Arbuz kolokwinta
Ilustracja
Arbuz kolokwinta w swoim naturalnym środowisku (owoc niedojrzały)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

dyniowce

Rodzina

dyniowate

Rodzaj

arbuz

Gatunek

arbuz kolokwinta

Nazwa systematyczna
Citrullus colocynthis (L.) Schrad.
Linnaea 12:414. 1838[3]
Synonimy
  • Colocynthis vulgaris Schrad.

Arbuz kolokwinta[4], kawon kolokwinta, kolokwinta, kolocynta (Citrullus colocynthis (L.) Schrad.) – gatunek rośliny zielnej z rodziny dyniowatych.

Występowanie

Kwiat
Owoc

Rośnie dziko w Afryce (Kenia, Mali, Czad, Etiopia, Somalia, Sokotra, Algieria, Egipt, Libia, Maroko, Tunezja), Azji (Kuwejt, Arabia Saudyjska, Jemen, Afganistan, Cypr, Iran, Irak, Izrael, Jordania, Liban, Syria, Turcja, Indie, Pakistan, Sri Lanka, Birma) i Europie (Grecja, Włochy, Hiszpania) oraz jako gatunek zawleczony w Australii. Jest uprawiany w wielu krajach świata[5]. W Polsce gatunek ten przejściowo dziczeje (ma status efemerofita)[6].

Morfologia

Pokrój
Pnącze. Roślina o łodydze leżącej długości do 1 metra.
Liście
5-7 klapowane, długości 5–10 cm. W kątach wyrastają wąsy czepne.
Kwiaty
Jednopłciowe (rośliny jednopienne)[7]. Kwiaty wyrastają pojedynczo w kątach liści. Korona kwiatowa lejkowata, w kolorze żółtym.
Owoc
Podobny do arbuza. O średnicy około 4–10 cm[7], wewnątrz znajduje się gąbczasty i gorzki miąższ zawierający wiele nasion. Z zewnątrz początkowo jest ciemnozielony z jasnymi, marmurkowatymi prążkami, po dojrzeniu staje się żółty[8][9].

Biologia i ekologia

Kolokwinta na pustyni (owoce dojrzałe)

Roślina jednoroczna lub bylina[7]. Rośnie na piaszczystych glebach i na pustyniach. Jest kserofitem, najlepiej rozwija się na terenach o średniej rocznej temperaturze 23–27 °C, i średniej ilości opadów wynoszącej 25–37 cm[7]. Rozmnaża się przez nasiona. Kiedy owoce dojrzeją wiatr odrywa je od rośliny i toczy po pustyni. Po uderzeniu o skałę owoc rozbija się i wysypują się z niego nasiona[8].

Zastosowanie

Udział w kulturze

Jest wymieniony w Biblii pod hebrajską nazwą paqqu'ōţ oznaczającą arbuza kolokwintę: 2 Krl 4,38-40 i 1 Krl 7,24. Roślina ta występuje w Palestynie i zdaniem wszystkich badaczy roślin biblijnych do niej odnoszą się cytaty biblijne. W polskich tłumaczeniach Biblii istnieje zamieszanie i często hebrajski wyraz tłumaczony jest na nazwy innych roślin (dzika winorośl, dzikie pnącza, dziki krzew winny oraz pnącza, dzikie kolokwinty, dzikie ogórki, owoce, ośle ogórki, dynie)[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-30] (ang.).
  3. ↑ Citrullus colocynthis. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-09-30]. (ang.).
  4. ↑ Alicja Szweykowska, Jerzy (red.) Szweykowski: Słownik botaniczny. Wyd. II, zmienione i uzupełnione. Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003. ISBN 83-214-1305-6.
  5. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2014-11-20].
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7.
  7. 1 2 3 4 5 Citrullus colocynthis [online], www.hort.purdue.edu [dostęp 2023-06-26].
  8. 1 2 3 4 5 Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
  9. 1 2 3 4 Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.