cerkiew parafialna | |||||||||||||||||||
Widok ogólny | |||||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Miejscowość | |||||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||||
Parafia | |||||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
24 listopada/7 grudnia | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Wilna | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Litwy | |||||||||||||||||||
54°41′33,5″N 25°14′41,0″E/54,692639 25,244722 |
Cerkiew św. Katarzyny – prawosławna cerkiew parafialna w Wilnie, w dzielnicy Zwierzyniec, przy ulicy Birutes.
Historia
W pobliżu miejsca, na którym znajduje się cerkiew św. Katarzyny, znajdowała się w XIX wieku jedna z rezydencji generał-gubernatora Wilna. Na polecenie żony generał-gubernatora Aleksandra Potapowa, Jekatieriny (z d. Oboleńskiej) na miejscu dzisiejszej cerkwi została wzniesiona drewniana kaplica prawosławna. Nabożeństwa w niej odprawiał ks. Bratanowski, kapelan pułku saratowskiego stacjonującego w Wilnie. Jekatierina Potapowa była znana ze swojej działalności dobroczynnej, osobiście odwiedzała chorych w wileńskich szpitalach. W 1871, w czasie jednej z takich wizyt, zaraziła się cholerą i zmarła 15 sierpnia tego roku, mając 51 lat. Jej śmierć bardzo dotknęła generał-gubernatora, który postanowił wznieść cerkiew upamiętniającą zmarłą żonę[1].
Projekt budynku wykonał Nikołaj Czagin. Obiekt został poświęcony dokładnie po roku od śmierci Jekatieriny Potapowej przez Makarego, arcybiskupa wileńskiego i litewskiego. Patronką świątyni została święta Katarzyna Aleksandryjska. Na jednej z bocznych ścian obiektu została umieszczona tablica informująca o okolicznościach powstania cerkwi. Cerkiew była czynna jedynie w czasie pobytu Potapowa w Wilnie. Po jego wyjeździe z miasta została zamknięta, chociaż pozostawała pod opieką duszpasterza domowej cerkwi w głównej rezydencji gubernatora (współczesny pałac prezydentów Litwy). W czasie I wojny światowej, po wycofaniu się Rosjan z Wilna, cerkiew ta przestała funkcjonować. Po wojnie cerkiew św. Katarzyny przez pewien czas była świątynią domową Nadieżdy Kalinkowej, córki miejscowego właściciela ziemskiego[2].
W 1922 obiekt przekazano parafii działającej przy cerkwi Ikony Matki Bożej „Znak”, w tej samej dzielnicy Wilna[3]. Po ogłoszeniu autokefalii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, z inicjatywy Wiaczesława Bohdanowicza została siedzibą jedynej w Polsce parafii w jurysdykcji patriarchy Moskwy. Działała ona jednak tylko przez rok, gdyż władze polskie zabroniły użytkowania cerkwi przez prawosławnych niepodlegających metropolicie warszawskiemu. Odtąd nabożeństwa parafialne odbywały się w prywatnych domach[3]. Cerkiew św. Katarzyny została ponownie otwarta tymczasowo w czasie remontu cerkwi Ikony Matki Bożej „Znak”[3]. Po aneksji Litwy do ZSRR obiekt został odebrany wiernym i był odtąd użytkowany jako magazyn, a następnie pracownia rzeźbiarza. Został zwrócony eparchii wileńskiej i litewskiej w latach 90., a następnie w 2005 częściowo wyremontowany[4]. W 2013 cerkiew odnowiono również wewnątrz, po czym została ona ponownie wyświęcona przez arcybiskupa wileńskiego i litewskiego Innocentego. Od 2014 regularnie odbywają się w niej nabożeństwa, reaktywowano też parafię św. Katarzyny[5].
Architektura
Cerkiew jest wzniesiona na planie kwadratu z wysuniętym przedsionkiem. Naśladuje gruzińską architekturę cerkiewną. Wejście do niej prowadzi przez przedsionek z drzwiami obramowanymi skromnym portalem. W każdej z trzech pozostałych ścian obiektu znajdują się po dwie pary półkolistych okien ze skromnymi obramowaniami. Poniżej poziomu dachu całość okala fryz. Świątynia jest z zewnątrz malowana w całości na biało. Budynek posiada jedną cebulastą kopułę zlokalizowaną w centrum dachu, umieszczoną na ośmiobocznym bębnie, zwieńczoną złoconym krzyżem[6].
Przypisy
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, ss. 103–104
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, ss. 104–106
- 1 2 3 G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, ss. 106–107
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, s. 108
- ↑ Храм в честь Святой великомученицы Екатерины
- ↑ G. Szlewis, Православные храмы Литвы, Вильнюс, Свято-Духов монастырь, 2006, ISBN 9986-559-62-6, s. 105