E40 (międzynarodowa droga wodna) – planowana międzynarodowa droga wodna długości około 2000 km, mająca połączyć Morze Bałtyckie z Morzem Czarnym, przez Wisłę, Bug lub kanał Dęblin-Brześć, Muchawiec, Kanał Królewski, Pinę, Prypeć i Dniepr. Ma przebiegać przez 3 kraje: Polskę, Białoruś i Ukrainę, łącząc Gdańsk z Chersoniem. Planuje się uzyskanie co najmniej IV klasy żeglowności, zapewniającej transport barek o ładowności 1000–1500t i długości 85 m.
W celu budowy drogi wodnej E40 planowana jest kaskadyzacja dolnej oraz środkowej Wisły[1]. Planowane są stopnie wodne w okolicach miejscowości Tczew, Gniew, Grudziądz, Chełmno, Solec Kujawski, Siarzewo, Płock, Wyszogród, Warszawa (północ i południe), Góra Kalwaria, Ostrów, Piotrowice[1][2]. Najbardziej zaawansowane są przygotowania do budowy stopnia wodnego Siarzewo.
Połączenie Wisła-Kanał Królewski zostało zaplanowane w 3 wariantach:
- Wariant I - Nieporęt - Sokołów Podlaski - Biała Podlaska - Terespol, przez Narew, Bug oraz sztuczny kanał
- Wariant II - Góra Kalwaria - Garwolin - Radzyń Podlaski - Biała Podlaska - Terespol, przez Wilgę oraz sztuczny kanał
- Wariant III - Dęblin - Radzyń Podlaski - Biała Podlaska - Terespol, sztucznym kanałem wykopanym w dolinach Wieprza i Tyśmienicy
29 lipca 2022 roku, Ukraina wypowiedziała Białorusi umowę na podstawie której miała powstać E40[3].
Porównanie środków transportu
| Środek transportu/odcinek | Wariant I | Wariant II | Wariant III | |
|---|---|---|---|---|
| E40 Gdańsk - Warszawa | Długość trasy | 431 km | 440 km | 440 km |
| Liczba zapór/śluz | 8 | 10 | 12 | |
| Czas podróży | 3 dni | 3 dni | 3 dni | |
| E40 Warszawa - Brześć | Długość trasy | 219 km | 255 km | 249 km |
| Liczba zapór/śluz | 11 | 9 | 7 | |
| Czas podróży | 2 dni | 2 dni | 2 dni | |
| Kolej Gdańsk - Warszawa | długość połączenia | 313 km | ||
| elektryfikacja | pełna | |||
| Kolej Warszawa - Brześć | długość połączenia | 211 km | ||
| elektryfikacja | pełna | |||
| Połączenie drogowe
Gdańsk - Warszawa |
długość | 333 km | ||
| Połączenie drogowe
Warszawa - Brześć |
długość | 220 km | ||
| Środek transportu | Odległość [km] | Czas podróży
[godz.] |
Czas podróży
z postojami [godz.] |
|---|---|---|---|
| Połączenie drogowe | 1700 | 31 | - |
| Połączenie kolejowe | 1709 | 66 | - |
| E40 Wariant I | 2260 | 226 | 290 |
| E40 Wariant II | 2315 | 231 | 294 |
| E40 Wariant III | 2309 | 230 | 293 |
Ekonomiczne uzasadnienie budowy E40
Szacowany koszt inwestycji na odcinku Gdańsk - Brześć wynosi w zależności od wariantu od 9,8 mld euro do 12,3 mld euro[4]. Wstępna analiza ekonomiczna zawarta w Studium wykonalności E40 z 2015 roku[1] wskazała opłacalność realizacji inwestycji w wariancie III, jednak alternatywne opracowania ekonomiczne wskazują na nierentowność inwestycji, niezależnie od zaproponowanego wariantu. Negatywne wyniki ekonomiczne zostały obliczone dla przebiegu polskiego odcinka E40[4], białoruskiego[5], jak i całego programu budowy dróg wodnych w Polsce[6].
W związku z niewpisaniem drogi wodnej E40 do sieci TEN-T, nie ma możliwości finansowania tej inwestycji z pieniędzy EU[7].
Wpływ E40 na środowisko
W 2021 roku naukowcy wskazali budowę drogi wodnej E40 za jedno z 15 największych zagadnień ochrony przyrody na świecie[8]. Droga wodna E40 nie doczekała się całościowej oceny oddziaływania na środowisko.
Wpływ E40 na obszary chronione
Raport organizacji pozarządowych wskazuje, że oddziaływanie na obszary chronione może być ogromne[9]. Negatywny wpływ dosięgnie obszarów chronionych prawem międzynarodowym: Natura 2000, Emerald, Ramsar, IBA, UNESCO-MAB i HELCOM; oraz obszary chronione prawem krajowym, m.in.: Parki Narodowe, Rezerwaty Przyrody, Parki Krajobrazowe, Zapowiedniki i Zakazniki.
- Przewiduje się, że bezpośredni negatywny wpływ E40 dotknie 14 obszarów Natura 2000, a 52 obszary będą pod pośrednim wpływem inwestycji. Łącznie pod negatywnym wpływem E40 będzie 66 obszarów Natura 2000 o powierzchni 5 182 km², co stanowi 8,5% powierzchni obszarów Natura 2000 w Polsce.
- Pod bezpośrednim negatywnym wpływem będzie też 9 obszarów Emerald w Białorusi oraz 17 w Ukrainie. Pośredni wpływ E40 dotknie kolejnych 26 obszarów Emerald. Łącznie 52 obszary o powierzchni 24 098km² zostaną poddane negatywnemu oddziaływaniu na powierzchni 24 098 km², co stanowi 3,5% obszarów chronionych Emerald w Białorusi i Ukrainie.
- Pod bezpośrednim wpływem będzie 7 obszarów Ramsar: 3 w Białorusi, 3 w Ukrainie i 1 w Polsce. Pośredni wpływ dotknie kolejne 9 obszarów. Łącznie pod negatywnym wpływem będzie 16 obszarów Ramsar o łącznej powierzchni 4 579 km², co stanowi ponad 26% całkowitej powierzchni tych obszarów w Polsce, Białorusi i Ukrainie.
- Pod bezpośrednim wpływem będzie 26 ostoi IBA, z czego w Polsce Ujście Wisły, Dolina Wisły oraz Środkowa Wisła. Łącznie negatywnemu wpływowi będzie poddanych 55 obszarów IBA o łącznej powierzchni 16 858 km², co stanowi 16% powierzchni obszarów IBA w Polsce, Białorusi i Ukrainie, a w samej Białorusi negatywnej presji poddana będzie ponad połowa powierzchni IBA.
- Negatywny wpływ dotknie 2 transgraniczne obszary UNESCO-MAB (obszar UNESCO „Człowiek i biosfera”).
