Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego
Symbol zabytku nr rej. 660 1965-07-01
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Foksal 19

Typ budynku

kamienica

Styl architektoniczny

neogotycki

Architekt

elewacja: Bronisław Brochowicz-Rogoyski plan budynku: Kazimierz Matecki

Wysokość całkowita

15,5 m

Rozpoczęcie budowy

1895

Ukończenie budowy

1897

Zniszczono

1944

Odbudowano

1947

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego”
Ziemia52°14′00″N 21°01′13″E/52,233333 21,020278

Gmach Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego – zimowa siedziba najstarszego stowarzyszenia sportowego w Polsce, wybudowana w latach 1895-1897 ze składek członków WTW oraz wkładu hrabiego Ksawerego Branickiego. Projekt elewacji wykonał inż. Bronisław Brochwicz-Rogoyski, zaś plan budynku inż. Kazimierz Matecki. Budynek mieści się przy ulicy Foksal 19 w Warszawie.

Historia

Budynek wybudowany został w celu uprawiania w zimie szermierki i gimnastyki[1]. W 1895 roku nabyta została przez hr. Ksawerego Branickiego (ówczesnego prezesa WTW) działka pod budowę gmachu. Plany budynku opracował inż. Kazimierz Matecki (ówczesny wiceprezes WTW). Na projekt elewacji ogłoszono konkurs, który wygrał architekt Bronisław Brochowicz-Rogoyski. Budowa trwała 2 lata, od 1895 do 1897. Koszty wybudowania gmachu finansował hr. Branicki, jednakże WTW ze składek swoich członków stopniowo je spłacało. Ostatnia część długu uiszczona została w 1920. Wtedy to WTW przejęło budynek na własność. W 1939 budynek został zabrany przez Niemców, zaś w 1944, w czasie powstania warszawskiego został przez nich od środka spalony, ocalała tylko fasada. Odbudowano go w roku 1946[2]. Gmach po wojnie pełnił funkcje siedziby WTW do 1948 r. – w tym czasie towarzystwo przymusowo zostało wcielone do zrzeszenia Związkowiec a później do Budowlanych, w czego wyniku gmach przejęty został przez Polonię[1]. Później, przez kilka lat kamienicę dzierżawił również bank.[3]

W 1914 r., podczas I wojny światowej, w gmachu ulokowano szpital wojskowy[1]

1 lipca 1965 gmach wpisany został do rejestru zabytków m.st. Warszawy. W 1978, w wyniku długiego procesu sądowego WTW odzyskało dom przy Foksal.

We wrześniu 2019 roku doszło do rozległego pożaru budynku. Straty wyniosły około 5,5 miliona złotych, a sprawcy podpalenia zostali zatrzymani[4].

Gmach WTW
Gmach WTW
Tablica pamiątkowa
Widok prawej strony gmachu WTW
Lewa strona gmachu WTW
Herb Warszawy
Górna część gmachu
Rzeźba "Alegoria Wisły"
Wieżyczka
Rzygacz

Wygląd

Gmach składa się z dwóch pięter, ma 15,5 m wysokości. Asymetryczna elewacja została wykonana w duchu zmodernizowanego neogotyku. Na życzenie hrabiego Ksawerego Branickiego wyłożona została żółtą glazurowaną cegłą. Okna zakończone są ostrołukiem, zaś w górnym rzędzie po ich obu stronach wbudowane zostały małe kolumienki. Po prawej stronie fasady widnieje smukła wieżyczka, w której znajduje się spiralna klatka schodowa. Po lewej stronie budynku umieszczona została rzeźba Hipolita Marczewskiego pt. Alegoria Wisły. Przedstawia ona młodą kobietę (oznaczającą Polskę), trójkę pacholąt (trzy zabory) oraz unoszącą się na Wiśle łódź (dążenie narodu do niepodległości). Szczególną ozdobą budynku są: diabły ze skrzydłami, rzygacze w formie smoków. Przed wojną budynek różnił się od obecnej jego formy. Niegdyś po prawej stronie gmachu, ponad wieżyczką wznosiła się iglica ze stalowym masztem, który zdobił wiatrowskaz w kształcie łodzi wiosłowej, zaś na elewacji widniały lwy z tarczami herbowymi. Inne było pokrycie dachu a także zagospodarowanie wnętrza gmachu.

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie – WTW
  2. ↑ "Korzenie miasta: warszawskie pożegnania. T. 2, Śródmieście północne" J. Kasprzycki wyd. VEDA Warszawa 1997
  3. ↑ "Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque", J.S. Majewski, wyd. VEDA, Warszawa 2003
  4. ↑ W cztery minuty puścili z dymem 5,5 mln zł. Klub przy Foksal spłonął na zlecenie konkurencji, wyborcza.pl [dostęp: 2019-11-21]

Bibliografia

  • "Pałac Zamoyskich na Foksalu", T.S.Jaroszewski, wyd. PWN, Warszawa 1987
  • "Warszawa nieodbudowana: metropolia belle époque", J.S. Majewski, wyd. VEDA, Warszawa 2003
  • "Korzenie miasta : warszawskie pożegnania. T. 2, Śródmieście północne" J. Kasprzycki wyd. VEDA Warszawa 1997
  • "WTW 1878-1958" : (wydawnictwo okolicznościowe, oprac. Komitet Obchodu Jubileuszu 80-lecia Warszawskiego Towarzystwa Wioślarskiego w składzie: Wojciech Giełżyński et al.) wyd. Państwowe Wydawnictwo "Sport i Turystyka" Warszawa 1958
  • "Warszawskie Towarzystwo Wioślarskie wczoraj i dziś", (oprac. autorskie:Zbigniew Grabowski) wyd. Wydawnictwa Akcydensowe Warszawa 1978

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.