Amomek szydlasty

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne
Rząd	imbirowce
Rodzina	imbirowate
Rodzaj	amomek
Gatunek	amomek szydlasty
Nazwa systematyczna
Amomum subulatum Roxb. Fl. Ind. 1: 43 (1820)[1]
Synonimy
Cardamomum subulatum (Roxb.) Kuntze[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
brak danych

Owoce

Amomek szydlasty, zwany także kardamonem indyjskim^[3], czarnym^[4], górskim, brązowym, nepalskim lub skrzydlatym^[5] (Amomum subulatum Roxb.) – gatunek byliny należący do rodziny imbirowatych. Naturalnie występuje na zboczach Himalajów, w indyjskim Sikkimie oraz w Nepalu, w gorących, wilgotnych, zacienionych lasach tropikalnych, zwykle w pobliżu górskich strumieni, w temperaturach od 10–35 °C i na wysokości od 700 do 1500 m n.p.m.^[6]

Morfologia

Jest to wysoka (1,5–3 m)^[7], wiecznie zielona roślina o tęgich, błyszczących, wąskich blaszkach liściowych i czerwonawych ogonkach. Na czerwonobrązowych kłączach rozwijają się żółte lub białe kwiaty, z których powstają owoce zawierające nasiona^[6].

Zastosowanie

Owoce zbierane późną jesienią, używane są jako przyprawa^[6]. Od kardamonu zielonego (uważanego za właściwy kardamon, a reprezentującego odrębny rodzaj roślin imbirowatych)^[8] różni się smakiem – ma lekko dymny posmak i bardziej wyrazisty, kamforowy aromat. Kardamon czarny uprawia się w Azji od blisko 5 tysięcy lat^[5], uważany za najstarszą używaną przyprawę na świecie i nazywany królową przypraw^[6]. Indie są jednym z największych producentów i eksporterów kardamonu, zbierając 3500–4000 ton rocznie^[6], ponadto jego uprawa prowadzona jest także przez Nepal i Bhutan^[5]. Kardamon jest zbierany ręcznie i jest 3. najdroższą przyprawą świata^[6] pod po szafranie i wanilii^[8]. W klimacie umiarkowanym gatunek uprawiany jest w warunkach szklarniowych^[6].

Tradycyjnie stosowany jest w kuchni indyjskiej, pakistańskiej, nepalskiej, wietnamskiej oraz chińskiego Syczuanu^[5] do dań warzywnych i mięsnych^[9]. Strąki czarnego kardamonu tradycyjnie suszy się przy otwartym ogniu, co nadaje im bardziej intensywnego smaku i aromatu. Kardamon nepalski jest niezastąpionym składnikiem mieszanki przypraw garam masala^[5].

Chińska medycyna tradycyjna wykorzystuje czarny kardamon jako środek na zaburzenia układu pokarmowego, a wywar z kłączy rośliny na żółtaczkę. Stosowany jest również jako środek wspomagający trawienie^[10]. Wśród mieszkańców Indii i Nepalu występuje zwyczaj żucia nasion po posiłku w celu pozbycia się nieprzyjemnego zapachu z ust^[5]. Badania potwierdziły wpływ czarnego kardamonu na poziom cholesterolu^[11] i obniżenie ciśnienia tętniczego^[12].

Prace Aulusa Corneliusa Celsusa wskazują, że kardamon czarny mógł być importowany na teren imperium rzymskiego. Naukowy opis gatunku przeprowadził szkocki chirurg i botanik William Roxburgh, który prowadził badania na zleceni Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej^[7].

Przypisy