- Pod negatywnym oddziaływaniem znajdą się 2 obszary HELCOM na Bałtyku o powierzchni 641 km² (Zatoka Pucka i Ujście Wisły).
Łącznie pod negatywnym wpływem znajdą się 193 obszary chronione prawem międzynarodowym o łącznej powierzchni ponad 33 000 km².
Wpływ E40 na zasoby wodne
Najlepiej udokumentowany wpływ na zasoby wodne dotyczy odcinka E40 między Wisłą a granicą Polski z Białorusią[10]. Niezależnie od przyjętego wariantu, na większości odcinka kanał będzie miał właściwości drenujące, negatywnie wpływające na warunki wodne. Dodatkowo zapewnienie wystarczającej ilości wody w kanale wymagać będzie pompowania wody z Wisły lub z Bugu, przy czym w przypadku pobierania wody z Bugu może to mieć silnie negatywny wpływ na reżim hydroloigiczny rzeki i bilans wodny, bowiem może wymagać pobierania nawet do 30% przepływu rzeki oraz zmniejszy częstotliwość przepływów pozakorytowych od 16,8% do 18%.
| Wariant | dł. kanału
[km] |
dł. odcinka
nawadniającego [km] |
dł. odcinka
odwadniającego [km] |
potrzebna ilość
wody [m3/s] |
|---|---|---|---|---|
| Wariant I | 207,8 | 94,5 | 113,3 | 13,69 |
| Wariant II | 195,9 | 76,5 | 119,5 | 12,45 |
| Wariant III | 159,6 | 51,8 | 107,8 | 10,96 |
Wpływ E40 na ptaki
Wpływ budowy E40 na ptaki został oszacowany dla polskiej części inwestycji[11][12]. Najsilniejszy negatywny wpływ będzie miał miejsca na czterech obszarach specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Ujście Wisły PLB20004, Dolina Dolnej Wisły PLB040003, Dolina Środkowej Wisły PLB140004, Dolina Tyśmienicy PLB060004) oraz ostoi ptaków (IBA) Dolina Dolnego Wieprza PL144 (oraz ostojach IBA na Wiśle, pokrywających się obszarowo z obszarami Natura 2000)[13]. Dla wielu gatunków obszary będące pod wpływem E40 są najważniejszymi lub jednymi z najważniejszych miejsc gniazdowania (Tabela 1.). Spośród gatunków ptaków gniazdujących w dolinie Wisły największy negatywny wpływ będzie dotyczył ptaków gniazdujących w korycie rzeki na piaszczystych wyspach oraz w skarpach: sieweczki obrożnej (EN), sieweczki rzecznej, ostrygojada (VU), brodźca piskliwego, mewy siwej (VU), mewy czarnogłowej (EN), mewy białogłowej, rybitwy czubatej (CR), rybitwy rzecznej, rybitwy białoczelnej (VU), brzegówki, zimorodka, ohara (VU), nurogęsia. Spadek liczebności niektórych gatunków będzie dotyczył ponad połowy polskiej populacji, a wiele z wymienionych gatunków znajduje się na Czerwonej liście ptaków Polski[14]. Silne negatywne oddziaływanie będzie dotyczyło także gatunków ptaków związanych z terenami otwartymi: cyranki (VU), płaskonosa (VU), błotniaka łąkowego (VU), derkacza (VU), rycyka (CR), krwawodzioba (NT), rybitwy czarnej (VU), wodniczki (VU) oraz lasami łęgowymi.
| Kod i nazwa gatunku | Typ
populacji |
Liczebność krajowej
populacji lęgowej lub populacji migrującej |
Obszar Natura 2000 | IBA |
Suma liczebności z wszystkich analizowanych obszarów | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ujście Wisły | Dolina Dolnej
Wisły |
Dolina
Środkowej Wisły |
Dolina
Tyśmienicy |
Dolina
Dolnego Wieprza | ||||
| A006 Perkoz rdzawoszyi
Podiceps grisegena |
r | 600-900 p.[15] | 0[16]
0% |
0
0% | ||||
| A007 Perkoz rogaty
Podiceps auritus |
c | b.d. | 10-300[17]
b.d. |
10-300
b.d. | ||||
| A022 Bączek
Ixobrychus minutus |
r | 1100-1500 p.[15] | 10-13[18]
1% |
7[19]
max. 1% |
17-20
1-2% | |||
| A030 Bocian czarny
Ciconia nigra |
r | 1200-1900 p.[15] | 1[20]
<0,5% |
1
<0,5% | ||||
| A030 Bocian czarny
Ciconia nigra |
c | b.d. | 50-245[17]
b.d. |
50-245
b.d. | ||||
| A036 Łabędź niemy
Cygnus olor |
r | 6300-7700 p.[15] | 35[17]
max. 1% |
35
max. 1% | ||||
| A037 Ł. czarnodzioby
C. columbianus |
c | 1000-1500 os.[15] | 27[17]
2-3% |
27
2-3% | ||||
| A039 Gęś zbożowa*** | c | 180000-300000 os.[15] | 14000[17]
5-8% |
8258[17]
3-5% |
22 258
7-12% | |||
| A041 Gęś białoczelna
Anser albifrons |
c | 60000-250000 os.[15] | 4000[17]
2-7% |
max. 7910[21]
max. 3-13% |
11910
5-20% | |||
| A043 Gęgawa
Anser anser |
r | 6000-9000 p.[15] | 86-106[16]
1-2% |
86-106
1-2% | ||||
| A048 Ohar
Tadorna tadorna |
r | 115-117 p.[21][22] | 3-5[21]**
3-4% |
5-10[21]
4-9% |
21-30[21]
18-26% |
29-45
25-39% | ||
| A050 Świstun
Mareca penelope |
r | 0 p.[15] | 0[16]
0% |
0
0% | ||||
| A050 Świstun
Mareca penelope |
c | b.d. | 8000-10000[17]
b.d. |
8000-10000
b.d. | ||||
| A051 Krakwa
Mareca strepera |
r | 3000-4000 p.[15] | 36-50[16]
1-2% |
36-50
1-2% | ||||
| A053 Krzyżówka
Anas platyrhynchos |
w | 179000-227100 os.[15] | 29583-31251[17][21]13-17% | 3446-18327[23]
9-11% |
33 029-49 578
15-28% | |||
| A055 Cyranka
Spatula querquedula |
r | 1000-3000 p.[15] | 26-35[16]
1-3% |
22[19]
1-2% |
48-57
2-6% | |||
| A056 Płaskonos
Spatula clypeata |
r | 400-1000 p.[15] | 3-7[17]
max. 2% |
6[19]
1% |
9-13
1-3% | |||
| A054 Rożeniec
Anas acuta |
c | b.d. | 6500-7000[17]
b.d. |
6500-70004
b.d. | ||||
| A060 Podgorzałka
Aythya nyroca |
r | 110-129 p.[21] | 0[21]
0% |
0[21]
0% |
0
0% | |||
| A061 Czernica
Aythya fuligula |
c | b.d. | 2000-17500[17]
b.d. |
2000-17500
b.d. | ||||
| A062 Ogorzałka
