Dom Prasy Śląskiej
Ilustracja
Dom Prasy od strony Rynku (2024)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Adres

Rynek 1

Styl architektoniczny

późno-modernistyczny

Architekt

Marian Śramkiewicz

Kondygnacje

9

Rozpoczęcie budowy

1961

Ukończenie budowy

1964

Ważniejsze przebudowy

2010–2014

Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, u góry znajduje się punkt z opisem „Dom Prasy Śląskiej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Dom Prasy Śląskiej”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Dom Prasy Śląskiej”
Ziemia50°15′32,9″N 19°01′16,4″E/50,259139 19,021222

Dom Prasy Śląskiej – późno-modernistyczny budynek, wzniesiony w latach 1961–1964[1] w centrum Katowic, przy Rynku 1 (zachodnia pierzeja Rynku).

Lokalizacja

Pierwszym zabudowaniem, jakie powstało w miejscu dzisiejszego Domu Prasy Śląskiej, był parterowy budynek mieszczący kuźnię i mieszkanie kowala Sommera, wzniesiony około 1851 roku[2]. Z powodu rozbudowy rynku oraz ówczesnej Grundmannstraße (dziś ul. 3 Maja) w 1875 roku obiekt rozebrano[3]. Na jego miejscu stanęła duża, trzypiętrowa kamienica, wypełniająca wychodzący w stronę Rynku narożnik między ulicami Grundmannstraße i Poststraße (dziś ul. Pocztowa). Nosiła ona adres Grundmannstraße 2. W 1899 roku uruchomiono w niej pierwszą w Katowicach kawiarnię, a Paweł Scholz otworzył w niej wkrótce atelier fotograficzne[2]. W połowie lat 30. XX w. miała w niej swą siedzibę hurtownia towarów tekstylnych Izaka Rakowera[4]. Obok niej powstały kolejne budynki przy Poststraße (sięgającej wtedy dalej ku północy) oraz ówczesnej Mühlstraße (dziś ul. Młyńska, dochodząca wówczas do ul. Pocztowej). Wiadomo, że kamienica przy Pocztowej 1 u schyłku lat 30. XX wieku była własnością miasta Katowice. Wcześniej należała do rodziny Glodny i do Banku Kwilecki z Poznania[5].

Teren, na którym stanął Dom Prasy Śląskiej, objął ostatecznie działki przynależne do czterech przedwojennych kamienic, które nosiły adresy: Młyńska 1, Pocztowa 1, Pocztowa 3 oraz 3 Maja 2. Wspomniane kamienice zostały zniszczone pod koniec II wojny światowej. Prawdopodobnie, tak jak sąsiedni ratusz, zostały podpalone przez czerwonoarmistów, poszukujących w nich łupów i alkoholu. Po wojnie teren uporządkowano, a sąsiednie kamienice przy ul. Młyńskiej i 3 Maja podparto przyporami. Na placu stanęły budki, w których do 1948 roku sprzedawano pieczywo, nabiał, owoce itp[5].

Historia budynku

Według najstarszych informacji, jakie zachowały się w archiwum Urzędu Miejskiego w Katowicach, w 1959 roku na pustym placu przy Rynku planowano wznieść wielofunkcyjny Dom Sportowca. Budynek został zaprojektowany przez inż. arch. Mariana Śramkiewicza (1909-1993), a projekt konstrukcji wykonał Franciszek Klimek - obaj z katowickiego "Miastoprojektu"[6][1].

Dokumentacja obiektu była gotowa w październiku 1959 roku[1]. Jako inwestor występował Wojewódzki Komitet Kultury Fizycznej w Katowicach, którego przewodniczącym był wówczas Roman Stachoń. Powołany w maju 1960 roku Komitet Budowy Domu Sportowca wystąpił w styczniu 1961 roku do prezydium Rady Narodowej o wydanie pozwolenia na budowę. 1 lutego 1961 roku wykonawca przejął plan inwestycji. Budowę zakończono w 1964 roku[1]. Jej koszt wyniósł 8,7 miliona ówczesnych złotych. Budowę finansowały m.in. Wojewódzka Rada Narodowa, Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, Totalizator Sportowy, organizacje sportowe[5].. Nie wiadomo, kiedy i z jakiej przyczyny w trakcie budowy zmieniono przeznaczenie budynku, jednak już od momentu jego powstania na 2. piętrze mieściła się w nim siedziba Śląskiego Wydawnictwa Prasowego RSW „Prasa-Książka-Ruch” oraz redakcje wydawanych przez nie czasopism - na 3. i 4. piętrze dziennikarze Trybuny Robotniczej, na 5. dziennikarze Dziennika Zachodniego, na 6. redakcje Sportu oraz Wieczoru, a siódmym piętrze, początkowo traktowanym jako „zapasowe”, mieściły się Poglądy Wilhelma Szewczyka. Tam też ulokowała się wkrótce redakcja Panoramy. Na ósmym piętrze była stołówka[7][1].

Na parterze powstała czytelnia Klubu Międzynarodowej Prasy i Książki, biura „Orbisu”, kasy biletowe, kasy wymiany walut i punkt Informacji Turystycznej. Na pierwszym piętrze mieściła się "Café Sport" - kawiarnia ciesząca się wielką popularnością w mieście z salą gier i zabaw[5][1].

