Brązosz

Brązosz
	Oxynotus centrina
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Gromada	chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Rząd	koleniokształtne
Rodzina	brązoszowate
Rodzaj	Oxynotus
Gatunek	brązosz
Synonimy
	Squalus centrina Linnaeus, 1758; Centrina salviani Risso, 1827; Centrina oxynotus Swainson, 1839; Centrina vulpecula Moreau, 1881; Oxynotus shubnikovi Myagkov, 1986;
	Squalus centrina Linnaeus, 1758; Centrina salviani Risso, 1827; Centrina oxynotus Swainson, 1839; Centrina vulpecula Moreau, 1881; Oxynotus shubnikovi Myagkov, 1986;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; narażony na wyginięcie
	Zasięg występowania

Brązosz^[8] (Oxynotus centrina) – gatunek ryby z rodziny brązoszowatych (Oxynotidae), wcześniej zaliczany był do koleniowatych (Squalidae).

Występowanie

Wschodni Ocean Atlantycki od Angoli do południowej Anglii oraz Morze Śródziemne. W Morzu Adriatyckim uważany za lokalnie wymarły, ale od 2004 był ponownie zaobserwowany.

Występuje na głębokości 50–500 m, przebywa nad dnem mulistym bądź piaszczystym. Gatunek szeroko rozprzestrzeniony, w niektórych regionach rzadki lub niezbyt liczny.

Budowa

Osiąga do 1,5 m długości, zwykle poniżej 1 m, a w Morzu Śródziemnym 60–80 cm. Ciało krótkie, grube, ścieśnione, w przekroju poprzecznym trójkątne. Grzbiet podwyższony, skóra szorstka. Wzdłuż grzbietu długi, skórzasty kil, podobnie kilka na dolnych krawędziach boków od piersi do płetw brzusznych. Głowa mała, spłaszczona. Oczy duże, zielonkawe, bez przesłony migawkowej. Tryskawki duże, od owalnych do półksiężycowatych, leżą bardzo blisko oczu. Szczeliny skrzelowe bardzo małe w liczbie 5, położone przed płetwami piersiowymi. Otwór gębowy słabo wygięty. Zębów w górnej szczęce 10 i są szersze, większe i drobno piłkowane. Dwie płetwy grzbietowe z silnymi kolcami. Kolec pierwszej płetwy nieco za środkiem podstawy płetwy, kolec 2 płetwy znajduje się pośrodku i jest wygięty do tyłu. Płetwy brzuszne pod 2. płetwą grzbietową. Płetwy piersiowe ostro zakończone, mierzą 3/4 długości głowy. trzon ogonowy krótki, płetwa ogonowa stosunkowo mała. Płetwy odbytowej brak. Linia boczna wyraźnie widoczna. Ubarwienie szare do szarobrązowego. Brzuch jaśniejszy.

Biologia

Aktywny po zmroku, dzień spędza, leżąc na dnie. Żywi się wieloszczetami, skorupiakami i mięczakami. Jest gatunkiem jajożyworodnym. Zapłodnienie w styczniu. Samica rodzi trzy miesiące później 10–12 młodych^[9]

Przypisy

↑ Oxynotus centrina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
1 2 C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).
↑ A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l’Europe méridionale, et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. T. 3. Paris: Chez F.-G. Levrault, 1827, s. 135. (fr.).
↑ W. Swainson: Natural History of Fishes, Amphibians & Reptiles, or Monocardian Animals. Cz. 2. London: Longman & Co., 1839, s. 315. (ang.).
↑ É. Moreau: Histoire naturelle des poissons de la France. Cz. 1. Paris: G. Masson, 1881, s. 355, rys. 61. (fr.).
↑ E.P. Goubanov, V.V. Kondyurin & N.A. Myagkov: Sharks of the World Ocean: Identification Handbook. Moskwa: 1986, s. 171, rys. 59b. (ros.).
↑ M.N.M.N. Bradai M.N.M.N. i inni, Oxynotus centrina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-04] (ang.).
↑ Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
↑ Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Leksykon przyrodniczy. Przekład i adaptacja: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.

Bibliografia

Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.
M.N.M.N. Bradai M.N.M.N. i inni, Oxynotus centrina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2009-01-22] (ang.).
Oxynotus centrina. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 22 stycznia 2009]

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[itis-1] Oxynotus centrina, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Linnaeus-2] 1 2 C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 233. (łac.).

[Risso-3] A. Risso: Histoire naturelle des principales productions de l’Europe méridionale, et particulièrement de celles des environs de Nice et des Alpes maritimes. T. 3. Paris: Chez F.-G. Levrault, 1827, s. 135. (fr.).

[Swainson-4] W. Swainson: Natural History of Fishes, Amphibians & Reptiles, or Monocardian Animals. Cz. 2. London: Longman & Co., 1839, s. 315. (ang.).

[Moreau-5] É. Moreau: Histoire naturelle des poissons de la France. Cz. 1. Paris: G. Masson, 1881, s. 355, rys. 61. (fr.).

[Myagkov-6] E.P. Goubanov, V.V. Kondyurin & N.A. Myagkov: Sharks of the World Ocean: Identification Handbook. Moskwa: 1986, s. 171, rys. 59b. (ros.).

[iucn-7] M.N.M.N. Bradai M.N.M.N. i inni, Oxynotus centrina, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-09-04] (ang.).

[Grabda-8] Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby - Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.

[RM-9] Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Leksykon przyrodniczy. Przekład i adaptacja: Henryk Garbarczyk i Eligiusz Nowakowski. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-306-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]