Aythya marila |
c | b.d. | 3000-12500[17]
b.d. |
3000-12500
b.d. | ||||
| A064 Lodówka
Clangula hyemalis |
c | b.d. | 30000[17]
b.d. |
30000
b.d. | ||||
| A067 Gągoł
Bucephala clangula |
c | b.d. | 1500-22700[17]
b.d. |
1500-22700
b.d. | ||||
| A067 Gągoł
Bucephala clangula |
w | 22700-37300 os.[15] | 10344-13993[21][17]
28-62% |
10344-13993
28-62% | ||||
| A068 Bielaczek
Mergus albellus |
c | b.d. | 300[17]
b.d. |
300
b.d. | ||||
| A068 Bielaczek
Mergus albellus |
w | 1600-5000 os.[15] | 300[17]
b.d. |
300
b.d. | ||||
| A070 Nurogęś
Mergus merganser |
r | 1500-2500 p.[15] | 6-8[24][25]**
max. 1% |
min.62[26]
2-4% |
92-121[17]
4-8% |
min.160-191
6-13% | ||
| A070 Nurogęś
Mergus merganser |
w | 21900-46300 os.[15] | 400-6500[17]
1-30% |
2136-2741[17][21],5-13% | 2 536-9 241
5-42% | |||
| A075 Bielik
Haliaeetus albicilla |
r | 1300-1900 p.[15] | min. 4[27]
<0,5% |
3-6[17]
<0,5% |
min. 7-10
maks. 1% | |||
| A075 Bielik
Haliaeetus albicilla |
w | 3000-5000 os.[15] | 42-83[17][21],1-3% | 45-102[23]
1-3% |
87-185
2-6% | |||
| A081 Błotniak stawowy
Circus aeruginosus |
r | 6600-7400 p.[15] | 65-77[17]
1% |
37-45[17][19]
max. 1% |
102-122
1-2% | |||
| A084 Błotniak łąkowy
Circus pygargus |
r | 3400-4500 p.[15] | 2-4[17]
<0,5% |
2-4
<0,5% | ||||
| A120 Zielonka
Porzana parva |
r | 1500-2000 m.[15] | 8[19]
max. 1% |
8
max. 1% | ||||
| A122 Derkacz
Crex crex |
r | 39000-52000 m.[15] | 71-75[17]
<0,5% |
235[19]
max. 1% |
100-300[13]
max. 1% |
406-610
1-2% | ||
| A127 Żuraw
Grus grus |
r | 23000-30000 p.[15] | 56-60[17]
<0,5% |
56-60
<0,5% | ||||
| A127 Żuraw
Grus grus |
c | 98000-155000 os.[15] | 4265[26]
3-4% |
4265
3-4% | ||||
| A130 Ostrygojad
Haematopus ostralegus |
r | 36-40 p.[21] | 0[21][22] | 17-21[21]
47-52% |
17-21
47-52% | |||
| A136 Sieweczka rzeczna
Charadrius dubius |
r | 5000-13000 p.[15] | 65-158[28]
1-3% |
150-237[29][30]
1-5% |
215-395
2-8% | |||
| A137 Sieweczka obrożna
Charadrius hiaticula |
r | 179-251 p.[21][22] | min. 16-17[24][25]**
6-9% |
0-5[28]
0-3% |
85-103[21]
41-47% |
101-125
50-56% | ||
| A140 Siewka złota
Pluvialis apricaria |
c | b.d. | maks. 11000[31]
b.d. |
maks. 11000
b.d. | ||||
| A142 Czajka
Vanellus vanellus |
c | b.d. | 15402[17]
b.d. |
15402
b.d. | ||||
| A149 Biegus zmienny
Calidris alpina |
c | b.d. | 200[17]
b.d. |
2004
b.d. | ||||
| A154 Dubelt
Gallinago media |
r | 486 m.[21] | 6[21]
1% |
6
1% | ||||
| A156 Rycyk
Limosa limosa |
r | 800-1500 p.[15] | 12[17]
1% |
min. 50[19]
3-6% |
14-17[19]
1-2% |
min. 76-79
5-10% | ||
| A160 Kulik wielki
Numenius arquata |
r | 120-250 p.[15] | 0-3[19]
max. 1% |
0-3
max. 1% | ||||
| A160 Kulik wielki
Numenius arquata |
c | b.d. | 32[17]
b.d. |
maks. 950[31]
b.d. |
maks. 982
b.d. | |||
| A162 Krwawodziób
Tringa totanus |
r | 800-1200 p.[15] | 22-30[17]
2-4% |
15[19]
1-2% |
20-22[19]
2-3% |
57-67
5-8% | ||
| A166 Łęczak
Tringa glareola |
c | b.d. | 2100[17]
b.d. |
2100
b.d. | ||||
| A168 Brodziec piskliwy
Actitis hypoleucos |
r | 1600-2200 p.[15] | 12-77[26][32]
1-5% |
110-274[29][30]
5-17% |
122-351
6-22% | |||
| A170 Płatkonóg szydłodzioby
P. lobatus |
c | b.d. | 150[17]
b.d. |
150
b.d. | ||||
| A176 Mewa czarnogłowa
I. melanocephalus |
r | 42-86 p.[21][22] | 2-8[21][29]
2-19% |
2-82,7
2-19% (śr. 9%) | ||||
| A177 Mewa mała
Hydrocoleus minutus |
r | 0 p.1 | 0[33]
0% |
0
0% | ||||
| A177 Mewa mała
Hydrocoleus minutus |
c | b.d. | 5000[17]
b.d. |
5000
b.d. | ||||
| A179 Śmieszka
Ch. ridibindus |
r | 90 000-100 000 p.[15] | 4991-10883[29][30]
5-12% |
4991-10883
5-12% | ||||
| A182 Mewa siwa
Larus canus |
r | 440 p.[21] | 0[24][25]**
0% |
6-23[28]
1-5% |
206[21]
47% |
212-229
48-52% | ||
| A182 Mewa siwa
Larus canus |
c | b.d. | 6500[17]
b.d. |
6500
b.d. | ||||
| A182 Mewa siwa
Larus canus |
w | 7000-12000 os.[15] | 0-150[21]**
max. 2% |
0-150
max. 2% | ||||
| A184 Mewa srebrzysta
Larus argentatus |
r | Brak danych | 0[24][25]**
b.d. |
0-8[32][26]
b.d. |
0-8
b.d. | |||
| A184 Mewa srebrzysta
Larus argentatus |
c | b.d. | 5000[17]
b.d. |
5000
b.d. | ||||
| A190 Rybitwa wielkodzioba
H. caspia |
c | b.d. | 130[17]
b.d. |
130
b.d. | ||||
| A191 Rybitwa czubata
Thalasseus sandvicensis |
r | 2-200 p.[21][22] | 0-200[21][22]
0-100% |
0-200
0-100% | ||||
| A191 Rybitwa czubata
Thalasseus sandvicensis |
c | b.d. | 2000[17]
b.d. |
2000
b.d. | ||||
| A193 Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo |
r | 6000-8000 p.[15] | 0-5[24][25]**<1% | min. 465-536[34][28][26]
6-9% |
1456-2001[29][30]
18-33% |
20-150[17]
max. 2% |
1 941-2 692
24-45% | |
| A193 Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo |
c | b.d. | 2000[17]
b.d. |
2000
b.d. | ||||
| A195 Rybitwa białoczelna
S. albifrons |
r | 876-1103 p.[21][22] | 10-20[24][25]**
1-3% |
138-169[28]
15-16% |
311-437[21]
36-40% |
469-626
54-57% | ||
| A196 Rybitwa białowąsa
Chlidonias hybridus |
r | 4288 p.[21] | 3[17]
<0,5% |
1-30[17]
max. 1% |
4-33
max. 1% | |||
| A197 Rybitwa czarna
Chlidonias niger |
r | 3659 p.[21] | 24-29[17]
1% |
33-35[19]
1% |
28[21]
1% |
85-92
2-3% | ||
