Gorzanów
wieś
Ilustracja
Zamek w Gorzanowie
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Bystrzyca Kłodzka

Wysokość

310–325[1] m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

941[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-521[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0851330

Położenie na mapie gminy Bystrzyca Kłodzka
Mapa konturowa gminy Bystrzyca Kłodzka, u góry znajduje się punkt z opisem „Gorzanów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Gorzanów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Gorzanów”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gorzanów”
Ziemia50°21′08″N 16°38′02″E/50,352222 16,633889[4]
Dwór Muszyn w Gorzanowie
Dwór Raczyn w Gorzanowie
Wiejski Ośrodek Kultury w Gorzanowie
Kościół św. Marii Magdaleny w Gorzanowie

Gorzanów (niem. Grafenort[5]) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Bystrzyca Kłodzka[6][7], nad Nysą Kłodzką, w Rowie Górnej Nysy, na pograniczu Wysoczyzny Łomnicy i Obniżenia Bystrzycy Kłodzkiej, u stóp Krowiarek, na wysokości około 310–325 m n.p.m.[1].

W latach 1945–1954 siedziba gminy Gorzanów. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Gorzanów. W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Gorzanów[6][7]
SIMCNazwaRodzaj
0851347Muszynprzysiółek

Historia

Początki Gorzanowa sięgają XII wieku, kiedy istniał tu gród obronny[8]. Na początku XIV wieku powstał tu zamek królewski, który został zniszczony w roku 1470 na skutek walk mieszczan wrocławskich z królem czeskim Jerzym z Podiebradów[8]. W XIV wieku były tu: szkoła, parafia, piekarnia, młyn wodny i kuźnica[8]. W czasie wojny trzydziestoletniej obu protestanckim właścicielom wsi skonfiskowano majątki, kilka lat później Gorzanów kupił hrabia von Annaberg[8]. Trzydzieści lat później wieś kupił Jan von Herberstein, którego rodzina posiadała Gorzanów aż do XX wieku[8]. Wiek XIX to okres dynamicznego rozwoju gospodarczego, kulturalnego i turystycznego wsi[8]. W Gorzanowie działały wtedy: szkoła, młyny wodne, tartaki i browar[8]. Na udostępnionym do zwiedzania zamku istniał zawodowy teatr, a we wsi była lokalna sekcja Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego[8].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:

  • zespół zamkowy, z 1570 r., przebudowany w latach 1653–1657[9] i w XIX w.:
    • zamek w Gorzanowie – monumentalny, renesansowy zespół zamkowy z XVI–XVII wieku
    • ściana kurtynowa południowa
    • ściana kurtynowa północna
    • ściana kurtynowa zachodnia
    • park
    • zabudowania gospodarcze
    • oficyna mieszkalno-gospodarcza
    • oficyna, ul. Podzamcze 7/8
    • oficyna-browar, ul. Podzamcze 12
  • zespół kościoła parafialnego:
    • kościół parafialny pw. św. Marii Magdaleny, zabytkowy. Pierwsze wzmianki o grodzie warownym i kościele pochodzą z II połowy XIV wieku. Do roku 1546 współwłaścicielami Gorzanowa były rodziny Raczynów i Muszynów. W roku 1657, za sprawą rodziny ówczesnego właściciela wsi, hrabiego Jana Fryderyka Herbersteina, na miejscu spalonego kościoła wzniesiono nowy, w stylu renesansowym, zaprojektowany przez Lorenza Nicelliego i Andrei Carovego; ze starego kościoła zachowano gotyckie prezbiterium. W roku 1658 bp von Hornau konsekrował nową świątynię, która była jeszcze przebudowywana w XVIII wieku w stylu barokowym. Kościół jest orientowany, jednonawowy, posiada wieżę a ołtarz główny, datowany w przybliżeniu na 1770 r., został prawdopodobnie wykonany przez Michała Ignacego Klahra[10].
    • kaplica pw. Pana Jezusa, z XVIII w.
    • kaplica cmentarna „Memento mori”, z XVIII w.
    • kaplica pw. św. Barbary, z XVIII w.
    • ogrodzenie z bramami
  • kaplica odpustowa pw. św. Antoniego Padewskiego zbudowana w pierwszej połowie XVIII w. na Górze Dębowej
  • dwór Muszyn, przy ul. Bystrzyckiej 8 z 1571 roku, przebudowany w 1821 roku
  • dwór Raczyn, ul. Polna, z 1573 roku, przebudowany w XX w.
  • dom przy ul. Bystrzyckiej 1 z połowy XVIII w., przebudowany w XIX wieku
  • dom przy ul. Kłodzkiej 1, z XIX w.[11].

Filia Groß-Rosen

W miejscowości od schyłku marca 1945 do 8 V 1945 znajdowała się filia obozu koncentracyjnego Groß-Rosen, w której przetrzymywano 200 polskich Żydówek. Więźniarki pracowały przy kopaniu okopów[12], a także w okolicznych zakładach przemysłowych i gospodarstwach rolnych[8].

Szlaki turystyczne

W Gorzanowie rozpoczyna się szlak turystyczny zielony szlak turystyczny prowadzący przez Hutę i Schronisko PTTK „Jagodna”, do Bystrzycy Kłodzkiej[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 15: Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. Wrocław: I-BiS, 1993, s. 132-148. ISBN 83-85773-06-1.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 322 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35098
  5. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  6. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. 1 2 GUS. Rejestr TERYT
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 328, 329. ISBN 978-83-89188-95-3.
  9. ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 108
  10. ↑ Adam Bałabuch, Stanisław Chomiak, Marek Korgul, Wiesław Mróz, Stanisław Szupieńko, Sławomir Wiśniewski, Jan Zyzak: Schematyzm Diecezji Świdnickiej. Świdnica: Świdnicka Kuria Biskupia, 2005. ISBN 83-921533-0-8.
  11. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 62-63. [dostęp 2012-08-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  12. ↑ Filie obozu koncentracyjnego Gross-Rosen. Informator. Muzeum Gross-Rosen, Wałbrzych, rok 2008, str. 35. ISBN 978-83-89824-07-3

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.