Cmentarz żydowski w Kole
Ilustracja
Pomnik na terenie cmentarza
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Miejscowość

Koło

Adres

ul. Słowackiego

Typ cmentarza

wyznaniowy

Wyznanie

judaizm

Stan cmentarza

nieczynny

Data otwarcia

ok. 1550

Data ostatniego pochówku

1939

Data likwidacji

1940

Położenie na mapie Koła
Mapa konturowa Koła, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Kole”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, w centrum znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Kole”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Kole”
Położenie na mapie powiatu kolskiego
Mapa konturowa powiatu kolskiego, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Cmentarz żydowski w Kole”
Ziemia52°11′49″N 18°38′28″E/52,197000 18,641000

Cmentarz żydowski w Kole – niezachowany do dzisiaj cmentarz żydowski w Kole. Znajdował się między ulicą 3 Maja a rzeką Wartą, na terenie osiedla Płaszczyzna. Teraz to teren ogrodzony – z tyłu Miejskiego Domu Kultury, aż do ulicy Słowackiego i Placu Narutowicza.

Historia

Cmentarz został założony około 1550 roku[1]. Ostatni pochówek miał miejsce w 1939 roku, po zajęciu miasta okupanci zakazali chować na nim zmarłych[2].

Zniszczenia cmentarza dokonali niemieccy okupanci w czasie II wojny światowej. Następnie kirkut stał się zaniedbaną ruiną, ponieważ nikt się nim nie zajmował. W 1970 roku administrację nad cmentarzem przejęły władze powiatowe.

W latach 70. XX wieku na terenie cmentarza próbowano otworzyć odkryty basen[3]. Wskutek działań Eliasza Zajde wykopane przez budowlańców kości zebrano i przewieziono na cmentarz żydowski w Szczecinie[4]. Z powodu protestów środowisk żydowskich oraz braku funduszy budowy basenu nie ukończono[3].

Tablica pamiątkowa została później zniszczona przez wandali. Przeprowadzono jednak jej rekonstrukcję i znajduje się ona w MDK-u.

Cmentarz dziś

Od strony parku im. Juliusza Słowackiego znajduje się tablica informacyjna z gwiazdą Dawida i napisem: ,,Cmentarz żydowski. Teren prawnie chroniony. Uszanuj miejsce spoczynku zmarłych”.

Od strony MDK-u usytuowany jest pomnik – mur z cegieł z gwiazdą Dawida. Jest tam także napis: ,,Cmentarz zlikwidowali hitlerowcy w 1940-1943 oraz władze miasta w 1945-1970. Zarząd Miasta Koła. Ziomkostwo Żydów z Izraela.’’ Pomnik ten projektowała Marianna Grabowska (magister sztuki z Koła). Napis został wykonany w języku polskim i hebrajskim. Odsłonięcie pomnika miało miejsce 26 czerwca 1993 roku. Brało w tym udział zarówno duchowieństwo katolickie jak i ówczesne władze miasta[5].

Przypisy

  1. ↑ Cmentarz żydowski w Kole [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-01-18].
  2. ↑ Z dziejów Żydów kolskich – w 70. rocznicę Zagłady w obozie zagłady Kulmhof, s. 55.
  3. 1 2 Krzysztof Witkowski, Jak to z kolskim basenem było... [online], e-kolo.pl, 30 lipca 2018 [dostęp 2022-12-06] (pol.).
  4. ↑ Z dziejów Żydów kolskich – w 70. rocznicę Zagłady w obozie zagłady Kulmhof, s. 30.
  5. ↑ Wspomnienia o Eliaszu Zajde, [w:] Z dziejów Żydów kolskich – w 70. rocznicę Zagłady w obozie zagłady Kulmhof, Koło 1912, s. 29-34.

Bibliografia

  • Józef Burszta, 600 lat miasta Koła, Poznań 1963
  • Józef Stanisław Mujta: 635 lat miasta Koła. Koło: Muzeum Technik Ceramicznych : Kolskie Towarzystwo Kulturalne, 1997. ISBN 83-86139-34-X.
  • Krzysztof Witkowski (red.), Z dziejów Żydów kolskich – w 70. rocznicę Zagłady w obozie zagłady Kulmhof, Koło: Urząd Miejski w Kole, 2012, ISBN 978-83-62485-66-6.
  • Kazimierz Kasperkiewicz: Miejsca i obiekty walki i pamięci z lat wojny i okupacji 1939-1945 w Kole i powiecie kolskim. Koło: Towarzystwo Przyjaciół Miasta Koła, 2004. ISBN 83-909030-9-1.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.