Groszek pachnący
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bobowce

Rodzina

bobowate

Podrodzina

bobowate właściwe

Rodzaj

groszek

Gatunek

groszek pachnący

Nazwa systematyczna
Lathyrus odoratus L.
Sp. pl. 2:732. 1753
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Wąsy czepne
Strąk

Groszek pachnący (Lathyrus odoratus L.) – gatunek rośliny jednorocznej wywodzący się z rejonu śródziemnomorskiego (Sycylia, południe Włoch[4]), rozprzestrzeniający się także w innych rejonach i w wielu krajach uprawiany[5]. W Polsce wyłącznie w uprawie jako roślina ozdobna, tylko przejściowo dziczejąca (efemerofit). Często uprawiane, jednoroczne pnącze[4].

Morfologia

Nasiona
Łodyga
Kanciasta, cienka[6], wiotka, osiągająca od 1 do 2 m wysokości, w górnej części oskrzydlona.
Liść
Pierzaste[6], złożone z jednej pary eliptycznych listków. Niektóre liście przekształcone w wąsy czepne za pomocą których roślina chwyta się podpór.
Kwiaty
Delikatne o pastelowych barwach białej, żółtej, różowej, pomarańczowej, niebieskiej[4], zebrane w 1–3 kwiatowe, nieliczne[6] grona. Kwiaty motylkowe o średnicy od 3 do 4 cm, silnie pachnące; o barwach białej, żółtej, różowej, pomarańczowej, niebieskiej. Osadzone w liczbie od 4 do 7 na sztywnych szypułkach. Kwitnie od czerwca do końca sierpnia.
Owoc
Nieoskrzydlony, wydłużony, omszony[4] strąk na szypułce o długości ponad 7 cm.

Zastosowanie i uprawa

  • Zastosowanie. Ze względu na swoje ładne i wonne kwiaty jest często uprawiany jako roślina ozdobna. Uprawiany jest na rabatach i na kwiat cięty, na altanach, balkonach, pergolach. Idealnie nadaje się na osłonę dobrze oświetlonych ścian i ogrodzeń. Wyhodowano kultywary o szerokiej gamie barw kwiatów, jednak są one mniej pachnące od typowej formy[7]. Istnieją odmiany karłowe i wysokie, pnące.
  • Uprawa. Nasiona wysiewa się pod koniec marca lub na początku kwietnia wprost do gruntu, po 4–6 nasion w jednej kupce, w rozstawie 20 × 50 cm[8]. Odmiany wysokie pnące, wymagają podpór. Groszek pachnący dobrze rośnie w miejscu ciepłym i nasłonecznionym, na glebie lekkiej, ale zasobnej w składniki pokarmowe, słabo zasadowej. Młode rośliny znoszą dość dobrze chłody, można więc wysiewać nasiona do gruntu już od połowy kwietnia. W temperaturze 15-18 stopni kiełkują po 14 dniach[4].

Odmiany

  • ‘Cuthberston’ – rośliny silnie rosnące[6], kwiaty średniej wielkości z pomarszczonymi płatkami, wyrastające grupami po 4–5 na długich szypułkach[6].
  • ‘Praecox’ – wcześnie kwitnący, kwiaty duże (średnica 4–5 cm) o pofalowanych płatkach; nadają się do uprawy przyspieszonej pod szkłem[6].
  • ‘Spencer’ – popularne odmiany gruntowe, wielkokwiatowe[6], kwiaty średnicy 4–5 cm ze sfalowanymi płatkami. Szczególnie polecany do uprawy w gruncie.
  • ‘Zvolanek’ – odmiany wielkokwiatowe[6], sfalowane kwiaty w grupach po 4–6 na długiej szypułce (40 cm)[8].
  • ‘Cupido’ (Liliput) – rośliny niskie 40–60 cm, obficie, lecz krótko kwitnące[6].
  • ‘Duplex’ – rośliny o kwiatach z podwójnym żagielkiem[6].
  • ‘Galaxy’ – rośliny o kwiatach dużych, zebranych po 5-7 na długich szypułkach[6].
  • ‘Ruffled’ – górny płatek kwiatu bardzo duży [żagielek] o brzegach falistych[6].
  • ‘Pink Pride’ – kwiaty różowe z białym środkiem[4].
  • ‘Danny’ – kwiaty ciemnoniebieskie[4].
  • ‘White Ensign’ – kwiaty czysto białe[4].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Fabales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-23] (ang.).
  3. ↑ J. Rowe i inni, Lathyrus odoratus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2014-03-06] (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Jan Tykač: Rośliny pnące. Leksykon przyrody. Polska Oficyna Wydawnicza ‘BGW’, 1985. ISBN 83-7066-152-1.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-12].
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Krystyna Oszkinis: Kwiaty od A do Z. PWRiL, 1992.
  7. ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  8. 1 2 Bolesław Chlebowski, Kazimierz Mynett: Kwiaciarstwo. Warszawa: PWRiL, 1983. ISBN 83-09-00544-X.

Bibliografia

  • J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005
  • B.D. Hames, N.M. Hooper, Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, 2002
  • Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.