| A197 Rybitwa czarna
Chlidonias niger |
c | b.d. | 2600[17]
b.d. |
2600
b.d. | ||||
| A215 Puchacz
Bubo bubo |
p | 270-380 p.[15] | 2-3[17]
1% |
2-3
1% | ||||
| A222 Uszatka błotna
Asio flammeus |
r | 0-35 p.[15] | 0-1[19][33]
max. 3% |
0-1
max. 3% | ||||
| A229 Zimorodek
Alcedo atthis |
r | 2500-6000 p.[15] | 31-47[17]
1-2% |
26-30[17]
1% |
57-77
1-3% | |||
| A238 Dzięcioł średni
Dendrocoptes medius |
p | 20 000-36 000 p.[15] | 410-460[18]
1-2% |
410-460
1-2% | ||||
| A249 Brzegówka
Riparia riparia |
r | 150 000-300 000 p.[15] | 9183-10619[26]
3-7% |
11133-11875[30]
4-8% |
20 316-22 494
7-15% | |||
| A272 Podróżniczek
Luscinia svecica |
r | 1300-1800 p.[15] | 0-6[17][18]
<0% |
5-10[17]
max. 1% |
5-16
max. 1% | |||
| A294 Wodniczka
Acrocephalus paludicola |
r | 3200-4500 m.[15] | 6-21[21]
max. 1% |
1-3[35]
<0,5% |
7-24
max. 1% | |||
| A298 Trzciniak
A. arundinaceus |
r | 151 000-224 000 p.[15] | 219[26]
<0,5% |
219
<0,5% | ||||
| A307 Jarzębatka
Sylvia nisoria |
r | 90 000-128 000 p.[15] | 161[26]
<0,5% |
161
<0,5% | ||||
| A323 Wąsatka
Panurus biarmicus |
r | 1800-2500 p.[15] | 10-15[16]
max. 1% |
10-15
max. 1% | ||||
| A336 Remiz
Remiz pendulinus |
r | 14000-34000 p.[15] | min. 104[27]
min. 1% |
min. 104
min. 1% | ||||
| A371 Dziwonia
Carpodacus erythrinus |
r | 32000-59000 p.[15] | 131[26]
<0,5% |
120[17]
<0,5% |
251
max. 1% | |||
| A429 Dzięcioł białoszyi
Dendrocopos syriacus |
p | 1000-2000 p.[15] | 9[17]
max. 1% |
max. 15[13]
max. 1% |
max. 24
1-2% | |||
| A459 Mewa białogłowa
Larus cachinnans |
r | 2000-3000 p.[15] | min. 212-450[29]
7-22% |
min. 212-450
7-22% | ||||
* dotyczy tylko obszaru w granicach woj. kujawsko-pomorskiego
** liczebność dotyczy tylko wschodniej części obszaru, bez zachodniej enklawy obejmującej rez. „Ptasi Raj”.
*** zapis dotyczy sytuacji sprzed uznania gęsi zbożowej za 2 osobne gatunki: gęś tundrową Anser serrirostris i znacznie rzadszą gęś zbożową Anser fabalis E40 w sieci TEN-T
| Kod i nazwa gatunku | Typ populacji | Liczebność krajowej
populacji lęgowej lub populacji migrującej |
Obszar Natura 2000 | IBA |
Sumaryczne zmiany w odniesieniu do populacji krajowej | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ujście Wisły | Dolina
Dolnej Wisły |
Dolina
Środkowej Wisły |
Dolina
Tyśmienicy |
Dolina
Dolnego Wieprza | ||||
| A006 Perkoz rdzawoszyi Podiceps grisegena VU | r | 600-900 p.[15] | Nie dotyczy | Nie dotyczy | ||||
| A007 Perkoz rogaty
Podiceps auritus |
c | b.d. | Spadek
nieokreślony |
Spadek nieokreślony | ||||
| A022 Bączek
Ixobrychus minutus |
r | 1100-1500 p.[15] | -20 do -23% | Bez zmian? | -<0,5% | |||
| A030 Bocian czarny
Ciconia nigra |
r | 1200-1900 p.[15] | Bez zmian? | Stabilny/
zmiany nieistotne | ||||
| A030 Bocian czarny
Ciconia nigra |
c | b.d. | Silny spadek | Spadek nieokreślony | ||||
| A036 Łabędź niemy
Cygnus olor |
r | 6300-7700 p.[15] | Silny spadek | -<0,5% | ||||
| A037 Ł. czarnodzioby
C. columbianus |
c | 1000-1500 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
ok. – 1 do
-2% | ||||
| A039 Gęś zbożowa*** | c | 180000-300000 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
Częściowy
spadek |
ok. - 1% | |||
| A041 Gęś białoczelna
Anser albifrons |
c | 60000-250000 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
Silny spadek | co najmniej
-2% | |||
| A043 Gęgawa
Anser anser |
r | 6000-9000 p.[15] | Możliwy spadek | -<0,5%? | ||||
| A048 Ohar
Tadorna tadorna VU |
r | 115-117 p.[21],3 | Częściowy spadek | -60 do -70% | -60 do -70% | -15 do -25% | ||
| A050 Świstun
Mareca penelope CR |
r | 0 p.[15] | Nie dotyczy | Nie dotyczy | ||||
| A050 Świstun
Mareca penelope |
c | b.d. | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A051 Krakwa
Mareca strepera |
r | 3000-4000 p.[15] | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A053 Krzyżówka
Anas platyrhynchos |
w | 179000-227100 os.[15] | Prawdopodobny
wzrost |
Prawdopodobny
wzrost |
Wzrost nieokreślony | |||
| A055 Cyranka Spatula querquedula VU | r | 1000-3000 p.[15] | Możliwy spadek | Silny spadek | -1do -2% | |||
| A056 Płaskonos
Spatula clypeata VU |
r | 400-1000 p.[15] | -100% | -90-100% | -1 do -3% | |||
| A054 Rożeniec
Anas acuta CR |
c | b.d. | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A060 Podgorzałka
Aythya nyroca |
r | 110-129 p.[21] | Nie dotyczy | Nie dotyczy | Nie dotyczy | |||
| A061 Czernica
Aythya fuligula |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A062 Ogorzałka
Aythya marila |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A064 Lodówka
Clangula hyemalis |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A067 Gągoł
Bucephala clangula |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A067 Gągoł
Bucephala clangula |
w | 22700-37300 os.[15] | Prawdopodobny
wzrost |
Wzrost nieokreślony | ||||
| A068 Bielaczek
Mergus albellus |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A068 Bielaczek
Mergus albellus |
w | 1600-5000 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A070 Nurogęś
Mergus merganser |
