Buławka pałeczkowata
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

siatkolistkowce

Rodzina

buławkowate

Rodzaj

buławka

Gatunek

buławka pałeczkowata

Nazwa systematyczna
Clavariadelphus pistillaris (L.) Donk
Meded. Bot. Mus. Herb. Rijks Univ. Utrecht 9: 72 (1933)

Buławka pałeczkowata (Clavariadelphus pistillaris (L.) Donk) – gatunek grzybów należący do rodziny buławkowatych (Clavariadelphaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavariadelphus, Clavariadelphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1753 Karol Linneusz nadając mu nazwę Clavaria pistillaris. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1933 Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Clavariadelphus[1].

Niektóre synonimy naukowe:

  • Clavaria herculeana Lightf. 1777
  • Clavaria pulvinata Pers. 1797[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako goździeniec pałkowaty, goździeniec pałka, buławnik pałeczkowaty[3].

Morfologia

Owocnik

Wysokość 7–20 cm, grubość 2–7 cm, kształt młodych okazów walcowaty, starszych pałeczkowaty lub maczugowaty. Wierzchołek tępo zaokrąglony. Powierzchnia gładka, później wzdłużnie pomarszczona. U młodych okazów ma barwę cytrynowożółtą, jasnożółtej, z wiekiem ciemnieje do ochrowordzawej i ochrowobrunatnej. Czasami posiada purpurowofioletowy odcień. Przy dotknięciu przebarwia się na kolor brunatny lub winnobrunatny[4]. Podstawa zwężona z jaśniejszą nasadą[5].

Hymenofor

Pokrywa cała zewnętrzną powierzchnię owocnika[4].

Miąższ

U młodych owocników sprężysty i spoisty,u starszych miękki. Barwa biaława, na przekroju zmienia się na brązowopurpurową. Ma słaby zapach i gorzkawy smak[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki elipsoidalne, bezbarwne, z żółtawymi kroplami, o średnicy 10–13(16) × 5–7(10) µm. Podstawki czasem 2-zarodnikowe[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Europie, Ameryce Północnej i Azji. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[6], w Polsce również. Podano tu ponad 50 jego stanowisk. W latach 1995–2004 był objęty ochroną częściową, w latach 2004–2014 – ochroną ścisłą, a od 2014 roku znów ochroną częściową[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – narażony na wyginięcie[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii, Czechach, Litwie, Holandii[3].

Naziemny grzyb mykoryzowy tworzący symbiozę z drzewami liściastymi, głównie z bukiem[7]. Owocniki wytwarza od sierpnia do listopada, najczęściej na glebach wapiennych w lasach liściastych, głównie bukowych, pojedynczo lub w grupach po kilkanaście; miejscami dość częsty[5]. Grzyb niejadalny z powodu gorzkiego smaku.

Gatunki podobne

Buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus), rosnąca w lasach iglastych, której owocnik na szczycie jest spłaszczony lub wklęsły i buławka spłaszczona (Clavariadelphus ligula), która ma mniejsze owocniki i rośnie gromadnie w lasach świerkowych[5]. Podobna jest również buławka rurkowata (Typhula fistulosa). Odróżnia się dłuższymi i bardziej smukłymi owocnikami (osiągają wysokość do 30 cm i średnicę do 0,8 cm) oraz siedliskiem – rozwija się głównie na drewnie olszy i brzozy[7].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  3. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. 1 2 3 4 E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  6. ↑ Mapa występowania Clavariadelphus pistillaris na świecie [online], gbif.org [dostęp 2015-01-10].
  7. 1 2 3 Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.