Po 1989 roku część z wymienionych czasopism już nie istniała, część zmieniła siedziby. Jako ostatnia wyprowadziła się w marcu 2009 roku redakcja „Dziennika Zachodniego”. W październiku 2010 roku katowicki magistrat, będący właścicielem budynku, ogłosił przetarg na jego przebudowę[8] W latach 2010–2014 gmach został przebudowany z przeznaczeniem na siedzibę części wydziałów katowickiego magistratu[9][10]. Gmach został oddany do użytku w okresie od końca czerwca 2014 roku (Biuro Obsługi Mieszkańców) do lipca tego roku (pozostałe wydziały)[9][10].

Architektura

Punkt informacyjny magistratu

Obiekt powstał jako monolityczny szkielet żelbetowy o dziesięciometrowym trakcie[1] na rzucie wydłużonego prostokąta z krótkim, bocznym skrzydłem wychodzącym wzdłuż ul. 3 Maja. Posiada dziewięć kondygnacji i kubaturę ok. 20 tys. m³.[6] Charakterystyczną lekkość sylwetki uzyskał dzięki całkowicie szklanej ścianie kurtynowej (nie pełni ona żadnych funkcji konstrukcyjnych). Ściany osłonowe wykonane były z drewna pokrytego aluminiową blachą – miało to na celu przypominać konstrukcję aluminiową. Pierwotnie określany jako "seledynowy dom" od pierwotnego koloru elewacji, na której zastosowano seledynowy marblit. Po pewnym czasie wymieniono okna na aluminiowe z szybami "Antisol" o pomarańczowej barwie. Parter był całkowicie przeszklony taflami szkła lustrzanego o wymiarach 2x4 metra i grubości 16 mm, a same szyby stykały się pod kątem. Wystrój parteru został zaprojektowany w 1962 roku przez Mariana Śramkiewicza, Wiktora Lipowczana oraz artystów Pracowni Sztuk Plastycznych w Katowicach – Amelii Pomorskiej i Bogusława Góreckiego. Wnętrze zostały wyłożone czarnym sjenitem oraz cepeliowskimi płytami, słupy - czarną ceramiką inkrustowaną białymi płytkami, posadzkę – łamanym marmurem. Na jednej ze ścian wykonano kompozycję pokazującą kule ziemskie oraz pojazdy[1].

W czasie remontu w latach 2010-2014 w budynku została wzmocniona konstrukcja, został on ocieplony, wymieniono w nim okna i okładziny zewnętrzne. Remont objął także modernizację dachu i wszystkich instalacji w budynku[8]. Obiekt zyskał m.in. nową elewację[11][12][13]. Wykonawcą prac był Mostostal Warszawa[14], a ich koszt wyniósł dwadzieścia milionów złotych[9].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Wydawnictwo Neriton., Nowe Katowice: forma i ideologia polskiej architektury powojennej na przykładzie Katowic (1945-1980), wyd. I, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2019, s. 81-86, ISBN 978-83-66018-17-4, OCLC 1100249048 [dostęp 2019-09-20].
  2. 1 2 Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 64
  3. ↑ Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 40
  4. ↑ Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36, dr E. Kwaśnik, Katowice VI, ul. Marcina 3, 386 (reklama).
  5. 1 2 3 4 Monika Krężel: Pożegnanie z Domem Prasy, 2009-02-27
  6. 1 2 Janusz Kalinowski: Katowice i okolice. Przewodnik, Wydawnictwo "Sport i Turystyka", Warszawa 1981, ISBN 83-217-2352-7, s. 33
  7. ↑ Marta Żabińska: Czy Katowice potrzebują nowego ratusza?. www.portal.katowice.pl. [dostęp 2011-07-20].
  8. 1 2 (wg Nowe Katowice )
  9. 1 2 3 Justyna Przybytek: Dom Prasy w Katowicach: Był Dom Prasy, już jest urząd. katowice.biznespolska.pl, 2014-06-27. [dostęp 2015-02-05].
  10. 1 2 Wojciech Żegolewski: Widzieliście już nowy BOM w Katowicach? Tak wygląda Biuro Obsługi Mieszkańców UM Katowice. www.tvs.pl, 2014-06-29. [dostęp 2015-01-05].
  11. ↑ “Dom Prasy” will change its look. www.katowicethecity.com. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).
  12. ↑ Prime contractor for Dom Prasy needed. www.katowicethecity.com. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).
  13. ↑ Mostostal Warszawa will revamp Dom Prasy. www.katowicethecity.com. [dostęp 2011-07-20]. (ang.).
  14. ↑ Firmy z Warszawy remontują Katowice. Czy to rewanż za odbudowę stolicy po wojnie? (pol.) www.katowice.naszemiasto.pl [dostęp 2011-07-20]

Bibliografia

  • Sztuka Górnego Śląska od średniowiecza do końca XX wieku, red. Ewa Chojecka, wydawca: Muzeum Śląskie, Katowice 2004, ISBN 83-87455-77-6, s. 451.
  • Jerzy Moskal: ... Bogucice, Załęże et nova villa Katowice − Rozwój w czasie i przestrzeni. Katowice: Wydawnictwo Śląsk, 1993, s. 55. ISBN 83-85831-35-5.
  • Dom Prasy zostanie ścięty o dwa piętra (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-07-20]
  • Katowice: Dom Prasy czeka na nowe życie (pol.) www.mmsilesia.pl [dostęp 2011-07-20]
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.