Czesław Witoszyński
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

24 lutego 1875
Horoszki

Data i miejsce śmierci

13 września 1948
Łódź

profesor
Profesura

14 maja 1919

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
Tablica upamiętniająca Czesława Witoszyńskiego na Politechnice Warszawskiej
Grób Czesława Witoszyńskiego na warszawskich Powązkach

Czesław Maciej Witoszyński (ur. 24 lutego 1875 w Horoszkach, zm. 13 września 1948 w Łodzi) – polski inżynier mechanik, konstruktor maszyn, profesor aerodynamiki, nazywany ojcem polskiego lotnictwa.

Początki kariery zawodowej

Urodził się na Podlasiu, w rodzinie Adama Piecewicza-Witoszyńskiego i Honoraty z Szumerów. Ukończył gimnazjum filologiczne w Częstochowie. W latach 1893–1897 studiował na Wydziale Matematyki Uniwersytetu w Petersburgu, gdzie zainteresował się mechaniką stosowaną. Następnie wyjechał na dalsze studia (1897–1899) do Belgii na Uniwersytet w Liège (sekcja mechaniczna Fakultetu Technicznego), gdzie zdobył dyplom inżyniera mechanika z wyróżnieniem.

Po studiach wrócił do Polski i osiadł w Warszawie[1], gdzie w latach 1899–1907 pracował jako konstruktor w fabryce maszyn i konstrukcji stalowych Borman i Szwede.

W 1907 roku wraz z Wacławem Brandlem założył fabrykę pomp, późniejsze Wafapomp, która działała do 1917.

Pierwsza publikacja Witoszyńskiego ukazała się w 1909 w „Przeglądzie Technicznym” i dotyczyła pomp (O podnoszeniu wody powietrzem ścieśnionym). W międzyczasie Witoszyński zainteresował się rodzącym się lotnictwem.

W latach 1907–1915 był wykładowcą w Średniej Szkole Mechaniczno-Technicznej im. H. Wawelberga i S. Rotwanda. W 1913 w ramach Wykładów dla Inżynierów wykładał o pompach na Wydziale Technicznym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie[2].

Działalność związana z Politechniką Warszawską

Czesław Witoszyński był współorganizatorem powstającej w 1915 roku Politechniki Warszawskiej. 14 maja 1919 został mianowany profesorem zwyczajnym, a w latach 1916–1921 był dziekanem Wydziału Budowy Maszyn i Elektrotechniki. W 1922 otworzył pierwsze w Polsce regularne studia lotnicze (Grupa Lotnicza na Wydziale Mechanicznym). Był opiekunem Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej. W latach 1923–1925 powstały tam pierwsze szybowce Sekcji i pierwsze samoloty RWD.

Dzięki wsparciu Stefana Drzewieckiego zajął się projektowaniem i konstrukcją polskich szybowców, co możliwe było dzięki zbudowaniu tunelu aerodynamicznego[3]. W latach 1922–1925 powstały tu pierwsze szybowce i samoloty RWD[4].

Z inicjatywy profesora Witoszyńskiego w 1925 roku rozpoczęto budowę Gmachu Aerodynamiki dla przyszłego Instytutu Aerodynamicznego Politechniki Warszawskiej, który staraniem Witoszyńskiego powstał w 1927 roku. W latach 1927–1939 Instytut pod kierownictwem profesora Witoszyńskiego stał się głównym polskim ośrodkiem badawczym z zakresu aerodynamiki, który pracował dla potrzeb krajowego i zagranicznego przemysłu lotniczego. Był to również ważny ośrodek szkolenia kadr lotniczych. Powstało w nim pięć tuneli aerodynamicznych. Instytut miał swój wkład do nadania optymalnych kształtów samolotom RWD i PZL, m.in. zwycięskim w Challengach RWD-6 i RWD-9, nowoczesnemu bombowcowi PZL-37 Łoś oraz szybowcom. Badano w nim liczne nowe profile, m.in. profil laminarny Jerzego Dąbrowskiego do Łosia, czy też hamulce aerodynamiczne IAW do szybowca Orlik Olimpijski.

Z Instytutem związane były między innymi takie postacie jak Stefan Neumark, Julian Bonder, Piotr Szymański, Zdzisław Rytel, Jerzy Bukowski i Czesław Bieniek, którzy zostali później profesorami wyższych uczelni.

W latach 1934–1935 rozbudowano Instytut, a liczba tuneli aerodynamicznych zwiększyła się do dziewięciu. W 1935 został laureatem Nagrody Miasta Łodzi za wybitne zasługi w dziedzinie lotnictwa[5].

