Położenie Brunei
Brunei – zdjęcie satelitarne
Mapa Brunei
Brunei – mapa topograficzna
Bukit Pagon
Sungai Belait

Geografia Brunei – dziedzina nauki zajmująca się badaniem Brunei pod względem geograficznym.

Brunei – jedno z najmniejszych państw Azji – leży w Azji Południowo-Wschodniej na wyspie Borneo. Od północnego zachodu Brunei oblewają wody Morza Południowochińskiego. Jest enklawą otoczoną terytorium Malezji. Kraj zaliczany jest do najbogatszych państw Azji.

Położenie i powierzchnia

Brunei[1][uwaga 1] leży w Azji Południowo-Wschodniej na północnym wybrzeżu Borneo nad Morzem Południowochińskim[2], ok. 44 km na północ od równika [3].

Jest enklawą otoczoną terytorium Malezji – obejmuje dwie osobne części otoczone terytorium malezyjskiego stanu Sarawak, zachodnia część kraju jest większa od wschodniej[2]. Stolica Brunei Bandar Seri Begawan leży w części zachodniej[2]. Długość granicy z Malezją to 266 km[4].

Powierzchnia kraju wynosi 5765 km² (5265 km² zajmuje ląd a 500 km² wody)[4]. Długość linii brzegowej to 161 km[4].

Budowa geologiczna i rzeźba terenu

Na północnym wybrzeżu Brunei rozciąga się wąska nizina, która przechodzi tereny pagórkowate na południu[2]. Na południowym wschodzie ciągną się góry Tamabo z najwyższym szczytem Bukit Pagon (1841 m n.p.m.)[5][uwaga 2]. Wybrzeże jest na przemian piaszczyste i zabagnione, przede wszystkim w części wschodniej[5].

Klimat

Brunei leży w strefie klimatu równikowego wybitnie wilgotnego, będącego pod wpływem wiatrów monsunowych[2].

W kraju występują dwie długie pory deszczowe, rozdzielone dwoma okresami przejściowymi, gdzie intensywność opadów jest mniejsza[2]. Od grudnia do marca gdy wieje monsun północno-wschodni, a od maja do września monsun południowo-zachodni, które przynoszą obfite opady[2]. Często występują burze[6]. Suma rocznych opadów to 2500–5000 mm[5]. Względna wilgotność powietrza jest wysoka przez cały rok – ponad 80%[6].

Temperatury mają zasadniczo przebieg typowy dla klimatu równikowego, gdzie przez cały rok jest gorąco, a średnia temperatura miesięczna to 27–28 °C[5].

Średnia temperatura i opady dla Bandar Seri Begawan (1961–1990)
Miesiąc Sty Lut Mar Kwi Maj Cze Lip Sie Wrz Paź Lis Gru Roczna
Rekordy maksymalnej temperatury [°C] 30.2 30.6 31.6 32.3 32.4 32.4 32.1 32.3 31.9 31.6 31.3 30.9 31,6
Rekordy minimalnej temperatury [°C] 23.0 22.9 23.1 23.4 23.4 23.0 22.6 22.7 22.8 22.9 22.9 22.9 23,0
Opady [mm] 308 158 129 177 228 201 219 198 285 304 359 243 2909
Wilgotność [%] 86 85 84 84 85 84 84 83 84 85 86 86 85
Źródło: wetterkontor.de[6] 2021-08-12

Wody

Wiele krótkich rzek uchodzących do Morza Południowochińskiego w Zatoce Brunei[5]. Główne rzeki to: Sungai Belait (32 km) – najdłuższa rzeka kraju[7], Sungai Tutong i Sungai Brunei w części zachodniej oraz Sungai Pandaruan i Sungai Temburong w części wschodniej – wszystkie uchodzą do Morza Południowochińskiego[2].

Słabo odwadniane nizinach rzek Sungai Belait i Sungai Tutong zajmują duże obszary bagien słodkowodnych i torfowych; w obszarach przybrzeżnych bagna namorzynowe[2].

Gleby

W Brunei przeważają jałowe gleby tropikalne, w dolinach rzek i miejscowo na nizinach występują gleby aluwialne[2].

Flora i fauna

Flora

Dominującą formacją roślinną kraju jest wilgotny las równikowy, który zajmuje około 40% powierzchni kraju[5]. Wybrzeże jest porośnięte przez lasy namorzynowe[5]. W lasach występują przede wszystkim drzewa z rodziny dwuskrzydłowatych, zwłaszcza wiele damarzyków[2].

Fauna

Fauna typowa dla Regionu Sundajskiego jest bardzo bogata. W lasach występują m.in. nosacze sundajskie, gerezy, gibbonowate, niedźwiedzie malajskie, sambary jednobarwne, łuskowce i nietoperze[2]. Wśród ptaków wyróżniają się argusy malajskie i dzioborożce[2]. W lasach i na bagnach spotkać można liczne gatunki gadów, m.in. pytony siatkowe[2].

Demografia

Liczba ludności Brunei szacowana jest w 2021 roku na 471 103 tys., przy czym 26% stanowią imigranci (dane szacunkowe na 2019 rok)[4]. Dwie trzecie populacji mieszka w stolicy i jej okolicach[2]. Populacja Brunei charakteryzuje się wysoką liczbą osób młodych – jedna piąta ludności ma mniej niż 15 lat, połowa mniej niż 30 lat[2].

65,7% ludności to Malajowie, 10,3% – Chińczycy, 24% jest innego pochodzenia etnicznego (dane szacunkowe na 2019 rok)[4].

Językiem urzędowym jest język malezyjski, ponadto w powszechnym użyciu jest język angielski i chińskie dialekty[4].

78,8% ludności wyznaje islam, który jest religią oficjalną, 8,7% – chrześcijaństwo, 7,8% – buddyzm, 4,7% deklaruje inne wyznanie (dane szacunkowe na 2011 rok)[4].

Gospodarka

Gospodarka Brunei oparta jest na eksporcie ropy naftowej i gazu ziemnego, który stanowi ok. 65% PKB[4][uwaga 3]. Brunei jest uzależnione od importu żywności i dóbr przetworzonych[2].

PKB per capita jest jednym z najwyższych na świecie[4]. Obywatele Brunei nie płacą podatków; edukacja i usługi medyczne są bezpłatne[4].

Od końca XX w. Brunei rozwija inne gałęzie gospodarki – rolnictwo, rybołówstwo, turystykę i usługi finansowe[2].

Uwagi

  1. ↑ Oficjalnie Państwo Brunei Darussalam, zob. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych 2019 ↓, s. 382.
  2. ↑ Encyclopædia Britannica podaje, że Bukit Pagon osiąga 1850 m n.p.m., zob. Encyclopædia Britannica ↓.
  3. ↑ Encyklopedia PWN podaje, że eksport ropy i gazu stanowi ponad 90% PKB, zob. Encyklopedia PWN – Brunei. Gospodarka ↓.

Przypisy

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.