Altana sądowa przed budynkiem ratusza w Braniewie, rok 1635
XIII-wieczna gotycka Gerichtslaube w Parku Babelsberg w Berlinie
Średniowieczny ratusz w Jüterbogu, z dobudowaną od strony placu rynkowego okazałą altaną sądową

Altana sądowa (niem. Gerichtslaube) – w średniowieczu zadaszona trybuna sądowa, z której ogłaszano wyroki i artykuły prawa miejskiego oraz odczytywano dekrety burmistrza i rady. Forma architektoniczna czerpała wzorce z budynków municypalnych w północnej Italii i miała podnieść rangę oraz znaczenie urzędników[1].

Jawność rozstrzygania sporów przez sądy była zasadą o korzeniach starożytnych. Zapewniano ją m.in. poprzez rozstrzyganie spraw pod gołym niebem czy przez otwarty wstęp obywateli na rozprawę[2]. W średniowiecznej Europie obowiązywała zasada, że sądy boże muszą być jawne i przeprowadzane pod gołym niebem (taki warunek był zapisany np. w Zwierciadle saskim, stosowanym też na ziemiach polskich)[3]. Altany sądowe były budynkami pozbawionymi okien i drzwi, dzięki czemu miały zapewniać tę otwartość.

Altany sądowe były pierwotnie konstrukcjami drewnianymi, wspierającymi się często na 4–6 słupach, wznoszonymi w bezpośrednim sąsiedztwie ratusza. Podczas rozbudowy ratuszy miejskich włączane były w obręb budynku municypalnego, zaś ich rolę przejmowały stopniowo sale sądowe. Niekiedy pozostawały dalej w użyciu, jednak ich ranga i znaczenie malały, np. rozstrzygały w nich jedynie sądy niższego szczebla (Niedergericht). Z czasem pozostały jedynie elementem architektonicznym, a funkcje sądownicze przenoszono do ratusza, a później do odrębnych budynków sądów[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michał Grabowski, Sztuka Gotycka [online], DocPlayer, 2015, s. 13 [dostęp 2020-12-28].
  2. ↑ Mateusz Kostro, Udział czynnika społecznego w wymiarze sprawiedliwości jako realizacja zasady publiczności, „Białostockie Studia Prawnicze” (16), Białystok: Uniwersytet w Białymstoku, 2016, s. 98 [dostęp 2020-12-28].
  3. ↑ Marcin Tomczak, „Każdy człowiek wierzy bez jakiejkolwiek wątpliwości w sąd boży”. Średniowieczne ordalia [online], Histmag [dostęp 2020-12-26].
  4. ↑ Przemysław Nocuń, Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej, [w:] Jerzy Piekalski, Krzysztof Wachowski (red.), Wratislavia Antiqua 6. Studia do Dziejów Wrocławia, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych, Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: Uniwersytet Wrocławski, 2004, s. 26 [dostęp 2020-12-28].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.