Cukrownia Pelplin
Zuckerfabrik Pelplin Aktiengesellschaft
Państwo

 Polska

Data założenia

1878

Data likwidacji

2004

Forma prawna

spółka akcyjna

Położenie na mapie Pelplina
Mapa konturowa Pelplina, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cukrownia Pelplin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Cukrownia Pelplin”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Cukrownia Pelplin”
Położenie na mapie powiatu tczewskiego
Mapa konturowa powiatu tczewskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cukrownia Pelplin”
Położenie na mapie gminy Pelplin
Mapa konturowa gminy Pelplin, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Cukrownia Pelplin”
Ziemia53°55′31,9″N 18°42′06,3″E/53,925528 18,701750

Cukrownia Pelplin  – cukrownia uruchomiona w 1878 r. w Pelplinie, istniejąca do 2004 r.

W 1878 r. grupa 34 właścicieli okolicznych majątków będących jednocześnie plantatorami buraków cukrowych wraz z wójtem i przedstawicielami mieszkańców powołała do życia spółkę akcyjną  „Cukrownia Pelplin”. Teren pod budowę zakładu zakupiono od Kurii Chełmińskiej. O wyborze lokalizacji zadecydowało przede wszystkim sąsiedztwo żyznych ziem Niziny Walichnowskiej oraz dogodne połączenie kolejowe. Budowę zlecono dwóm spółkom: Braunschweiger Maschinenbanaustalt z Brunszwiku oraz A. Warnicke z Halle nad Salą[1].

Już rok po decyzji o powstaniu fabryki odbyła się pierwsza kampania cukrownicza. Cukrownia posiadała własną bocznicę kolejową, w latach 1895-1897 zbudowano też kolej wąskotorową o rozstawie szyn 750 mm, tzw. Pelplińską Kolej Przemysłową, która łączyła cukrownię z gospodarstwami buraczanymi  na Nizinie Walichnowskiej. Na początku XX wieku sieć tej kolei liczyła 34,4 km linii, obsługiwało ją 5 parowozów i 120 wagonów towarowych. Głównym przeznaczeniem kolejki było przewożenie buraków cukrowych oraz wywóz wapna defekacyjnego, nawozów sztucznych i wysłodków. Kolejkę wykorzystywano również do rekreacyjnych wycieczek nad Jezioro Pelplińskie w miejscowości Mały Garc.  Linię rozebrano ostatecznie w 1978 r. wskutek spadku przewozów[2]. Istniał także projekt budowy przystani nad Wisłą, umożliwiającej odbiór buraków i wywóz cukru transportem rzecznym, jednak do jej realizacji nie doszło. W 1933 r. urządzenia o napędzie parowym zakładu wymieniono na elektryczne. Podczas okupacji w fabryce pracowali jeńcy rosyjscy i włoscy. Na początku marca 1945 r. jej teren został częściowo zbombardowany i spalony.

Po wojnie cukrownia wznowiła pracę w 1946 r. Trzy lata później majątek cukrowni upaństwowiono i włączono w skład zjednoczenia „Cukrownie Gdańskie” z siedzibą w Malborku. W 1971 r. przy cukrowni powstał oddział produkcji kwasku cytrynowego. W 1989 r. wybudowano nowy komin o wysokości  110 m. W latach 90. cukrownia nie radziła sobie dobrze w realiach wolnorynkowych, w roku 2001 obiekt przejęła brytyjska spółka  British Sugar Overseas, lecz w 2004 r. zakład został ostatecznie zamknięty[3]. W sierpniu 2008 r. większość budynków cukrowni wyburzono.

W dawnych magazynach cukrowni w 2008 r. powstała lokalna galeria handlowa o nazwie „Cukrownia”, a w 2019 r. rozpoczęto inwestycje na dawnym terenie fabryki, powstaną tu m.in.: osiedle mieszkaniowe, centrum rekreacyjne, oraz hotel[4].

Przypisy

  1. ↑ Cukrownia Pelplin [online], Forum Dawnego Tczewa [dostęp 2020-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2020-07-19] (pol.).
  2. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa [online], www.bazakolejowa.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
  3. ↑ Marcin Niemczak, Przemiany struktur polskiego przemysłu cukrowniczego jako efekt procesu restrukturyzacji., „Prace Komisji Geografii Przemysłu”, t. 10, Warszawa - Kraków 2008, s. 109-122.
  4. ↑ Inwestycja w dawnej cukrowni [online], radiogdansk.pl [dostęp 2020-07-19] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.