r | 1500-2500 p.[15] | Częściowy spadek | -70 do -80% | -80 do -90% | -5 do -11% | ||
| A070 Nurogęś
Mergus merganser |
w | 21900-46300 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
Trend nieokreślony | Trend nieokreślony | |||
| A075 Bielik
Haliaeetus albicilla |
r | 1300-1900 p.[15] | Silny spadek | Silny spadek | maks. -1% | |||
| A075 Bielik
Haliaeetus albicilla |
w | 3000-5000 os.[15] | Wzrost nieokreślony | Wzrost nieokreślony | Wzrost nieokreślony | |||
| A081 Błotniak stawowy Circus aeruginosus | r | 6600-7400 p.[15] | -50 do -70% | Możliwy spadek | maks. -1% | |||
| A084 Błotniak łąkowy
Circus pygargus VU |
r | 3400-4500 p.[15] | Silny spadek | -<0,5% | ||||
| A120 Zielonka
Porzana parva |
r | 1500-2000 m.[15] | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A122 Derkacz
Crex crex VU |
r | 39000-52000 m.[15] | -70 do -80% | Częściowy spadek | Silny spadek | maks. -1% | ||
| A127 Żuraw
Grus grus |
r | 23000-30000 p.[15] | -70 do -80% | -<0,5% | ||||
| A127 Żuraw
Grus grus |
c | 98000-155000 os.[15] | Częściowy spadek | -2-3% | ||||
| A130 Ostrygojad
H. ostralegus VU |
r | 36-40 p.[21] | Nie dotyczy | -100% | -47 do -52% | |||
| A136 Sieweczka rzeczna Charadrius dubius | r | 5000-13000 p.[15] | -95 do -100% | -100% | -2 do -8% | |||
| A137 Sieweczka obrożna Charadrius hiaticula EN | r | 179-251 p.[21][22] | Częściowy
spadek |
-100% | -100% | -46 do -52% | ||
| A140 Siewka złota
Pluvialis apricaria |
c | b.d. | Silny spadek | Spadek nieokreślony | ||||
| A142 Czajka
Vanellus vanellus |
c | b.d. | Silny spadek | Spadek nieokreślony | ||||
| A149 Biegus zmienny Calidris alpina | c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A154 Dubelt
Gallinago media EN |
r | 486 m.[21] | Prawdopodobny
spadek |
max. -1% | ||||
| A156 Rycyk
Limosa limosa CR |
r | 800-1500 p.[15] | -60 do -70% | Częściowy spadek | Silny spadek | -3 do -6% | ||
| A160 Kulik wielki
Numenius arquata EN |
r | 120-250 p.[15] | Spadek
nieokreślony |
max. -1% | ||||
| A160 Kulik wielki
Numenius arquata |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Częściowy spadek | Spadek nieokreślony | |||
| A162 Krwawodziób
Tringa totanus NT |
r | 800-1200 p.[15] | -100% | Częściowy spadek | Silny spadek | -4 do -7% | ||
| A166 Łęczak
Tringa glareola |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A168 Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos | r | 1600-2200 p.[15] | -80 do -90% | -90 do -95% | -5 do -21% | |||
| A170 Płatkonóg szydłodzioby P. lobatus | c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A176 Mewa czarnogłowa
I. melanocephalus EN |
r | 42-86 p.[21][22] | -90 do -100% | -2 do -19% (średnio 9%) | ||||
| A177 Mewa mała Hydrocoleus minutus | r | 0 p.[15] | Nie dotyczy | Nie dotyczy | ||||
| A177 Mewa małaHydrocoleus minutus | c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A179 Śmieszka
Ch. ridibindus |
r | 90 000-100 000 p.[15] | Silny spadek | ok. -4 do
-10% | ||||
| A182 Mewa siwa
Larus canus VU |
r | 440 p.[21] | Nie dotyczy | -50 do -60% | -90 do -95% | -43 do -48% | ||
| A182 Mewa siwa
Larus canus |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A182 Mewa siwa
Larus canus |
w | 7000-12000 os.[15] | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A184 Mewa srebrzysta
Larus argentatus |
r | Brak danych | Nie dotyczy | Silny spadek | Spadek nieokreślony | |||
| A184 Mewa srebrzysta
Larus argentatus |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A190 Rybitwa wielkodzioba H. caspia | c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A191 Rybitwa czubata Thalasseus sandvicensis CR | r | 2-200 p.[21][22] | Częściowy spadek | ok. -50%? | ||||
| A191 Rybitwa czubata Thalasseus sandvicensis | c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A193 Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo |
r | 6000-8000 p.[15] | Częściowy
spadek |
-45 do -60% | -95 do -100% | Możliwy spadek | -20 do -39% | |
| A193 Rybitwa rzeczna
Sterna hirundo |
c | b.d. | Prawdopodobny
spadek |
Spadek nieokreślony | ||||
| A195 Rybitwa białoczelna Sternula albifrons VU | r | 876-1103 p.[21][22] | Częściowy
spadek |
-95 do-100% | -100% | -51 do -56% | ||
| A196 Rybitwa białowąsa Chlidonias hybridus | r | 4288 p.[21] | Prawdopodobny
spadek |
Możliwy spadek | -<0,5% | |||
| A197 Rybitwa czarna Chlidonias Niger VU | r | 3659 p.[21] | -50 do -75% | Możliwy spadek | Silny spadek? | -1% | ||
| A197 Rybitwa czarna Chlidonias niger | c | b.d. | 26004
b.d. |
2600
b.d. | ||||
| A215 Puchacz
Bubo bubo NT |
p | 270-380 p.[15] | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A222 Uszatka błotna
Asio flammeus EN |
r | 0-35 p.[15] | spadek | max. -3% | ||||
| A229 Zimorodek
Alcedo atthis |
r | 2500-6000 p.[15] | -90 do -95% | -90 do -95% | -1 do -3% | |||
| A238 Dzięcioł średni Dendrocoptes medius | p | 20 000-36 000 p.[15] | Silny spadek | max. -2% | ||||
| A249 Brzegówka
Riparia riparia |
r | 150 000-300 000 p.[15] | -60 do -80% | -90 do -95% | -5 do -13% | |||
| A272 Podróżniczek
Luscinia svecica |
