie, zm. 7 sierpnia 1981 w Szczecinie) – polski inżynier chemik, specjalista w zakresie technologii chemicznej nieorganicznej, nauczyciel akademicki i rektor Politechniki Szczecińskiej w latach 1965–1975^[1][2], poseł na Sejm PRL V kadencji.

Życiorys

Ukończył gimnazjum w Lipnie, a następnie zaczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej (1936–1939). W czasie II wojny światowej brał udział w wojnie obronnej Polski, a następnie został wywieziony na roboty przymusowe do Niemiec^[2]. Po wojnie wrócił na studia i w 1947 uzyskał dyplom magistra inżyniera chemika. Pracę na uczelni rozpoczął, jako asystent w Katedrze Technologii Chemicznej PW, już w czasie studiów. W 1954 przeniósł się na Wydział Chemiczny Szkoły Inżynierskiej w Szczecinie (przekształconej w 1955 w Politechnikę Szczecińską), gdzie objął stanowisko zastępcy profesora i kierownika nowej Katedry Technologii Chemicznej Nieorganicznej^[2][3]. Tam uzyskiwał w następnych latach kolejne stopnie naukowe i stanowiska: stopień kandydata nauk chemicznych (1957), stanowisko docenta etatowego (1958), profesora nadzwyczajnego (1967), profesora zwyczajnego (1975)^[2]. Od 1970 był dyrektorem Instytutu Technologii Chemicznej. Pełnił funkcję prodziekana Wydziału Chemicznego (1956–1958) i dziekana (1960–1964). Był przez dziesięć lat rektorem Politechniki (1965–1975)^[1][2].

Józef Kępiński brał udział w pracach Polskiej Akademii Nauk, Naczelnej Organizacji Technicznej, Polskiego Towarzystwa Chemicznego i Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego. Był posłem na Sejm PRL V kadencji, bez przynależności partyjnej^[2].

Józef Kępiński pełnił funkcję przewodniczącego^[1][2] Wydziału IV w Szczecińskim Towarzystwie Naukowym (1963–1966), Zarządu Oddziału Wojewódzkiego NOT w Szczecinie, Sekcji „Ochrona środowiska” w Polskim Towarzystwie Chemicznym (był organizatorem Sekcji). Był też członkiem Komisji^[1] Badań Morza PAN, Nauk Chemicznych PAN oraz Komisji Nauki i Oświaty Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie.

Pochowany na cmentarzu Centralnym w Szczecinie^[4].

Tematyka prac naukowych i publikacje

Politechnika Szczecińska – budynek Wydziału Technologii Chemicznej („Stara Chemia”)

Profesor Józef Kępiński był specjalistą w dziedzinie technologii nawozów sztucznych i związków chloru; zajmował się także zagadnieniami oczyszczania ścieków metodą odwróconej osmozy i odsalania wód (np. uczestniczył w międzynarodowych konferencjach Fresh Water from the Sea)^[1][2]. Należał do inicjatorów wprowadzenia kierunku kształcenia „ochrona środowiska” na studia techniczne. Opracował liczne oryginalne artykuły naukowe, podręczniki akademickie i inne publikacje, np. rozdział w popularnym przez dziesięciolecia Kalendarzu Chemicznym (cz. II – najważniejsze procesy jednostkowe, dane fizykochemiczne i ruchowe)^[5]. Akademickie podręczniki technologii chemicznej, opracowane przez Kępińskiego lub z jego udziałem, cieszyły się dużym powodzeniem, o czym świadczy ponawianie wydań^[1]:

• Chemia techniczna nieorganiczna, Zdzisław Sołtys, Józef Kępiński, PWT 1958^[6];
• Wstęp do technologii chemicznej, Józef Kępiński, Wyd. Uczeln PS, 1978^[7],
• podręcznik Technologia chemiczna nieorganiczna, wydany czterokrotnie, po uzupełnianiach z udziałem współautorów:

– Józef Kępiński, PWN Warszawa, 1964 (wyd. 1)^[8];

– Józef Kępiński, Kazimierz Kałucki (rozdz. 17), PWN Warszawa, 1974 (wyd. 2)^[8];

– Józef Kępiński, Kazimierz Kałucki (rozdz. 17), PWN Warszawa, 1975 (wyd. 3)^[8];

– Józef Kępiński, Kazimierz Kałucki, Iwo Pollo, PWN Warszawa, 1984 (wyd. 4)^[9].

W dorobku Józefa Kępińskiego są też kolejne wydania tłumaczenia książek dwukrotnego laureata Nagrody Nobla, Linusa Paulinga (absolwenta Massachusetts Institute of Technology, kierunek Chemical Engineering). Książka Chemia ogólna: wstęp do chemii opisowej z zarysem nowoczesnych teorii (przekład: J. Kępiński, rozdz. 28 i 29 – Jadwiga Deles) była wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN w latach 1959 i 1963^[8], a książka Chemia (Linus Pauling, Peter Pauling; tłumaczenie: J. Kępiński, A. Przepiera, J. Deles) – trzykrotnie, w 1983, 1989 i 1997^[8].

Kombinat ZCh Police (powst. 1964), produkujący m.in. fosforowe nawozy sztuczne, współpracujący z Instytutem Technologii Chemicznej PS^[10][11]

Publikacje dotyczące chemii i technologii chloru i jego związków reprezentują np.:

• Technologia chloru i związków chloru, WNT, Warszawa 1963^[12];
• Dwutlenek chloru i chloryny: Chemia, technologia, zastosowanie, PWN, Poznań 1967^[13];
• Odsalanie mórz i oceanów (współautor: Nikodem Chlubek), tom 221 serii wydawniczej Omega, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972^[14];
• Kontaktowe utlenianie chlorowodoru (praca zbiorowa, red. J. Kępiński), PWN, Poznań 1973^[15].

Odznaczenia i upamiętnienie

Józef Kępiński został odznaczony Krzyżem Kawalerskim (1966) i Oficerskim (1972) Orderu Odrodzenia Polski^[2]. Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej wyraził pamięć o Józefie Kępińskim m.in. przez wmurowanie tablicy przy wejściu do budynku tzw. „Starej Chemii” (ul. Pułaskiego 10). Aula w tym budynku nadano imię prof. Józefa Kępińskiego (w maju 2011 odbyło się w niej sympozjum nt. fotokatalizy, organizowane przez następców patrona we współpracy z producentem nawozów, Zakładami Chemicznymi „Police”^[11]).

Pamięć o twórcy Wydziału podtrzymują nauczyciele szczecińskich szkół (wśród nich wielu absolwentów Wydziału Chemicznego PS), o czym świadczy zakres materiału z chemii, przekazany uczestnikom konkursu „Omnibus 2010” nt. Wybitni Polacy w dziejach powojennego Szczecina^[16]:

Przypisy