Gąska pomarańczowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

gąskowate

Rodzaj

gąska

Gatunek

gąska pomarańczowa

Nazwa systematyczna
Tricholoma aurantium (Schaeff.) Ricken
Die Blätterpilze: 332 (1914)

Gąska pomarańczowa (Tricholoma aurantium (Schaeff.) Ricken) – gatunek grzybów należący do rodziny gąskowatych (Tricholomataceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Tricholoma, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schäffer nadając mu nazwę Agaricus aurantius. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1914 r. Adalbert Ricken, przenosząc go do rodzaju Tricholoma[1]. Niektóre synonimy:

  • Agaricus aurantius Schaeff. 1774
  • Armillaria aurantia (Schaeff.) Quél. 1872
  • Gyrophila aurantia (Schaeff.) Quél. 1886
  • Melanoleuca aurantia (Schaeff.) Murrill 1914[2].

Nazwę polską podał Władysław Wojewoda w 1999 r[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 5–10 cm, barwy pomarańczowoczerwonej lub pomarańczowobrązowej. Skórka wilgotna – lepka, mazista, za młodu wydzielająca bursztynowe kropelki[4].

Blaszki

Barwy czysto białej, bardzo gęsto ustawione, u starszych owocników cętkowane na czerwono[4].

Trzon

Barwy kapelusza, z białym szczytem, poniżej którego czasami pojawiają się czerwonawe krople, często nieco łuskowaty lub z zygzakowym wzorem[4].

Miąższ

Biały, w dolnej części trzony cielistoczerwonawy; o mącznym zapachu[4].

Wysyp zarodników

Biały, nieamyloidalny. Zarodniki o rozmiarach 4–5,5 × 3–4 µm[4].

Gatunki podobne
  • ziarnówka cynobrowa (Cystoderma cinnabarinum), która ma ziarnisty kapelusz, cieńszy miąższ bez zapachu mąki. Na ostrzu blaszek ma cystydy[4];
  • gąska czerwonobrązowa ( Tricholoma batschii). Odróżnia się ciemniejszą barwą pierścieniem na trzonie młodych owocników[5];
  • gąska ognista (Tricholoma focale). Jej kapelusz jest ciemniejszy i zawsze posiada pierścień na trzonie[5].

Występowanie i siedlisko

Gąska pomarańczowa występuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji i Australii[6]. W Polsce jest rzadka. Do 2020 r. w piśmiennictwie naukowym podano 20 jej pewnych stanowisk i 2 błędne[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Niemczech, Anglii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3]. W Polsce w latach 1995–2004 i ponownie od 2014 roku jest objęta ochroną częściową; bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[5].

Naziemny grzyb mykoryzowy tworzący symbiozę z drzewami iglastymi[5]. Wytwarza owocniki od sierpnia do listopada, w lasach iglastych i mieszanych, zwłaszcza na glebach wapiennych pod świerkami[4].

Znaczenie

Grzyb niejadalny z powodu gorzkiego smaku[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2012-01-02].
  3. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  5. 1 2 3 4 5 Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  6. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-12-16].
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.