Iwan Iljin
Iwan Aleksandrowicz Iljin
Ilustracja
Iwan Iljin około 1920 roku[2]
Data i miejsce urodzenia

1883
Moskwa

Data i miejsce śmierci

1954
Zollikon (Szwajcaria)

Zawód, zajęcie

filozof, wykładowca akademicki, pisarz

podpis
Aleksander i Jekaterina Iljin, rodzicie Iwana Iljina
Iwan Iljin sportretowany na obrazie „Myśliciel” (1921) Michaiła Niestierowa. Kolekcja Państwowego Muzeum Rosyjskiego w Petersburgu[3]
Upamiętnienie wydalonych „Statkiem filozofów”, na nabrzeżu w Petersburgu. Inskrypcja: „Wybitne osobistości rosyjskiej filozofii, kultury i nauki zostały wypędzone na emigrację z tego miejsca jesienią 1922 roku. Tablica ufundowana przez Petersburskie Towarzystwo Filozoficzne, odsłonięcie 15 listopada 2003 roku”[4]

Iwan Aleksandrowicz Iljin (ros. Иван Александрович Ильин; ur. 28 marca?/9 kwietnia 1883 w Moskwie, zm. 21 grudnia 1954 w Zollikon) – rosyjski filozof o poglądach faszystowskich, od 1922 roku na emigracji w Niemczech, później w Szwajcarii. Z racji powszechnych, publicznych odwołań do jego twórczości stosowanych przez władze rosyjskie od początku XXI wieku, zwany w literaturze i publicystyce „filozofem Putina”[5][6][7].

Życiorys

Jego matka Caroline Louise z domu Schweikert von Stadion była rosyjską Niemką, wyznająca luteranizm do czasu zawarcia małżeństwa z ojcem Iwana Iljina w 1880 roku. Wówczas dokonała konwersji na prawosławie, przyjmując także nowe imię: Jekaterina Juliewna. Dziadek Iwana Iljina od strony matki – Julius Schweikert (ur. 1807 w Wittenberdze), początkowo był felczerem popularyzującym homeopatię – wówczas modną w Rosji metodę kuracji. Pod koniec życia został nadwornym medykiem, publikującym w rosyjskich periodykach medycznych. Iwan Iljin od najmłodszych lat pisał i mówił biegle po niemiecku. Jego ojciec Aleksander Iwanowicz Iljin, urodził się i spędził dzieciństwo w Wielkim Pałacu Kremlowskim. Dziadek Iwana Iljina od strony ojca był komendantem pałacu. Iwan Iljin wychowywał się w centrum Moskwy – na Zaułku Naryszkina, niedaleko Kremla. W 1901 wstąpił na wydział prawa Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego. Podczas studiów prawniczych Iljin zainteresował się filozofią pod wpływem profesora Pawła Iwanowicza Nowgorodcewa (1866-1924), chrześcijańskiego filozofa prawa i liberała politycznego. W 1906 roku ukończył studia prawnicze. W 1911 roku studiował filozofię w Getyndze, gdzie poznał Edmunda Husserla. Po powrocie pracował naukowo w Moskwie. Po rewolucji październikowej nie opuścił Rosji. Pięć lat później, jesienią 1922 roku na rozkaz Włodzimierza Lenina znalazł się na liście proskrypcyjnej rewolucji kulturalnej ZSRR i został wydalony z kraju wraz ze 160 innymi intelektualistami. Byli wśród nich m. in. Nikołaj Bierdiajew, Siergiej Bułgakow, Lew Karsawin i Nikołaj Łosski. Zostali oni umieszczeni na statku (który nazwano później „Statkiem filozofów”) i wydaleni z Petersburga do Szczecina, w Republice Weimarskiej.

W latach 1923–1934 Iljin pracował jako profesor Rosyjskiego Instytutu Naukowego w Berlinie. W latach 1927–1930 był wydawcą i redaktorem pisma rosyjskojęzycznego „Russkij Kolokol” (ang. Russian Bell). Wykładał w Niemczech i innych krajach Europy, z czasem stając się czołowym ideologiem rosyjskiego ruchu Białych na emigracji. Wspierał ideologię Benito Mussoliniego i podporządkowanie jednostki państwu[8].

Iljin rozwijał ideę nacjonalizmu rosyjskiego i swoistości Rosji, która miałaby nie być związana wartościami zachodniej demokracji. W działalności antykomunistycznej szukał w Europie sojuszników na skrajnej prawicy od Mussoliniego po Hitlera. Zdobył rozgłos tomem O sprzeciwianiu się złu siłą z 1925 roku. Polemizował w nim z ideami Lwa Tołstoja. W opublikowanym w 1933 r. apologetycznym artykule o nazizmie pisał z pogardą o „liberalno-demokratycznej hipnozie niesprzeciwiania się” komunizmowi, natomiast doceniał nazizm za powstrzymanie procesu bolszewizacji w Niemczech. W 1948 r. napisał artykuł O faszyzmie, polemizujący z Trybunałem Norymberskim, a przy tym pomijający Zagładę, ludobójstwo, obozy koncentracyjne i zbrodnie przeciw ludzkości[9].

