Cerkiew Szymona Słupnika
w Chyrzynce
A-472 z dnia 30.09.1993[1]
Ilustracja
Widok od strony prezbiterium
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Miejscowość

Chyrzyna

Wyznanie

obecnie nieużytkowana

Kościół
Wezwanie

św. Szymona Słupnika

Położenie na mapie gminy Krzywcza
Mapa konturowa gminy Krzywcza, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Chyrzynka, cerkiew”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Chyrzynka, cerkiew”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Chyrzynka, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Chyrzynka, cerkiew”
Ziemia49°46′38,35″N 22°32′48,63″E/49,777319 22,546842
Widok ogólny

Cerkiew pw. Szymona Słupnika w Chyrzynce – greckokatolicka, zbudowana w 1857 z fundacji hrabiego Adama Starzyńskiego. Po wysiedleniu ludności ukraińskiej w 1947 roku wykorzystywana przez pewien czas jako owczarnia. W latach 90. XX w. naprawiono dach i zakonserwowano ściany.

Cerkiew orientowana, drewniana, konstrukcji zrębowej. Trójdzielna: prezbiterium zamknięte trójbocznie, szersza kwadratowa nawa i prostokątny przedsionek. Nad każdą z części osobne dachy kalenicowe, kryte blachą, zwieńczone baniastymi hełmami z pseudolatarniami i żelaznymi krzyżami. Nad przedsionkiem złamany krzyż, nad prezbiterium brak krzyża i uszkodzona latarnia. W południowej ścianie nawy otwory okienne bez okien, w północnej ścianie zabite deskami. Drzwi wejściowe urwane, brak podłogi.

Wewnątrz stropy płaskie. Na ścianach i stropie polichromia o motywach figuralnych i architektonicznych, wykonana w 1911 przez Andrzeja Demkowycza. Wśród zachowanych malowideł m.in. wizerunek Boga Ojca w prezbiterium, scena Zmartwychwstania w otoczeniu postaci czterech Ewangelistów, Chrzest w Jordanie i Pokłon Trzech Króli. W zachodniej części nawy chór, wsparty na dwóch słupach.

Unikalnym elementem architektonicznym jest zrębowa przegroda ikonostasowa pomiędzy nawą a prezbiterium. Rozwiązania takie spotkać można tylko w najstarszych cerkwiach drewnianych w Polsce z XVI i XVII wieku, np. w Radrużu i Gorajcu. Ściana taka stanowiła element konstrukcji budynku a zarazem umieszczano (lub malowano) na niej elementy ikonostasu. W późniejszych czasach już nie występowała w cerkwiach a ikonostas montowano na ażurowych ramach z listew drewnianych. Przypuszcza się, że ekipa ciesielska wzorowała się na rozwiązaniu z poprzedniej cerkwi. Przegroda ma trzy wejścia: centralne, królewskie wrota i dwoje bocznych, niższych wrót diakońskich. Wszystkie zamknięte półkoliście, z węgarami po bokach. W górnej części przegrody wycięty duży otwór, stylizowany na ośli grzbiet, przez który widać z nawy malowidła na stropie prezbiterium. W przejściu z przedsionka do nawy prostokątny portal z napisem fundacyjnym i data budowy, pisaną cyframi arabskimi i cyrylicą.

W 2014 przeprowadzono remont dachu, ułożono nową podłogę i przeprowadzono rekonstrukcję stolarki drzwiowej[2].

Obok cerkwi murowana dzwonnica, kryta blachą, bez dzwonów.

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2018-07-17].
  2. ↑ Krzysztof Zieliński: Leksykon drewnianej architektury sakralnej województwa podkarpackiego. PRO CARPATHIA, Rzeszów 2015, s. 43. ISBN 978-83-61577-68-3.

Bibliografia

  • M.A. Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat, Rewasz, Pruszków, 2003
  • Stanisław Kryciński, Pogórze Przemyskie, wyd. REWASZ, Pruszków 2007
  • Losy cerkwi w Polsce po 1944 roku, – praca zbiorowa, wyd. Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środowiska Kulturowego w Rzeszowie, 1997
  • Andrzej Saładiak, Pamiątki i zabytki kultury ukraińskiej w Polsce, Burchard Edition, Warszawa 1993
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.