Dorobek naukowy

Profesor Witoszyński jest autorem kilku podręczników akademickich (Hydraulika, Aerodynamika), wielu artykułów oraz rozpraw naukowych. Część z jego prac została przetłumaczona na język angielski, rosyjski i francuski. Publikacje naukowe profesora z zakresu aerodynamiki dotyczyły głównie profili lotniczych, śmigieł i powstawania siły nośnej w powietrzu.

W latach 1927–1939 redagował siedem zeszytów serii wydawniczej Prace Instytutu Aerodynamicznego w Warszawie.

W 1957 roku staraniem Wydziału IV Polskiej Akademii Nauk zostały wydane Prace wybrane Witoszyńskiego.

Materiały archiwalne Czesława Witoszyńskiego znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-41[6].

Organizowanie życia naukowego

Profesor Witoszyński czynnie udzielał się również w zakresie organizowania życia naukowego dotyczącego techniki. Od 1920 roku był członkiem Akademii Nauk Technicznych, a w latach 1923–1928 jej sekretarzem generalnym. Od 1930 był członkiem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Od 1937 był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1934 roku członkiem amerykańskiego Institute of the Aeronautical Sciences. Witoszyński był również członkiem komitetu organizacyjnego Polskiego Towarzystwa Żeglugi Powietrznej (1917) i brał czynny udział w międzynarodowych Kongresach Mechaniki Stosowanej i Kongresach Aeronautycznych. W roku 1933 został członkiem Tymczasowego Komitetu Doradczo-Naukowego[7].

Czasy wojny

Po wybuchu II wojny światowej mieszkał na terenie zajętego przez Niemców Instytutu i był jego administratorem. Pomimo że starał się opóźnić uruchomienie zniszczonych w 1939 tuneli aerodynamicznych, w 1942 został przez Państwo Podziemne skazany na infamię. Po powstaniu warszawskim znalazł się w obozie przejściowym w Pruszkowie.

Po wojnie

Z zarzutów o kolaborację został uwolniony w 1946 przez powołaną specjalnie komisję Uniwersytetu Łódzkiego i Politechniki Łódzkiej. Po wojnie przeniósł się do Łodzi, gdzie zorganizował Wydział Lotniczy na Politechnice Łódzkiej i w 1945 objął tam i do śmierci utrzymał kierownictwo Katedry Aerodynamiki, zajmując się problemami aerodynamiki naddźwiękowej.

Był współzałożycielem Podlaskiej Wytwórni Samolotów w Białej Podlaskiej

Czesław Witoszyński spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 222-1-18,19)[8][9].

Publikacje (wybór)

  • Teoria skrzydeł latawca, 1915 (cykl artykułów)
  • Wybór profilów lotniczych, 1921-22 (cykl artykułów)
  • Części maszyn, (1921)
  • Hydraulika, (1921)
  • Maszyny wodne i pompy, (1921)
  • Aerodynamika, (1928)
  • Prace wybrane, 1957

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Przez pewien czas mieszkał na Nowych Włochach w domu przy ul. Świerszcza 2, który w 1945 przez kilka miesięcy zajmowało NKWD
  2. ↑ Dziesięciolecie Wolnej Wszechnicy Polskiej TKN: sprawozdanie z działalności Towarzystwa Kursów Naukowych, 1906-1916, opracowali Ryszard Błędowski, Stanisław Orłowski, Henryk Mościcki, Warszawa 1917, Podkarpacka BC – wersja elektroniczna
  3. ↑ Tunel ten służył do poszukiwań optymalnych kształtów części samolotów, sprawdzania stateczności i manewrowości maszyn, a także określania wielkości obciążeń poszczególnych elementów.
  4. ↑ Konstrukcji m.in. Stanisława Wigury
  5. ↑ Nagrody Miasta Łodzi [online], BIP ŁÓDŹ [dostęp 2021-10-04] (pol.).
  6. ↑ Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2024-01-23].
  7. ↑ Maciej Bossak: Tymczasowy Komitet Doradczo-Naukowy. [dostęp 2018-03-20].
  8. ↑ Cmentarz Stare Powązki: ADAM WITOSZYŃSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2023-02-23].
  9. ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
  10. ↑ M.P. z 1926 r. nr 259, poz. 727 „za zasługi, położone na polu naukowem”.
  11. ↑ Odznaczenie prof. Witoszyńskiego, „Młody Lotnik” (12), 1926.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.