Bryła stworzona przez Domokosa i Várkonyi'ego w jedynej stabilnej pozycji.

Gömböc – homogeniczna bryła posiadająca tylko jeden stabilny i jeden niestabilny punkt równowagi.

Właściwości

Gömböc jest tak uformowaną bryłą stworzoną z jednolitego materiału (w żadnym miejscu jej gęstość się nie zmienia), by zawsze wracała do stabilnej pozycji równowagi. Bryła ta posiada dwa punkty równowagi, jednak równowaga w punkcie niestabilnym przy niewielkim zaburzeniu stanu układu spowoduje przejście do drugiego (stabilnego) punktu równowagi^[1].

Historia

Poszukiwania bryły o jednym stabilnym punkcie równowagi od dawna nurtowało matematyków. Rosyjski matematyk i topolog Władimir Arnold w 1995 roku wyraził przypuszczenie, że teoretycznie mogłaby istnieć bryła o jednym stabilnym i jednym niestabilnym punkcie równowagi. Poszukiwania takiej „homogenicznej Wańki-wstańki” rozpoczęli między innymi dwaj węgierscy matematycy Gábor Domokos i Péter Várkonyi, którzy najpierw przeszukiwali istniejące formy zbierając około 2 tys. kamieni^[2], przyjrzeli się również skorupom niektórych żółwi^[3]. Nie znalazłszy odpowiedzi w naturze, rozpoczęli badania na modelu matematycznym zbliżonym wyglądem do kuli, by w 2006 roku stworzyć bryłę o zamierzonych właściwościach nadając jej nazwę „Gömböc” (węg. gömb → pol. sfera).

Odniesienia w kulturze

w 2010 roku na festiwalu filmowym Achtung Berlin w Berlinie pierwszą nagrodę w kategorii filmów krótkometrażowych zdobył film pod tytułem Gömböc w reżyserii Ulriki Vahl, którego fabuła nawiązuje do właściwości bryły, gdzie główni bohaterowie mimo przeciwności losu zawsze powracają do tego samego, stabilnego punktu^[4].

Artysta konceptualny Ryan Gander na jednej ze swoich wystaw przedstawił siedem dużych brył Gömböc zanurzających się w wulkanicznym pyle^[5].

Jesienią 2020 roku Teatr Korzo w Hadze i Teatr Miejski w Biarritz zaprezentowały spektakl taneczny pod tytułem Gömböc^[6].

Przypisy