| Wojny wandejskie | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo powstańców wandejskich | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Francji  | |||
| 46°55′25″N 0°44′54″W/46,923611 -0,748333 | |||
Pierwsza bitwa pod Châtillon – stracie zbrojne, które miało miejsce 5 lipca 1793 roku podczas francuskiej wojny domowej, która przeszła do historii pod nazwą wojny w Wandei. Bitwa zakończyła się zwycięstwem wandejskich powstańców nad armią republikańską.
Przed bitwą
Armii republikańskiego generała François-Josepha Westermanna udało się wedrzeć do serca Wandei. Châtillon – stolica zbuntowanego regionu – została zajęta. Większość oddziałów Wielkiej Armii Katolickiej i Królewskiej została odparta podczas bitwy pod Nantes, a głównodowodzący rojalistów, Jacques Cathelineau został ciężko ranny. Niemniej jednak Wandejczycy musieli zareagować na wrogi najazd. Generałowie Charles de Bonchamps, Jean-Nicolas Stofflet oraz Gaspard de Bernard de Marigny zgrupowali swoje oddziały pod Cholet. Nad rankiem 5 lipca połączyli się z siłami Rochejaqueleina i Lescure'a w drodze do Châtillon.
Przebieg bitwy
O godzinie 10 rano, wystrzał z działa Marie-Jeanne dał powstańcom sygnał do ataku. Zbliżywszy się niepostrzeżenie do pozycji wroga, pierwsza kolumna Wandejczyków pod wodzą Bonchampsa, Lescure'a i Rochejaqueleina zaatakowała republikanów na zachodnim płaskowyżu Château-Gaillard. Zaskoczeni i przerażeni krzykami oraz liczebnością sił przeciwnika, republikanie rzucili się do ucieczki, zbiegając w bezładzie w dół stromego zbocza płaskowyżu. Wycofując się w kierunku Châtillon, wpadli na drugą kolumnę rojalistów, dowodzoną przez Stoffleta i Marigny'ego. Wkrótce bitwa przeniosła się do miasta. Generałowi Westermannowi zabrakło czasu, by zorganizować oddziały. Dosiadł swojego konia i przyłączył się do kawalerii, uciekającej w kierunku Bressuire.
Część żołnierzy republikańskich poddała się, jednak wzniecone przez nich pożary wzmogły w żołnierzach wandejskich żądzę zemsty. Doprowadziło to do masakry części spośród żołnierzy Republiki. Niektórzy wandejscy oficerowie, w tym Marigny - który osobiście zabił kilku jeńców - przyczynili się do eskalacji rzezi. Z kolei inni dowódcy, jak Lescure, usiłowali położyć kres masakrze jeńców, dzięki czemu uratowano przed śmiercią około 1000 wziętych do niewoli żołnierzy wroga.
Skutki
Z ponad 6 tys. żołnierzy strony republikańskiej, ok. 2 tys. zginęło podczas walki lub masakry. 3 tys. kolejnych dostało się do niewoli. Poza tym republikanie stracili całą artylerię. Tylko 500-osobowemu oddziałowi kawalerii, na czele z Westermannem, udało się uciec z Châtillon. Republikańska jazda została jednak zaatakowana przez Wandejczyków w drodze powrotnej do Parthenay. Atak rojalistów przetrwało tylko 300 żołnierzy Westermanna.
O ile wyprawa Westermanna rozpoczęła się źle, o tyle jej koniec był katastrofalny. Westermann został wezwany przez Konwent do Paryża. Konwent odesłał go do Niort, gdzie dowódca stanął przed sądem wojennym. Został jednak uniewinniony, ledwie uniknąwszy gilotyny.
Bibliografia
- Yves Gras, La Guerre de Vendée, éditions Economica, 1994, p.54.
- Émile Gabory, Les Guerres de Vendée, Robert Laffont, édition de 2009, p.189-191.
- (en) Digby Smith, The Greenhill Napoleonic Wars Data Book : Actions and Losses in Personnel, Colours, Standards and Artillery, 1792-1815, Greenhill Books, 1998 (ISBN 1-85367-276-9)