W 1934 r. po zagarnięciu władzy przez nazistów został zwolniony z Rosyjskiego Instytutu Naukowego[10]. Naziści umieścili Iljina pod nadzorem policji. W 1938 z pomocą finansową Siergieja Rachmaninowa udało mu się opuścić Niemcy i kontynuować pracę naukową w Genewie w Szwajcarii. Zmarł w Zollikon koło Zurychu 21 grudnia 1954 roku. Pół wieku później, prezydent Rosji Władimir Putin nakazał sprowadzenie prochów Iljina ze Szwajcarii do Rosji i w 2009 roku osobiście uczestniczył w ceremonii pogrzebowej przy Monastyrze Dońskim w Moskwie[6][11][12][5][13][14][15].

Wybrane prace

  • Hegel’s philosophy as a doctrine of the concreteness of God and man (ros. Философия Гегеля как учение о конкретности Бога и человека, 1918; niem. Die Philosophie Hegels als kontemplative Gotteslehre, 1946);
  • Resistance to Evil By Force (ros. О сопротивлениии злу силою, 1925);
  • The Way of Spiritual Revival (1935);
  • National Socialism: A New Spirit (1933);
  • Foundations of Struggle for the National Russia (1938);
  • The Basis of Christian Culture (ros. Основы христианской культуры, 1938);
  • About the Future Russia (1948);
  • On the Essence of Conscience of Law (ros. О сущности правосознания, 1956);
  • The Way to Insight (ros. Путь к очевидности, 1957);
  • Axioms of Religious Experience (ros. Аксиомы религиозного опыта, 1953);
  • On Monarchy and Republic (ros. О монархии и республики, 1978).

Przypisy

  1. Alamy Limited, Ivan Alexandrovich Ilyin (1883-1954), c. 1920 Stock Photo – Alamy [online], www.alamy.com [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  2. ↑ Alamy Limited, Ivan Alexandrovich Ilyin (1883-1954), c. 1920 Stock Photo – Alamy [online], www.alamy.com [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  3. ↑ Alamy Limited, The Thinker. Portrait of the philosopher and publicist Iwan Aleksandrowicz Iljin (1883-1954). Museum: State Russian Museum, St. Petersburg. Author: Nesterov, Mikhail Vasilyevich Stock Photo – Alamy [online], www.alamy.com [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  4. ↑ Alamy Limited, Commemorative sign marking the place from where the Philosophers’ ships with Russian intellectuals were departed to exile from Bolshevik Russia in autumn 1922 on the embankment of the Neva River in Saint Petersburg, Russia. Text in Russian means: Prominent figures of Russian philosophy, culture and science were expelled to emigration from this embankment in the autumn of 1922. The commemorative sign was installed by the Saint Petersburg Philosophic Society and unveiled on 15 November 2003 Stock Photo – Alamy [online], www.alamy.com [dostęp 2022-02-28] (ang.).
  5. 1 2 David Brooks, Opinion | Putin Can’t Stop, „The New York Times”, 4 marca 2014, ISSN 0362-4331 [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  6. 1 2 Anton Barbashin, Putin’s Philosopher – by Anton Barbashin [online], www.hudson.org [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  7. ↑ The Road to Unfreedom by Timothy Snyder review – chilling and unignorable [online], the Guardian, 15 kwietnia 2018 [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  8. ↑ How a Russian Fascist Is Meddling in America’s Election. The New York Times. [dostęp 2022-03-21]. (ang.).
  9. ↑ Adam Pomorski w wywiadzie Łukasza Łacheckiego: Korzenie nowego rosyjskiego faszyzmu. Krytyka Polityczna, 2022-04-16. [dostęp 2022-04-17].
  10. ↑ Кураев 2020 ↓, s. 247.
  11. ↑ Timothy Snyder: “God Is a Russian” | Russian, East European, & Eurasian Studies at Yale [online], reees.macmillan.yale.edu [dostęp 2022-02-27].
  12. ↑ Anton Barbashin, Hannah Thoburn, Putin’s Philosopher, 24 lutego 2022, ISSN 0015-7120 [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  13. ↑ The Hannah Arendt Center, The Total Fascist [online], hac.bard.edu [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  14. ↑ Timothy Snyder, Ivan Ilyin, Putin’s Philosopher of Russian Fascism [online], The New York Review of Books [dostęp 2022-02-27] (ang.).
  15. ↑ Культурная революция [online], Большая российская энциклопедия – электронная версия [dostęp 2022-02-28].

Bibliografia

  • Synder, Timothy (2018), The Road to Unfreedom: Russia, Europe, America; Nowy Jork: Tim Duggan Books ISBN 978-05-255-7446-0.
  • В. И. Кураев: ИЛЬИН Иван Александрович. W: Русская философия. Энциклопедия. Под общ. ред. М. А. Маслина. Wyd. III. М.: Мир философии, 2020, s. 246–248. (ros.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.