Bosak
Abax[1]
Bonelli, 1810
Okres istnienia: plejstocen–dziś
2.58/0
↓
2.58/0
Ilustracja
Bosak żeberkowany
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze drapieżne

Rodzina

biegaczowate

Podrodzina

dzierowate

Nadplemię

Pterostichitae

Plemię

Pterostichini

Podplemię

Molopina

Rodzaj

bosak

Typ nomenklatoryczny

Carabus striola Fabricius, 1792

Bosak baryłkowaty
Bosak czarny
Bosak punktowany
Abax pyrenaeus
Abax exaratus pilleri

Bosak[2] (Abax) – rodzaj chrząszczy z rodziny biegaczowatych i podrodziny dzierowatych. Obejmuje 20 opisanych gatunków.

Morfologia

Głowa ma po dwa chetopory (punkty szczecinkowe) przy wewnętrznych krawędziach oczu[3], które to z kolei są dobrze rozwinięte[4], ale łącznie nie są szersze od czoła[3]. Czułki począwszy od czwartego członu porośnięte są włoskami o odstających końcówkach i przylegających częściach pozostałych[3][4]; drugi człon czułków osadzony jest pośrodkowo[4]. Żuwaczki są wyraźnie krótsze od głowy, niezmodyfikowane u wierzchołka, pozbawione cheotoporu w bruździe zewnętrznej. Głaszczki szczękowe mają człon ostatni osadzony na przedostatnim przyśrodkowo. Głaszczki wargowe mają na członie przedostatnim dwie szczecinki[3], a kształt członu ostatniego mniej lub bardziej wrzecionowaty[4].

Przedplecze ma dwie pary szczecinek bocznych, w tym jedną w kątach tylnych[4]. Pokrywy są nieowłosione[4] i mają pozbawiony chetoporów (punktów szczecinkowych) międzyrząd trzeci, przynajmniej w przedniej części kilowato wysklepiony międzyrząd siódmy[3][4], zaokrąglony wierzchołek oraz przecięte przed wierzchołkiem epipleury[3]. U zdecydowanej większości gatunków podstawa pokryw jest wyraźnie, całkowicie obrzeżona[4]. Odnóża mają nagie grzbietowe powierzchnie stóp. Golenie przedniej pary mają po dwie ostrogi i wycięte części przednie wewnętrznych krawędzi[3], a między wycięciem i wierzchołkiem są mocno rozszerzone[4].

Ekologia i występowanie

Owady te zasiedlają lasy, zwłaszcza na wyżynach, pogórzach i w górach[5][3][4]. Samice przynajmniej części gatunków wykazują troskę rodzicielską o potomstwo, strzegąc złożonych w butwiejącej kłodzie, pniaku czy pod kamieniem jaj przez okres około trzech tygodni, aż do wylęgu larw, nie przyjmując wówczas pokarmu[4].

Rodzaj palearktyczny, europejski[6][3], aczkolwiek jeden gatunek zawleczony został do nearktycznej Ameryki Północnej[6]. W Polsce stwierdzono 5 gatunków (zobacz dzierowate Polski)[7][5].

Taksonomia

Takson ten wprowadzony został po raz pierwszy w 1810 roku przez Franca Andreę Bonelliego na łamach „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”[8]. Jego gatunkiem typowym wyznaczono Carabus striola[6].

Zalicza się do niego 20 opisanych gatunków, sklasyfikowanych w trzech podrodzajach[9][10]:

Przypisy

  1. ↑ Abax, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ Jan Kinel, Roman Kuntze: Chrząszcze i motyle krajowe. Przewodnik do określania rodzin i rodzajów. Warszawa: Komitet Wydawniczy Podręczników Akademickich, 1931.
  3. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Karel Hůrka: Carabidae of the Czech and Slovak Republics. Zlin: Kabourek, 1996, s. 36-44, 248, 288-289.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Jürgen Trautner, Kartin Geigenmüller: Tiger Beetles, Ground Beetles. Ilustrated Key to the Cicindellidae and Carabidae of Europe. Josef Margraf, 1987, s. 40-47, 61-69, 262-267.
  5. 1 2 Bolesław Burakowski, Maciej Mroczkowski, Janina Stefańska, Chrząszcze – Coleoptera. Biegaczowate – Carabidae, część 2, „Katalog Fauny Polski”, 3, 13, Warszawa: Instytut Zoologiczny Polskiej Akademii Nauk, 1974.
  6. 1 2 3 Y. Bousquet, Pterostichini, [w:] Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume I. Archostemata - Myxophaga - Adephaga, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2003, s. 469-470, ISBN 87-88757-73-0.
  7. ↑ O. Aleksandrowicz: rodzaj: Abax F.A. Bonelli, 1810. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2024-02-15].
  8. ↑ F.A. Bonelli. Observations Entomologiques, Première partie. „Mémoires de l’Academie des Sciences de Turin”. 18, s. 21–78, 1810.
  9. ↑ Wolfgang Lorenz, Abax Bonelli, 1810, O. Bánki i inni red. [online], Catalogue of Life Checklist, 29 lipca 2021 [dostęp 2024-02-13].
  10. ↑ subgenus Abax Bonelli, 1810. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-02-16].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.