Andrzej Krzanowski

Państwo działania	Polska
Data i miejsce urodzenia	20 października 1947 Kraków
Doktor habilitowany nauk humanistycznych
Specjalność: archeologia, latynoamerykanistyka, cywilizacje prekolumbijskie Nowego Świata
Alma Mater	Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie
Doktorat	1981 – archeologia Uniwersytet Warszawski
Habilitacja	18 grudnia 2009 – archeologia Uniwersytet Jagielloński
Adiunkt UJ
Jednostka	Wydział Studiów Międzynarodowych i Politycznych; Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych
Ambasador RP w Wenezueli
Okres spraw.	9 listopada 1992–1998
Poprzednik	Krzysztof Rómmel
Następca	Jacek Perlin
Odznaczenia

Andrzej Krzanowski (ur. 20 października 1947 w Krakowie) – polski geolog, archeolog, dyplomata, badacz Ameryki Łacińskiej. Wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, ambasador RP w Wenezueli (1992–1998).

Życiorys

Andrzej Krzanowski ukończył V Liceum Ogólnokształcące im. A. Witkowskiego w Krakowie (1965), a następnie Wydział Geologiczno-Poszukiwawczy Akademii Górniczo-Hutniczej (1970), kierunek: geologia, specjalność: geologia inżynierska i hydrogeologia. W czasie studiów zainteresował się archeologią, zwłaszcza prekolumbijską Ameryki Łacińskiej^[1].

Od grudnia 1970 do 1988 pracował jako dokumentator i kierownik pracowni w Przedsiębiorstwie Geologicznym w Krakowie. Uzyskał najwyższe uprawnienia zawodowe w geologii inżynierskiej, w tym do projektowania geotechnicznego szybów górniczych i zapór wodnych. W latach 1972–1974 pracował w Peru przy rozpoznaniu i udokumentowaniu złóż węgla w Andach Peruwiańskich, w ramach kontraktu polskiej firmy Kopex. Prowadził równocześnie badania archeologiczne pod auspicjami Pontyfikalnego Uniwersytetu Katolickiego w Limie. Odkrył przeszło 100 nieznanych wcześniej stanowisk. Opracował chronologię kulturową regionu, obejmującą okres od X w. p.n.e. do XVI w. n.e. Interesował się także współczesną kulturą ludową^[1].

Członek i kierownik wielu ekspedycji naukowych prowadzących badania archeologiczne, kartograficzne i rolniczoznawcze w Ameryce Południowej: 1976, 1978, 1985, 1987, 1988, 1990, 2000, 2006, 2009. Jako pierwszy Polak otrzymał koncesję prezydenta Peru na prace archeologiczne^[1].

W 1981 na Wydziale Historycznym UW obronił pracę doktorską Przedkolumbijskie osadnictwo w dorzeczu Alto Chicama, północne Peru. W tym samym roku rozpoczął współpracę z Instytutem Archeologii UJ. W 1987 został adiunktem w Instytucie Geografii UJ i kierownikiem nowo utworzonej Pracowni Ameryki Łacińskiej. W grudniu 2009, na podstawie dzieła Kultura Chancay: środkowe wybrzeże Peru u schyłku epoki prekolumbijskiej (X–XVI w.), habilitował się na Wydziale Historycznym UJ z nauk humanistycznych w zakresie archeologii, specjalność: cywilizacje prekolumbijskie Nowego Świata. W 2000, w wyniku reorganizacji na uczelni, został przeniesiony do Katedry Ameryki Łacińskiej w Instytucie Studiów Regionalnych Wydziału Studiów Międzynarodowych i Politycznych UJ. Wypromował jedną doktorkę^[1].

W latach 1992–1998 był ambasadorem nadzwyczajnym i pełnomocnym RP w Wenezueli, od 1994 akredytowanym także w Dominikanie, Gujanie, Surinamie, na Jamajce, a od 1995 w Grenadzie. W tym czasie znacznie ograniczył działalność naukową, biorąc udział jedynie przy tworzeniu pierwszej bazy datowań radiowęglowych dla Ekwadoru, Boliwii i Peru (opublikowana w 1994)^[1].

