Ismena
Ilustracja
Ismene narcissiflora
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

Ismena

Nazwa systematyczna
Ismene Salisbury ex Herbert
Appendix: 45 (1821)[3]
Typ nomenklatoryczny

Ismene amancaes (Ruiz & Pav.) Herb.[4]

Synonimy
  • Elisena Herb.
  • Liriope Herb.
  • Pseudostenomesson Velarde[3]

Ismena, zgięcz (Ismene Salisb. ex Herb.) – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący 11 gatunków, występujących w Ekwadorze i Peru, introdukowany do Zimbabwe[3]. Ismena okazała o dużych, białych kwiatach, jest uprawiana jako roślina ozdobna[5].

Morfologia

Budowa Ismene amancaes
Pokrój
Wieloletnie, cebulowe rośliny zielne[6].
Liście
Jednoroczne, wyrastające po przekwitnięciu roślin, równowąsko-lancetowate[7]. U nasady ciasne pochwy liściowe tworzą długą nibyłodygę[6].
Kwiaty
Promieniste lub grzbieciste, miseczkowate i mniej więcej lejkowate lub lejkowato-rurkowate, białe, żółte lub zielone, wyrastające na spłaszczonym, dwukanciastym głąbiku[6]. Listki okwiatu równowąskie[7]. Przykoronek zawsze obecny, wydatny, cylindryczny, odgięty[7]. Nitki pręcików przyległe do przykoronka[7]. Zalążnia dolna, zwykle z dwoma zalążkami w każdej komorze. Szyjka słupka zakończona główkowatym znamieniem[6].
Owoce
Torebki zawierające zielone, mięsiste i gąbczaste nasiona[6].

Systematyka

Kwiat Ismene amancaes
Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Hymenocallideae, podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae[8]. W latach 1888–1988 rodzaj ten był uznawany za synonim rodzaju błonczatka (Hymenocallis)[9].
Wykaz gatunków[3]
  • Ismene amancaes (Ruiz & Pav.) Herb.
  • Ismene hawkesii (Vargas) Gereau & Meerow
  • Ismene longipetala (Lindl.) Meerow
  • Ismene morrisonii (Vargas) Gereau & Meerow
  • Ismene narcissiflora (Jacq.) M.Roem. – ismena okazała
  • Ismene nutans (Ker Gawl.) Herb.
  • Ismene parviflora Meerow & A.Cano
  • Ismene pedunculata Herb.
  • Ismene ringens (Ruiz & Pav.) Gereau & Meerow
  • Ismene sublimis (Herb.) Gereau & Meerow
  • Ismene vargasii (Velarde) Gereau & Meerow

Nazewnictwo

Etymologia nazwy naukowej
Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od imienia mitologicznej Ismeny, córki Edypa i Jokasty[10].
Nazwy zwyczajowe w języku polskim
W Słowniku nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich... Erazma Majewskiego wydanym w roku 1889[11] i w Słowniku polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin z roku 1900 Józefa Rostafińskiego[12] jako polską nazwę rodzaju Ismene podawano zgięcz. W obu przypadkach nazwa ta podana została za opracowaniem Ignacego Czerwiakowskiego Catalogus plantarum quae in C.R. horto botanico Cracoviensi anno 1864[13]. Współcześnie określana jako ismena, zgodnie z polskim tłumaczeniem nazwy naukowej, tj. imienia (Ismena).

Zastosowanie

Rośliny ozdobne
Z uwagi na efektowne kwiaty ismeny są uprawiane jako rośliny ogrodowe, najpopularniejszym gatunkiem w uprawie jest ismena okazała[5]. W uprawie często kwitnie po pojawieniu się liści. W zimie przechodzi okres spoczynku[14]. W Polsce nie jest mrozoodporna i cebule wymagają wykopania na zimę (strefy mrozoodporności: 9-11[5]).

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  4. ↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  5. 1 2 3 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  6. 1 2 3 4 5 A.W. Meerow, D.A. Snijman: Amaryllidaceae. W: Klaus Kubitzki: The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons: Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 105. DOI: 10.1007/978-3-662-03533-7. ISBN 978-3-662-03533-7. (ang.).
  7. 1 2 3 4 William Herbert: Amaryllidaceae. Londyn: James Ridgway and Sons, 1837.
  8. ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  9. ↑ Gereau R. E., Meerow A. W. & Brako L.. New Combinations in Hippeastrum, Ismene, and Leptochiton (Amaryllidaceae) for the Flora of Peru. „Novon”. 3 (1), 1993. DOI: 10.2307/3391415.
  10. ↑ David Gledhill: The names of plants. Wyd. 4. Cambridge University Press, 2008. ISBN 978-0-511-47376-0.
  11. ↑ Erazm Majewski: Słownik nazwisk zoologicznych i botanicznych polskich. T. 2: T. 2.: Słownik polsko–łaciński. Warszawa: Druk Noskowskiego, 1889, s. 505. (pol.).
  12. ↑ Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 400. (pol.).
  13. ↑ Ignacy Rafał Czerwiakowski: Catalogus plantarum quae in C.R. horto botanico Cracoviensi anno 1864, ab erecta C.R. Universitate Studiorum Jagellonica quingentesimo, a fundato vero horto octogesimo educantur, secundum systema Endlicherianum. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 1864.
  14. ↑ Pacific Bulb Society: Ismene. 2017-11-25. [dostęp 2021-03-01]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.