 | |
| Data i miejsce urodzenia |
26 września 1908 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
_BAR.svg.png.webp){kind=small} | |
Krugłowska Iwona z domu Rosen, ps. „Iwa”, „Iwona” (ur. 26 września 1908 w Wilczonku, powiat siedlecki[1], województwo mazowieckie, zm. 15 lipca 1944 w Warszawie) – polska żołnierz łączności SZP–ZWZ–AK, juzistka, pracownica Poczty Głównej w Warszawie, więźniarka Pawiaka[2].
Życiorys
Iwona Krugłowska urodziła się 26 września 1908 roku w Wilczonku w powiecie siedleckim[1].
Była córką Haliny Sawickiej primo voto Rosen, z domu Ratka (Rabka) i Ignacego Rosena[1]. Ukończyła kurs juzistek w Zegrzu[1]. Odbyła go od 15 października 1931 r. do 15 września 1932 r. z wynikiem dobrym[1][3]. Pracowała jako telegrafistka w Toruniu. Później była pracownicą Poczty Głównej w Warszawie[3][4].
Podczas II wojny światowej i okupacji niemieckiej brała udział w konspiracji niepodległościowej od listopada 1939[3][5].
Przydzielona do Biura Finansów i Kontroli Komendy Głównej SZP-ZWZ-AK[3][5].
Oficjalnie pracowała w „Barze pod Bokiem” przy ul. Daniłowiczowskiej 2, gdzie mieścił się także lokal konspiracyjny[3][5].
18 maja 1944 roku została aresztowana przez okupantów niemieckich w swoim mieszkaniu[2] przy ul. Piusa XI[6] z całą rodziną: matką Haliną Sawicką, ojczymem Lechem, siostrą przyrodnią Joanną Sawicką i sublokatorką Barbarą Józefiak. Była więziona na Pawiaku. Gestapo torturowało ją podczas śledztwa, duszono maską gazową. Niczego nie ujawniła[2].
Na egzekucję wyniesiono ją na noszach (ponieważ nie mogła poruszać się o własnych siłach) z oddziału kobiecego Pawiaka tzw. Serbii[7]. Rozstrzelana została w lipcu 1944 w ruinach getta warszawskiego. Odznaczono ją pośmiertnie Krzyżem Walecznych[2][8].
Jej siostrę Joannę wywieziono do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück, gdzie zmarła. Matka Halina została zwolniona z Pawiaka w przeddzień powstania warszawskiego; zginęła pod gruzami zbombardowanego przez Niemców domu[9][6][10].
Była przyrodnią siostrą żołnierza AK i późniejszego architekta Olgierda Aleksandra Sawickiego[6].
Upamiętnienie
Jej nazwisko zostało umieszczone na tablicy poświęconej juzistkom na Pomniku Barykady Września w Warszawie oraz na pomniku Czynu Bojowego Kobiecych Wojskowych Służb Łączności w Wyższej Szkole Wojsk i Łączności w Zegrzu[8].
W 2022 roku w 80. rocznicę utworzenia Armii Krajowej Poczta Polska wydała znaczek pocztowy upamiętniający Iwonę Krugłowską ps. „Iwa”. Znaczek zawiera artystycznie koloryzowane zdjęcie Iwony Krugłowskiej. Jego autorem jest Jarosław Ochendzan[11][12].
Zobacz też
- Janina Lewandowska
- Jadwiga Piekarska
- Elżbieta M. Zahorska
- Zofia Ginterówna
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Zakrzewska 2022 ↓, s. 85.
- 1 2 3 4 Michalska i inni 1988 ↓, s. 218–219.
- 1 2 3 4 5 Michalska i inni 1988 ↓, s. 218.
- ↑ Zakrzewska 2022 ↓, s. 87–88.
- 1 2 3 Zakrzewska 2022 ↓, s. 89.
- 1 2 3 Olgierd Aleksander Sawicki. 1944.pl. [dostęp 2024-04-09].
- ↑ Zakrzewska 2022 ↓, s. 90.
- 1 2 Zakrzewska 2022 ↓, s. 91.
- ↑ Michalska i inni 1988 ↓, s. 219.
- ↑ Zakrzewska 2022 ↓, s. 92.
- ↑ Zakrzewska 2022 ↓, s. 91–92.
- ↑ 80. rocznica utworzenia AK: znaczek upamiętniający Iwonę Krugłowską ps. „Iwa”. tvp.pl, 2022-02-18. [dostęp 2024-04-09].
Bibliografia
- Hanna Michalska, Maria Stopień, Bożena Tazbir-Tomaszewska, Wanda Turkowska, Wacława Zastocka: Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1988. ISBN 83-06-01195-3.
- Anna Zakrzewska. Iwona Maria Rosen-Krugłowska ps. Iwona, Iwa – toruńska juzistka, żołnierz SZP-ZWZ-AK. „Biuletyn Fundacji Generał Elżbiety Zawackiej”. 72, 2022.