r | 1300-1800 p.[15] | Silny spadek | Możliwy spadek | -<0,5% | |||
| A294 Wodniczka
A. paludicola VU |
r | 3200-4500 m.[15] | Silny spadek | -100% | max. – 1% | |||
| A298 Trzciniak
A. arundinaceus |
r | 151 000-224 000 p.[15] | Wzrost nieokreślony | Wzrost nieokreślony | ||||
| A307 Jarzębatka
Sylvia nisoria |
r | 90 000-128 000 p.[15] | Silny spadek | -<0,5% | ||||
| A323 Wąsatka
Panurus biarmicus |
r | 1800-2500 p.[15] | Możliwy spadek | Bez zmian/
zmiany nieistotne? | ||||
| A336 Remiz
Remiz pendulinus |
r | 14000-34000 p.[15] | -85 do -90% | min. -1% | ||||
| A371 Dziwonia
Carpodacus erythrinus |
r | 32000-59000 p.[15] | -85 do -90% | -85 do -90% | max. – 1% | |||
| A429 Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus | p | 1000-2000 p.[15] | -90 do -100% | Bez zmian? | max. – 1% | |||
| A459 Mewa białogłowa
Larus cachinnans |
r | 2000-3000 p.[15] | -90 do -100% | -6 do -22% | ||||
Zagrożenie radiacyjne i chemiczne
Odcinek nowego szlaku żeglugowego będzie przebiegał przez terytorium dotknięte katastrofą w Czarnobylu w 1986 roku. Ujście rzeki Prypeć zostało znacznie zanieczyszczone, część substancji radioaktywnych opadła zarówno na dno rzeki, jak i na dno zbiornika w Kijowie. Podczas prac pogłębiarskich w korycie rzeki na terytoriach sąsiadujących z Czarnobylską Strefą Wykluczenia i w górnym regionie Zbiornika Kijowskiego może dojść do pogorszenia jakości wody, a miliony obywateli Ukrainy mogą stanąć w obliczu zagrożenia radioaktywnego z powodu skażenia radioaktywnymi osadami. Ponadto tylko jeden wypadek transportu chemikaliów na trasie E40 może zniszczyć system zaopatrzenia w wodę Kijowa i mieć negatywny wpływ na zaopatrzenie w wodę innych miast w dolnym biegu Dniepru[36][37][38][39][40][41][42].
Realizacja projektu na Białorusi
W 2020 r. podjęto wykonano prace pogłębiarskie w Kobryniu[43] i wydano nakazy eksmisji gruntów przeznaczonych pod proponowany port rzeczny w Niżnych Żarach w pobliżu granicy z Ukrainą[44].
Od rozpoczęcia wojny w Ukrainie projekt nie wydaje się być aktywny. Przeciwnicy projektu budowy drogi wodnej E40 obawiają się jednak, że jeśli polskie i ukraińskie odcinki zaczną być budowane, Białoruś może wrócić do realizacji wcześniejszych planów w dowolnym dogodnym momencie.
Realizacja projektu na Ukrainie
4 października 2019 r., w ramach udziału w II Forum Regionów Ukrainy i Białorusi, prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski i prezydent Republiki Białorusi Aleksander Łukaszenka zawarli porozumienie, zgodnie z którym w 2020 r. strona ukraińska miała przeprowadzić prace pogłębiarskie na rzekach Prypeć i Dniepr, niezbędne do przywrócenia ruchu statków.
6 lutego 2020 roku minister infrastruktury Ukrainy Vladislav Krikliy oświadczył, że "projekt przywrócenia szlaku rzecznego E-40 osiągnął etap praktycznej realizacji"[45].
Latem i jesienią 2020 r. na Prypeci przeprowadzono prace pogłębiarskie w ośmiu punktach[46]. Ocena oddziaływania tych prac na środowisko nie została przeprowadzona. 30 września 2020 r. Gabinet Ministrów Ukrainy przyjął uchwałę "O zmianach w wykazie śródlądowych dróg wodnych sklasyfikowanych jako żeglowne". Rozporządzenie to obejmuje również E40[47].
25 listopada 2020 r. Gabinet Ministrów Ukrainy zatwierdził projekt umowy między Gabinetem Ministrów Ukrainy a Rządem Chińskiej Republiki Ludowej o wzmocnieniu współpracy w dziedzinie budowy infrastruktury i upoważnił Ministra Infrastruktury Vladislava Krikliya do podpisania tej umowy[48]. Otwiera to lobbystom projektu drogę do uzyskania chińskich kredytów na budowę E40.
W dniu 11 grudnia 2020 r. na stronie internetowej Państwowej Agencji Ukrainy ds. Zarządzania Strefą Wykluczenia opublikowano Ogłoszenie o publikacji Strategii rozwoju strefy wykluczenia w latach 2021-2030. Projekt strategii zawiera sekcję 5.9. Rozwój infrastruktury transportowej, który w całości poświęcony jest lobbingowi na rzecz budowy drogi wodnej E40 przez strefę wykluczenia[49]. Po krytycznych wypowiedziach organizacji społecznych[22] Państwowa Agencja Ukrainy ds. Zarządzania Strefą Wykluczenia obiecała wykluczyć tę sekcję ze strategii, co nastąpiło w 2021 roku[50].
Po spotkaniu z grupą aktywistów ekologicznych i organizacji pozarządowych, które odbyło się w Ministerstwie Ekologii i Zasobów Naturalnych Ukrainy pod koniec 2020 r., ukraiński minister środowiska Roman Abramowski oświadczył, że "ministerstwo będzie nalegać na przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i oceny oddziaływania na środowisko" przed rozpoczęciem prac nad drogą wodną E40[51].
W kwietniu 2021 r. rząd Ukrainy zatwierdził "Plan działania na rzecz realizacji krajowej strategii transportowej do 2030 r."[52][53], który obejmuje rozwój drogi wodnej E40 i przypisuje odpowiedzialność za realizację projektu Ministerstwu Infrastruktury oraz przedsiębiorstwom państwowym "Administracja portów morskich Ukrainy" i "Ukrvodshlyakh". Plan działania nie zwraca uwagi na rozwój zelektryfikowanych kolei jako najbardziej przyjaznego dla środowiska środka transportu.
