Griffinia
Ilustracja
Griffinia hyacinthina
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

amarylkowate

Rodzaj

Griffinia

Nazwa systematyczna
Griffinia Ker Gawler
Bot. Reg. 6: t. 444 (1820)[3]
Typ nomenklatoryczny

Griffinia hyacinthina (Ker-Gawl.) Ker-Gawl.[4]

Synonimy
  • Hyline Herb.
  • Libonia Lem.[3]

Griffinia Ker Gawl. – rodzaj rzadkich roślin z rodziny amarylkowatych, obejmujący 23 gatunki, występujące endemicznie we wschodniej i środkowej Brazylii[3].

Nazwa naukowa rodzaju została nadana na cześć Williama Griffina, angielskiego botanika i ogrodnika z Lambeth[5].

Homonimem taksonomicznym rodzaju jest nazwa nadana w 1994 r. krabom z rodziny Epialtidae (Griffinia Richer de Forges, 1994)[6].

Morfologia

G. hyacinthina
Pokrój
Wieloletnie rośliny zielne[5].
Pęd
Cebule, tworzące na korzeniopodobnych kłączach cebule potomne[5].
Liście
Ogonkowe, eliptyczne do jajowatych, nieco sierpowate u roślin z podrodzaju Hyline, niekiedy z białymi plamkami. Użyłkowanie liścia równoległe, z wyraźną żyłką centralną[5].
Kwiaty
Zebrane od 2 do 3, duże, wonne i białe (podrodzaj Hyline) lub od 4 do 20, bezwonne i barwne lub białe (podrodzaj Griffinia) w baldach, wyrastający na masywnym, spłaszczonym, mającym dwie krawędzie głąbiku. Kwiatostan wsparty dwiema podsadkami, częściowo zrośniętymi u nasady i zachodzącymi na siebie. Okwiat promienisty, liliowy do białego, niekiedy niebieski, o długości od 1,5 do nawet 11 cm. Rodzaj wyróżnia się w rodzinie amarylkowatych kwiatami posiadającymi hypancjum, utworzone przez zwężenie rurki okwiatu nad zalążnią u niektórych gatunków. Rurka okwiatu jest zredukowana u niskich gatunków o niebieskich kwiatach. Sześć pręcików ułożonych jest w kwiecie według wzoru 5+1 (podrodzaj Griffinia) lub wszystkie 6, wygiętych, położonych jest wiązkowo (podrodzaj Hyline). U niektórych gatunków szósty pręcik jest zredukowany lub nieobecny[5].
Owoce
Kanciaste, jajowate, trójkomorowe, pękające torebki, zawierające zazwyczaj jedno nasiono[5].

Biologia

Rozwój
Geofity cebulowe[5].
Siedlisko
Rośliny te są obecnie rzadko spotykane. Szacuje się, że ich zasięg występowania został zredukowany o 92% przez ostatnie 500 lat. Populacje Griffinia są małe i wyizolowane w pozostałościach pierwotnej roślinności lasów Mata Atlântica (podrodzaj Griffinia) lub na suchych sawannach cerrado i caatinga (podrodzaj Hyline)[5].
Cechy fitochemiczne
Z cebul G. gardneriana wyizolowano siedem alkaloidów, w tym wittatynę, dimetoksyhomolikorynę, tazetynę, trisferydynę i sangwininę. Dwa alkaloidy: likoryna i pretazetyna wykazują potencjalne działanie przeciwnowotworowe poprzez silne działanie cytotoksyczne i genotoksyczne oraz zdolność do promowania apoptozy poprzez szlak kaspazy-3[7].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 20, 30 (prawdopodobnie triploidalnie)[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Griffineae, podrodziny amarylkowych Amaryllidoideae z rodziny amarylkowatych Amaryllidaceae[8].
Wykaz gatunków[3]
  • podrodzaj Griffinia Ravenna[9]:
    • Griffinia alba K.D.Preuss & Meerow
    • Griffinia aracensis Ravenna
    • Griffinia arifolia Ravenna
    • Griffinia colatinensis Ravenna
    • Griffinia concinna (Mart. ex Schult. & Schult.f.) Ravenna
    • Griffinia espiritensis Ravenna
    • Griffinia hyacinthina (Ker Gawl.) Ker Gawl.
    • Griffinia ilheusiana Ravenna
    • Griffinia intermedia Lindl.
    • Griffinia itambensis Ravenna
    • Griffinia liboniana É.Morren
    • Griffinia mucurina Ravenna
    • Griffinia ornata T.Moore
    • Griffinia parviflora Ker Gawl.
    • Griffinia paubrasilica Ravenna
    • Griffinia rochae G.M.Morel
  • podrodzaj Hyline (Herb.) Ravenna[9]:
    • Griffinia gardneriana (Herb.) Ravenna
    • Griffinia nocturna Ravenna
    • Griffinia rostrata Ravenna
  • podrodzaj nieustalony:
    • Griffinia albolineata Campos-Rocha
    • Griffinia angustifolia Campos-Rocha, Dutilh & Semir
    • Griffinia capixabae Campos-Rocha & Dutilh
    • Griffinia meerowiana Campos-Rocha & M.Peixoto

Zagrożenie i ochrona

Dziewięć gatunków Griffinia zostało uwzględnionych w Czerwonej Księdze Flory Brazylii, z czego pięć ze statusem gatunek krytycznie zagrożony, a cztery gatunek zagrożony wyginięciem[10].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-18] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
  4. ↑ Farr E. R., Zijlstra G. (ed.): Index Nominum Genericorum (Plantarum). Smithsonian Institution, 1996–. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A.W. Meerow, K.D. Preuss, A. Fernando, C. Tombolato. Griffinia (Amaryllidacea), a critically endangered Brazilian geophyte with horticultural potential. „Acta Horticulturae”, s. 57–64, 2002. International Society for Horticultural Science (ISHS). DOI: 10.17660/actahortic.2002.570.4. ISSN 0567-7572. (ang.).
  6. ↑ Global Biodiversity Information Facility (GBIF) Backbone Taxonomy. GBIF Secretariat. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
  7. ↑ Eduardo R. Cole, Jean P. de Andrade, João F. Allochio Filho, Elisângela F. P. Schmitt i inni. Cytotoxic and Genotoxic Activities of Alkaloids from the Bulbs of Griffinia gardneriana and Habranthus itaobinus (Amaryllidaceae). „Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry”. 19 (5), s. 707–717, 2019-06-27. Bentham Science Publishers Ltd.. DOI: 10.2174/1871520619666190118122523. ISSN 1871-5206. (ang.).
  8. ↑ USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. 2020. Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy). National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. [dostęp 2021-02-23]. (ang.).
  9. 1 2 Antonio Campos Rocha Neto: Estudos Taxonômicos e Morfológicos do Gênero Griffinia Ker Gawl. (Amaryllidaceae). 2015: Universidade Estadual de Campinas, 2015.
  10. ↑ Gustavo Martinelli: Livro vermelho da flora do Brasil. CNCFlora, Centro Nacional de Conservação da Flora Jardim Botânico do Rio de Janeiro, Andrea Jakobsson Estúdio, 2013. OCLC 885277394. (port.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.