Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star”
Logo
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Siedziba

Starachowice

Adres

ul. 1 Maja 12
27-200 Starachowice

Data założenia

1948

Forma prawna

przedsiębiorstwo państwowe, a następnie Sp. z o.o.

Zatrudnienie

22 000 (1976)[1]

Położenie na mapie Starachowic
Mapa konturowa Starachowic, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star””
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star””
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star””
Położenie na mapie powiatu starachowickiego
Mapa konturowa powiatu starachowickiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star””
Ziemia51°03′20,0″N 21°03′33,9″E/51,055556 21,059417

Fabryka Samochodów Ciężarowych „Star” – dawne polskie przedsiębiorstwo specjalizujące się w produkcji lekkich i średnich samochodów ciężarowych, które miało swoją siedzibę w Starachowicach. Jego głównym sukcesorem w zakresie fabryki w Starachowicach jest spółka MAN Bus.

Historia

Star 25
Star 660
Star 266
Star 200
Star 244
Star 1142
Star 742
Star 8-117
Star S2000 (Star 14.227)
Star 944
Star 266, który wziął udział w Rajdzie Paryż-Dakar
Papamobile na bazie ciężarówki Star 660 (rekonstrukcja)

Zakłady powstały w 1948 roku jako przedsiębiorstwo państwowe, na bazie Zakładów Mechanicznych w Starachowicach założonych w 1920 roku, produkujących w okresie międzywojennym armaty oraz ramy do samochodów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo Lilpop, Rau i Loewenstein w Warszawie. Otrzymały początkowo nazwę Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Feliksa Dzierżyńskiego[2] i mieściły się w Starachowicach. Były tam produkowane samochody ciężarowe marki „Star”, poczynając od Star 20 z 1948 roku. W 1981 roku wyprodukowano 500-tysięczną ciężarówkę[3].

Podczas przemian gospodarczych na przełomie lat 80. i 90. przedsiębiorstwo znalazło się w trudnej sytuacji i groziła mu likwidacja. Po strajku okupacyjnym w 1991 roku przedsiębiorstwo zostało przekształcone w spółkę o nazwie Zakłady Starachowickie Star S.A. i sprywatyzowane[2]. W połowie lat 90. XX wieku kontrolę nad przedsiębiorstwem przejęła spółka Sobiesław Zasada Centrum S.A., co do dziś uważane jest za kontrowersyjne[4]. W późniejszym okresie przedsiębiorstwo zostało podzielone na dwie spółki: Star Trucks Sp. z o.o. (główna część zakładów) i Inwest Star S.A., produkująca część komponentów[5]. 17 grudnia 1999 roku, na skutek sprzedaży udziałów, głównym udziałowcem spółki Star Trucks została niemiecka grupa MAN AG[6]. Po tym przejęciu przez kilka lat dawna fabryka Star dalej produkowała ciężarówki własnej konstrukcji, lecz z dużym udziałem części koncernu MAN, takich jak kabiny kierowcy i silniki (począwszy od modeli 8.125 i 12.155)[7].

W 2003 roku zmieniono nazwę spółki Star Trucks na MAN STAR Trucks & Buses Sp. z o.o., po czym w związku z przekształceniami przeniesiono jej siedzibę do Sadów koło Poznania, a zakład w Starachowicach stał się jej oddziałem[uwaga 1][8]. W 2003 roku w Starachowicach uruchomiono produkcję szkieletów nadwozi[3] i komponentów autobusowych dla zakładów w Sadach (zamknięty w 2016 roku) i w Salzgitter. W 2004 r. zakład w Starachowicach otrzymał certyfikat ISO 9001-2000.

Poziom produkcji ciężarówek szosowych wciąż spadał, sięgając w końcowym okresie kilkuset sztuk rocznie, dlatego z końcem 2003 roku przeniesiono ją do zakładów MAN-a w Austrii w Grazu (były Steyr-Daimler-Puch AG)[9]. W Starachowicach pozostała jedynie niewielka produkcja terenowych ciężarówek modelu 944 i 1466 dla wojska i różnych służb (np. leśników)[9].

W 2006 roku zakończono definitywnie produkcję samochodów ciężarowych. Zakład w Starachowicach produkuje obecnie kompletne autobusy miejskie napędzane silnikiem dielsa, CNG oraz autobusy elektryczne. Przykładowo, wkrótce po przejęciu Stara przez MAN-a, rozwijano produkcję wiązek kabli instalacji elektrycznych.

Marka Star była wykorzystywana przy sprzedaży na rynku polskim ciężarówek produkowanych w Grazu w zakładzie Steyr należącym do MAN AG.

8 stycznia 2009 przedsiębiorstwo MAN Star Trucks & Buses wyeliminowało z nazwy markę „Star” i od tego momentu nazywa się MAN Bus Sp. z o.o., a od 2017 ponownie ma siedzibę w Starachowicach[8].

W czasie istnienia zakładu wyprodukowano łącznie 631,5 tys. pojazdów. Ciężarówki Star przez kilka lat były eksportowane do państw bloku wschodniego, a także do Angoli, Libii, Chin, Egiptu, Jemenu i Tajlandii.