W lipcu 2022 r. Komisja Europejska przyjęła orientacyjną mapę TEN-T dla Ukrainy, która obejmuje większość ukraińskiego odcinka E40 (do ujścia Prypeci/granicy Czarnobylskiej Strefy Wykluczenia)[54].
W tym samym miesiącu Ukraina wypowiedziała dwustronną umowę z Białorusią w sprawie żeglugi śródlądowej, która, nie wspominając bezpośrednio o drodze wodnej E40, położyła podwaliny pod jej wdrożenie[55].
Przypisy
- 1 2 3 4 Odbudowa drogi wodnej E40 na odcinku Dniepr-Wisła: od strategii do planów Final Feasibility Study Report, Gdańsk, grudzień 2015. https://progress-dzierdziowka.pl/Progress-pliki/E40/E40.FINAL160314POL.pdf
- ↑ Plan zarządzania ryzykiem powodziowym dla obszaru dorzecza Wisły, 2022. https://zpp.pl/survey/upload/surveys/33683/files/Za%C5%82%C4%85cznik%20do%20projektu%20rozporz%C4%85dzenia.pdf
- ↑ Уряд ухвалив важливе рішення про припинення двосторонньої угоди з Республікою Білорусь про розвиток річкових шляхів [online], Національний екологічний центр України, 11 sierpnia 2022 [dostęp 2022-11-03] (ukr.).
- 1 2 3 Cost-benefit analysis of the E40 waterway in Poland. Wouter Langhout, Langhout Ecologisch Advies https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2022/02/2022_Langhout-Ecologisch-Advies_CBA-E40-waterway-in-Poland.pdf
- ↑ „Economic assessment of reconstruction plans for the inland waterway E40”otwiera się w nowej karcie. Związek Przedsiębiorców i Pracodawców z Białorusi, 2019. https://savepolesia.org/wp-content/uploads/2020/04/BUEE_E40-waterway_Economic-assessment.pdf
- ↑ Szymalski W., Wiśniewski J. (red). 2020. Żegluga czy kolej? Perspektywy zrównoważonego transportu w Polsce do 2050 roku. Raport Fundacji WWF Polska. Warszawa https://straznicy.wwf.pl/wp-content/uploads/2020/02/%C5%BBegluga-czy-kolej_raport-WWF_2020_final1.pdf
- ↑ Commission amends TEN-T proposal to reflect impacts on infrastructure of Russia’s war of aggression against Ukraine - European Commission [online], ec.europa.eu [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ William J. Sutherland i inni, A 2021 Horizon Scan of Emerging Global Biological Conservation Issues, „Trends in Ecology & Evolution”, 36 (1), 2021, s. 87–97, DOI: 10.1016/j.tree.2020.10.014, ISSN 0169-5347, PMID: 33213887 [dostęp 2022-11-03] (ang.).
- ↑ E40 waterway: impacts on protected areas in Poland, Belarus and Ukraine. Save Polesia Frankfurt, September 2022. https://savepolesia.org/wp-content/uploads/2022/10/SavePolesia-report.-E40-waterway-impacts-on-protected-areas-in-Poland-Belarus-and-Ukraine_compressed.pdf
- ↑ Grygoruk M., Jabłońska E., Osuch P., Trandziuk P. 2018. Analiza wybranych możliwych oddziaływań potencjalnego rozwoju Międzynarodowej Drogi Wodnej E40 na warunki hydrologiczne i środowiskowe sąsiadujących rzek i mokradeł – odcinek między granicą polsko-białoruską a Wisłą. https://otop.org.pl/wp-content/uploads/2021/04/Analiza-wybranych-mozliwych-oddzialywan.pdf
- ↑ Romanowski, J., Matuszkiewiecz, J., Kowalczyk, K., Kowalska, A., Kozłowska, A., Solon, J., Bouwma, I.M., Middendorp, H., Reijnen, R., Rozemeijer, R. and T. van der Sluis (Ed). (2005). Evaluation of Ecological Consequences of Development Scenarios for the Vistula River(pp. 1-127). Warsaw, Wageningen, Utrecht
- 1 2 3 Dmoch A. 2022. Zagrożenia awifauny w obszarach specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 na trasie planowanej drogi wodnej E40. Raport. OTOP Marki.
- 1 2 3 Wilk T., Jujka M., Krogulec J., Chylarecki P. (red.) 2010. Ostoje ptaków o znaczeniu międzynarodowym w Polsce. OTOP, Marki.
- 1 2 Wilk T., Chodkiewicz T., Sikora A., Chylarecki P., Kuczyński L. 2020. Czerwona lista ptaków Polski. OTOP, Marki.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 Chodkiewicz T., Chylarecki P., Sikora A., Wardecki Ł., Bobrek R., Neubauer G., Marchowski D., Dmoch A., Kuczyński L. 2019. Raport z wdrażania art. 12 Dyrektywy Ptasiej (dane głównie z lat 2013-2018)
- 1 2 3 4 5 6 Bajdak T., Szewczyk P. 2021. Raport z wykonania ekspertyzy przyrodniczej na potrzeby uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony w obszarach Natura 2000 województwa lubelskiego. LTO na zamówienie RDOŚ w Lublinie.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 https://www.natura2000.gdos.gov.pl (SDF)
- 1 2 3 Rowiński P., Chodkiewicz T., Wardecki Ł., Dmoch A. 2019. Inwentaryzacja bączka Ixobrychus minutus, dzięcioła średniego Dendrocoptes medius i podróżniczka Luscinia svecica na obszarze Natura 2000 Dolina Środkowej Wisły PLB140004 w roku 2019. Ekspertyza wykonana na zlecenie RDOŚ w Warszawie.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Jobda M., Jujka-Rodziewicz M., Stasiak K., Krogulec J., Ebertowska B., Choroś J. (red.). 2019. Ptaki wybranych dolin rzecznych Lubelszczyzny. OTOP, Marki.
- ↑ Bajdak T., Aftyka S. 2021. Raport z wykonania ekspertyzy przyrodniczej na potrzeby uzupełnienia stanu wiedzy o przedmiotach ochrony w obszarach Natura 2000 województwa lubelskiego (Dolina Tyśmienicy PLB060004 – bocian czarny). LTO na zamówienie RDOŚ w Lublinie
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 www.monitoringptakow.gios.gov.pl (dane z lat 2020-2021)
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Wardecki Ł., Chodkiewicz T., Beuch S., Smyk B., Sikora A., Neubauer G., Meissner W., Marchowski D., Wylegała P., Chylarecki P. 2021. Monitoring Ptaków Polski w latach 2018-2021. Biuletyn Monitoringu Przyrody 22: 1-80 (dane z roku 2020).
