Piestrzenica pośrednia
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

krążkownicowate

Rodzaj

piestrzenica

Gatunek

piestrzenica pośrednia

Nazwa systematyczna
Gyromitra ambigua (P. Karst.) Harmaja
Karstenia 9: 17 (1969)

Piestrzenica pośrednia (Gyromitra ambigua (P. Karst.) Harmaja) – gatunek grzybów z rodziny krążkownicowatych (Discinaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gyromitra, Discinaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1879 r. Petter Adolf Karsten, nadając mu nazwę Helvella ambigua. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu w 1969 r. Harri Harmaja, przenosząc go do rodzaju Gyromitra[1].

Synonimy nazwy naukowej:

  • Helvella ambigua P. Karst. 1879
  • Physomitra infula var. ambigua (P. Karst.) Boud. 1907[2].

Nazwa polska na podstawie rekomendacji Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów[3].

Morfologia

Owocniki

Przypominają pokrojem podstawczaki. Składają się z główki i trzonu, wewnątrz są puste. Główka o wysokości 2–13 cm i średnicy 2–8 cm[4], kształcie siodłowatym z kilkoma nieregularnymi fałdami; zazwyczaj są dwa, rzadziej trzy lub cztery. Powierzchnia w stanie suchym o barwie od ciemnobrązowej do niemal czarnej, u młodych okazów z fioletowym odcieniem[5]. Trzon o wysokości 2–12 cm i średnicy do 3 cm, nieżebrowany[4], o brudno białawej barwie, u młodych owocników z fioletowym odcieniem. Miąższ o łagodnym smaku, bez wyraźnego zapachu[5].

Cechy mikroskopowe

Główną cechą na podstawie której odróżnia się piestrzenicę pośrednią od innych gatunków piestrzenic jest wielkość zarodników. Są zdecydowanie większe i w ścianie komórkowej mają rozszerzenia[6]. Mają rozmiar 17–24 × 7–11 µm, kształt wąsko elipsoidalny z dwiema dużymi gutulami (czasami z jedną lub trzema), są gładkie bez apikuli lub z lekko pogrubionymi (poniżej 1 µm) ściankami na końcach, tworzącymi złudzenie szerokich, bardzo płytkich apikuli (najlepiej widocznych po wybarwieniu błękitem bawełnianym). Worki 8-zarodnikowe. Parafizy główkowate o szerokość 7–10 µm z czerwoną, ziarnistą zawartością[4].

Gatunki podobne

Morfologicznie nie da się odróżnić piestrzenicy pośredniej od pierścienicy infułowatej. Wskazówką może być jednak siedlisko. Piestrzenica infułowata rośnie wyłącznie na próchniejącym drewnie, piestrzenicę pośrednią znajdywano natomiast na glebie piaszczystej, w której trudno było się doszukać resztek organicznych. Do pewnego rozróżnienia konieczne jest jednak mikroskopowe badanie zarodników. Piestrzenica kasztanowata (Gyromitra esculenta) tworzy owocniki głównie wiosną[6].

Występowanie i siedlisko

Podano występowanie piestrzenicy pośredniej w Europie i Ameryce Północnej. W Europie najwięcej stanowisk znajduje się na Półwyspie Skandynawskim[7]. W Polsce do 2020 r. w piśmiennictwie naukowym podano 2 stanowiska[5]. Niewielka liczba znanych stanowisk może wynikać z tego, że jeszcze do niedawna nie była ona w Polsce traktowana jako odrębny gatunek, lecz opisywana jako piestrzenica infułowata (Gyromitra infula)[6]. Aktualne stanowiska podaje także internetowy atlas grzybów[8]. W latach 1995–2004 roku i powtórnie od 2014 r. objęta ochroną częściową bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[5].

Naziemny grzyb saprotroficzny. Występuje w sosnowych borach, głównie na piaszczystej glebie zawierającej silnie spróchniałe drewno[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2022-06-10].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-06-10].
  3. ↑ Rekomendowane polskie nazwy grzybów [online], Polskie Towarzystwo Mykologiczne [dostęp 2021-08-21].
  4. 1 2 3 Michael Kuo, Gyromitra ambigua [online], Mushroom Expert [dostęp 2022-06-10].
  5. 1 2 3 4 5 Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  6. 1 2 3 Gyromitra ambigua (P. Karst.) Harmaja, Karstenia 9: 17 (1969) [online], Grzyby Puszczy Knyszyńskiej i okolic [dostęp 2022-06-10].
  7. ↑ Występowanie Gyromitra ambigua na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-06-10].
  8. ↑ Aktualne stanowiska piestrzenicy pośredniej w Polsce [online] [dostęp 2022-06-10].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.