W 2018 r. Grupa Zasada w porozumieniu z Agencją Rozwoju Przemysłu wyraziły zainteresowanie możliwością powrotu marki „Star” na rynek polski, w szczególności do produkcji dla wojska. Związane jest to m.in. z tym, że duża część bazy transportowej wojska polskiego używa samochodów tej marki, które są remontowane i unowocześniane w Starachowicach przez przedsiębiorstwo Autobox, które wyraziło też zainteresowanie produkcją nowych ciężarówek pod tą marką. Dlatego Grupa Zasada zwróciła się do przedsiębiorstwa MAN o zwrot dokumentacji technicznej samochodów Star (do czego upoważniały warunki umowy), a otrzymana dokumentacja została przekazana przedsiębiorstwu Autobox. Natomiast znak firmowy Stara wciąż jest w dyspozycji MAN-a[10].

W 2019 roku MAN sprzedał 7,4 tys. autobusów, w 2021 tylko 4,6 tys., a rok później w ciągu pierwszych 9 miesięcy tylko 2,8 tys. W efekcie zapowiedziano zwolonienie 860 osób, czyli 30 proc. załogi[11].

Produkty Star

FSC Star produkowała następujące modele pojazdów ciężarowych:

Autobusy

Pojazdy z napędem 4x2

W skład rodziny S2000 wchodziły następujące modele: 8.117, 10.157, 12.157, 12.227, 13.227, 14.227, 15.227 seria ta była identyczna z rodziną samochodów MAN L2000. W latach 2004–2007 samochody Star S2000 produkowane były w Austrii.

Pojazdy z napędem 4x4

Pojazdy z napędem 6x6

Silniki

Produkowano również silniki rodzin S42, S530 oraz S53 i ich pochodnych oraz podzespoły takie jak osie, także dla firm zewnętrznych, np. Autosan.

Film

"Starachowice 1991: To nie ten sierpień" to polski film dokumentalny z 2011 roku, w reżyserii Sławomira Koehlera i Ewy Sochackiej. Film przedstawia atmosferę wśród robotników związku zawodowego NSZZ "Solidarność" oraz Zarządu w Fabryce FSC "Star" w Starachowicach podczas strajku w sierpniu 1991 roku. Film ten był emitowany przez TVP Historia w 2011 roku[13].

Uwagi

  1. ↑ Pierwotnie od 2003 do 2004 roku nazwa była w formie: MAN STAR Trucks & Busses Sp. z o.o. (Odpis pełny z KRS 0000003195).

Przypisy

  1. ↑ Fabryka Samochodów Ciężarowych w Starachowicach [online], wmeritum.pl [dostęp 2018-04-10] (pol.).
  2. 1 2 Jan Seweryn: Historia pewnej fabryki (Jak oszukano 20 tysięcy pracowników FSC w Starachowicach). NSZZ Solidarność Starachowice. [dostęp 2009-12-01]. (pol.).
  3. 1 2 MAN w Polsce » Lokalizacje » Starachowice / Historia, www.truck.man.eu [dostęp 2019-03-22].
  4. ↑ Gdzie są nasze pieniądze? [online], Gazeta Starachowicka [dostęp 2018-04-17] [zarchiwizowane z adresu 2018-04-18] (pol.).
  5. ↑ Jarosław Brach, Star 266 – projekty modernizacji. Część I, „Nowa Technika Wojskowa” nr 4/2018, s. 50–51.
  6. ↑ Jarosław Brach. Zakupy średnich i ciężkich pojazdów użytkowych przez Wojsko Polskie w 1999 r. „Nowa Technika Wojskowa”. 3/2000, s. 16, marzec 2000. Warszawa: Magnum-X.
  7. ↑ Jarosław Brach. Zakupy średnich i ciężkich pojazdów użytkowych przez Wojsko Polskie w roku 2000. „Nowa Technika Wojskowa”. 3/2001, s. 21, marzec 2001. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1230-1655.
  8. 1 2 Odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS 0000003195 [dostęp 2019-03-22].
  9. 1 2 Jarosław Brach. Zakupy średnich i ciężkich pojazdów użytkowych przez Siły Zbrojne RP w roku 2003. „Nowa Technika Wojskowa”. 7/2004, s. 32, 2004. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1230-1655.
  10. ↑ Włodzimierz Kaleta, Star mógłby wrócić na rynek, ale pod pewnymi warunkami [online], 10-03-2018 [dostęp 2018-12-03] (pol.).
  11. ↑ Leszek Kostrzewski: Zaczęło się. Masowe zwolnienia w firmach. Kto zwalnia i dlaczego?. 2022-11-22. [dostęp 2024-01-29].
  12. ↑ Star, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2022-12-29].
  13. ↑ "TO NIE TEN SIERPIEŃ..." [online], FilmPolski [dostęp 2024-01-26] (pol.).

Bibliografia

  • Sawicki J., 60 lat ciężarówek ze Starachowic, [w:] „Transport – Technika Motoryzacyjna”, 11/2007, s. 12–17.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.