- 1 2 Łukaszewicz M., Rowiński P. Sprawozdania z zimowego monitoringu ptaków na obiektach wodnych Niziny Mazowieckiej z lat 2017-2021. Kulon 22-26
- 1 2 3 4 5 6 Bzoma S., Dziermańska M. 2021. Sprawozdanie z projektu pn. „Zabiegi czynnej ochrony oraz monitoring walorów przyrodniczych i zagrożeń na Wyspie Sobieszewskiej w Gdańsku (rezerwaty przyrody „Mewia Łacha” i „Ptasi Raj”) oraz w Dolinie Dolnej Wisły w 2021 r. Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING.
- 1 2 3 4 5 6 Bzoma S., Dziermańska M., Kurach J. 2021. Sprawozdanie z projektu pn. „Zabiegi czynnej ochrony oraz monitoring walorów przyrodniczych i zagrożeń na Wyspie Sobieszewskiej w Gdańsku (rezerwaty przyrody „Mewia Łacha” i „Ptasi Raj”) oraz w Dolinie Dolnej Wisły w 2020 r.”. Grupa Badawcza Ptaków Wodnych KULING.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Doboszewski P., Michalska D. 2020. Monitoring ornitologiczny obszaru Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły PLB040003 w granicach województwa kujawsko-pomorskiego. Badania i analizy przyrodnicze Przemysław Doboszewski, Toruń (na zlecenie RDOŚ w Bydgoszczy).
- 1 2 Doboszewski P., Michalska D. 2021. Ekspertyza na potrzeby uzupełnienia stanu wiedzy dla przedmiotów ochrony na obszarze Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły PLB040003 – wyniki badań terenowych. Badania i analizy przyrodnicze Przemysław Doboszewski, Toruń.
- 1 2 3 4 5 Węcławek D., Doboszewski P. 2022. Raport z monitoringu populacji lęgowej ptaków siewkowych w obszarze Natura 2000 Dolina Dolnej Wisły PLB040003 za rok 2021. TP Alauda, Toruń.
- 1 2 3 4 5 6 Różycki A., Chodkiewicz T., Elas M., Tusiński R. 2020. Rozmieszczenie i liczebność populacji lęgowej wybranych gatunków ptaków w Dolinie Środkowej Wisły na odcinku od ujścia Pilicy (km 457) do Płocka (km 625) w latach 2015-2019. Warszawa (opracowanie na zlecenie Fundacji WWF Polska).
- 1 2 3 4 5 Bukaciński D., Keller M., Buczyński A., Bukacińska M. 2017. Awifauna lęgowa koryta środkowej Wisły w roku 2009 – zmiany liczebności i rozmieszczenia w ciągu ostatnich 36 lat. W: Keller M., Kot H., Dombrowski A., Rowiński P., Chmielewski S., Bukaciński D. (red.). 2017. Ptaki środkowej Wisły. M-STO, Pionki, s. 31-95.
- 1 2 Sikora A., Wasielewski K. 2015. Dolina Wisły koło Gniewu – ważne miejsce koncentracji wędrówkowych siewki złotej Pluvialis apricaria, czajki Vanellus vanellus i kulika wielkiego Numenius arquata. Ornis Polonica 56:76-87
- 1 2 https://alauda.org.pl/monitoring-liczebnosci-ptakow-w-dolinie-dolnej-wisly/ (dane z roku 2021)
- 1 2 Stawarczyk T., Cofta T., Kajzer Z., Lontkowski J., Sikora A. 2017. Rzadkie ptaki Polski. Studio B&W Wojciech Janecki, Sosnowiec.
- ↑ Woźniak Ł., Pająkowski J. 2021. Sprawozdanie z monitoringu kolonii rybitw na barkach „Rybitwa II” i „Sterna” za 2021 r. Zespół Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą, Świecie.
- ↑ K. Stasiak, OTOP
- ↑ Chernobyl heritage and the E40 trans-Europe waterway, 2020. Аналіз ситуації, проведений ACRO - Association pour le Contrôle de la Radioactivité dans l’Ouest, 2020 https://savepolesia.org/wp-content/uploads/2020/04/ACRO_E40-waterway_Chernobyl-heritage.pdf
- ↑ Хто розкопує чорнобильські могильники? [online], Національний екологічний центр України, 23 kwietnia 2020 [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Які будуть наслідки поглиблення Прип’яті у Чорнобильській зоні без оцінки впливу на довкілля? [online], www.ukrinform.ua, 16 lipca 2020 [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Чорнобиль усе ще може вбивати: фізики-ядерники у день роковин катастрофи [online], greenpost.ua [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Піднімемо радіацію з дна Київського моря? [online], greenpost.ua [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Дискусійна панель газети "Ділова столиця" на тему: "Водний шлях Е40. Навіщо піднімати радіоактивний мул із дна Прип'яті і везти його до Києва? [online], Національний екологічний центр України, 11 kwietnia 2019 [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ n, І радіація на десерт: чому Стратегія розвитку Зони-2030 неприйнятна [online], Український Екологічний Портал [dostęp 2023-05-18] (ros.).
- ↑ Belarusian Control Committee against river dredging [online], Save Polesia, 6 lipca 2020 [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ «Речная отрасль глубоко убыточна». Зачем в Нижних Жарах на Днепре строить «Нью-Васюки»? [online], bahna.land [dostęp 2023-05-18] (ros.).
- ↑ Проєкт із відновлення річкового шляху Е-40 вийшов на стадію практичної реалізації, – Владислав Криклій [online], Міністерство інфраструктури України [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Потай від українців розпочали підготовку до риття каналу в зоні відчуження – Екологія Право Людина [online] [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ Про внесення змін до переліку внутрішніх водних шляхів, що належать до категорії судноплавних [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-05-18] (ukr.).
- ↑ ShieldSquare Captcha [online], www.kmu.gov.ua [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ n, І радіація на десерт: чому Стратегія розвитку Зони-2030 неприйнятна [online], Український Екологічний Портал [dostęp 2023-05-18] (ros.).
- ↑ Save Polesia, E40 waterway removed from Ukrainian Exclusion Zone Strategy [online], Save Polesia, 30 kwietnia 2021 [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ Ukrainian Ministry insists on Environmental Assessments of E40 Waterway - Save Polesia [online], savepolesia.org [dostęp 2024-04-23] (ang.).
- ↑ Save Polesia, Former head of the Association of Seaports of Ukraine advises against E40 waterway [online], Save Polesia, 22 kwietnia 2021 [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ ShieldSquare Captcha [online], www.kmu.gov.ua [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ Commission amends TEN-T proposal to reflect impacts on infrastructure of Russia’s war of aggression against Ukraine [online], transport.ec.europa.eu [dostęp 2023-05-18] (ang.).
- ↑ Ukraine ends navigation agreement with Belarus [online], Save Polesia, 14 września 2022 [dostęp 2023-05-18] (ang.).