W 1998 wrócił do Instytutu Geografii UJ. W tym samym roku został konsulem honorowym Peru w Krakowie. W latach 1999–2000 na stanowisku prezesa arządu i dyrektora naczelnego w Przedsiębiorstwie Geologicznym S.A.^[1]

W latach 1999–2008 był wiceprzewodniczącym Rady Muzeum Etnograficznego w Krakowie^[1].

W 1972 ożenił się z Romaną z domu Mańkowska^[1].

Członkostwa

Współtworzył oddział Klubu Przyjaciół Kultury Iberyjskiej w Krakowie, założył Koło Przyjaciół Kultury Indian przy Polskim Towarzystwie Ludoznawczym, Polskie Towarzystwo Studiów Latynoamerykanistycznych (prezes, 1989–1993). Należy do Polskiego Towarzystwa Studiów Latynoamerykanistycznych^[2], Instytutu Kultury Latynoamerykańskiej^[3], Société des Américanistes (Francja), Latin American Studies Association (USA), Society for American Archaeology (USA), Institute of Andean Studies (USA)^[1].

Odznaczenia i wyróżnienia

• Srebrny Krzyż Zasługi (2001)^[1]
• Order Oswobodziciela z wielką wstęgą I klasy, Wenezuela (1997)^[1]
• Wielki Oficer Orderu Zasługi za Wybitną Służbę, Peru (2017)^[4]

Publikacje

Autor ok. 70 artykułów. Lista publikacji książkowych:

• Essays on archaeology and ethnology of Peruvian Andes = Ensayos sobre arqueología y etnología de los Andes peruanos, Cracow: Jagiellonian University Press, s. 299, 2016.
• The Nature and Culture of Latin America. Review of Polish Studies. (redakcja tomu wspólnie z Z. Mirek, A. Flakus i A. Paulo), W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 286, 2009.
• Kultura Chancay: środkowe wybrzeże Peru u schyłku epoki prekolumbijskiej (X–XVI w.). Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego, Polskie Towarzystwo Studiów Latynoamerykanistycznych, Kraków; Warszawa. s. 225, 2008.
• Sitios arqueológicos en la región de Alto Chicama, Perú. Polska Akademia Umiejętności – Union Académique Internationale, seria Corpus Antiquitatum Americanensium vol. III, Kraków, s. 317, 2006.
• Andes. Radiocarbon database for Bolivia, Ecuador and Peru, (współautorzy: M. Ziółkowski, M. Pazdur, A. Michczyński), Uniwersytet Warszawski; Politechnika Śląska, Warszawa; Gliwice, s. 604, 1994.
• Estudios sobre la cultura Chancay, Perú, (editor), Uniwersytet Jagielloński, Kraków, s. 284, 1991.
• Cayash prehispánico. Primera parte del informe sobre las investigaciones arqueológicas de la Expedición Científica Polaca a los Andes. proyecto Huaura-Checras (Perú – 1978), (editor), Prace Komisji Archeologicznej PAN nr. 25, Kraków, s. 277, 1986.
• Prahistoria andyjskiej doliny. Studium przedhiszpańskiego osadnictwa w dolinie Alto Chicamy w północnych Andach, Peru, Ossolineum, Wrocław, s.232, 1984.

Przypisy

Bibliografia

• Dr hab. Andrzej Krzanowski, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-08-07] .
• BarbaraB. Wizimirska BarbaraB. (red.), Rocznik Polskiej Polityki Zagranicznej, Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych, 1998, s. 304, ISBN 83-901305-4-8, ISSN 1230-4794 .
• Andrzej Krzanowski – biogram [online], bg.agh.edu.pl [dostęp 2019-08-06] [zarchiwizowane z adresu 2022-04-10] .
• Projekt archeologiczny Huaura-Checras [online], msz.gov.pl [dostęp 2019-08-06] .