Dawna agronomówka w Siedlance

Agronomówka – powszechna nazwa siedziby agronoma gromadzkiego, zlokalizowana na terenie gromady, stanowiąca miejsce zamieszkania służby rolnej, zwykle z działką ziemi, wyposażoną w małe laboratorium i pomoce dydaktyczne.

Przykładowo siedzibę dla służby melioracyjnej określano jako wodomistrzówka.

Powstawanie agronomówek

Uchwałą Rady Ministrów z 1960 r. ustalono sposób realizacji budowy domów dla służby agronomicznej w celu zapewnienia realizacji 6-letniego planu rozwoju rolnictwa w latach 1961–1965 oraz stworzenia warunków sprzyjających stabilizacji kadry rolniczej, powiązania jej z gromadą i podniesienie prestiżu zawodowego[1]. Do terenowych planów inwestycyjnych włączono budowę nowych bądź adaptację istniejących budynków z przeznaczeniem na pomieszczenia mieszkalne i laboratoryjne dla agronomów gromadzkich, zootechników i weterynarii. Budynki te miały być zwane „agronomówkami”.

Teren pod budowę agronomówki miał obejmować działkę budowlaną wraz z ogródkiem przydomowym oraz działką eksperymentalną dla doświadczeń i pokazów agrotechnicznych o łącznym obszarze do 0,5 ha.

Kolejność budowy agronomówek w gromadach

W pierwszej kolejności organizowano agronomówki:

  • w gromadach o największej liczbie aktywnych kółek rolniczych, dysponujących większą ilością maszyn rolniczych;
  • w gromadach, w których zainwestowano bądź planuje w najbliższym czasie zainwestowanie większych nakładów na podniesie zdolności produkcyjnych rolnictwa danego rejonu;
  • w gromadach posiadających żyzne gleby, na których podniesienie kultury rolnej przynieść może szybkie i wysokie osiągnięcia produkcyjne;
  • w gromadach, w których zostaną skoncentrowane komplety traktorowo-maszynowe w ilości zapewniającej kompleksową mechanizację podstawowych prac polowych;
  • w gromadach, w których stosunek miejscowych rolników do działalności instruktorskiej wskazuje na możliwość uzyskania szczególnie pozytywnych wyników ich działalności;
  • w gromadach posiadających warunki do szybkiego rozwoju hodowli zwierząt;
  • w gromadach, w których znajdują się grunty Państwowego Funduszu Ziemi przeznaczonego do zagospodarowania przez kółka rolnicze.

Finansowanie budowy agronomówek

Sfinansowanie budowy, odbudowy lub adaptacji odbywało się ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa, w części przeznaczonej do dyspozycji powiatowego związku kółek rolniczych. W przypadku, gdy środki finansowe na budowę agronomówek były niewystarczające, gromadzkie rady narodowe miały uzupełniać je z funduszu gromadzkiego.

Agronomówka miała stanowić dla zamieszkujących ją pracowników służby rolnej mieszkanie służbowe, które w przypadku rozwiązania stosunku służbowego winno być zwolnione i oddane do dyspozycji prezydium gromadzkiej rady narodowej.

Typy agronomówek

Biorąc pod uwagę kierunki rozwoju rolnictwa i rolę służby agronomicznej w procesie intensyfikacji produkcji, powstawały trzy typy budynków dla służby rolnej:

Prezydia gromadzkich rad narodowych uczyniono odpowiedzialnymi za zapewnienia odpowiedniej lokalizacji dla obiektów agronomicznych i dotrzymania terminów realizacji zgodnie z planami zagospodarowania terenowego.

Regulacje dotyczące lokalizacji, budowy i adaptacji agronomówek

Pismem okólnym Ministra Rolnictwa z 1961 r. ustalono szczegółowe zasady budowy, odbudowy i adaptacji agronomówek z myślą przeznaczenia istniejących pomieszczeń mieszkalnych dla agronomów, zootechników i lekarzy weterynaryjnych[2]. Podkreślono, że agronomówki należy lokalizować na gruntach PFZ lub gruntach we władaniu gromad. Agronomówki powinny być przekazane prezydiom gromadzkich rad narodowych.

Finansowanie budowy następuje ze środków Funduszu Rozwoju Rolnictwa w części przeznaczonej do dyspozycji powiatowych związków kółek rolniczych. Gdy środki Funduszu Rozwoju Rolnictwa były zbyt małe, należało je uzupełnić środkami funduszu gromadzkiego.

Agronomowie, zootechnicy i lekarze weterynarii otrzymywali mieszkanie służbowe na podstawie przydziału. Służby rolne i weterynaryjne były zwolnione z opłacania kaucji z uwagi na powstały stosunek pracy.

W piśmie okólnym Ministra Rolnictwa z 1961 r. uzupełniono treść poprzedniego pisma[3]. Wskazano, że wywłaszczenia nieruchomości stanowiącej własność indywidualną dokonuje wydział rolnictwa i leśnictwa prezydium powiatowej rady narodowej. Obowiązek odszkodowania ciążył na prezydium powiatowej rady narodowej.

Przebieg budowy agronomówek

W 1961 r. rozpoczęto budowę agronomówek, przy założeniu wybudowania 1000 budynków w skali rocznej[4]. W planie perspektywicznym przyjęto wybudowanie 6000 agronomówek, co odpowiadało ówczesnej sieci gromad. W 1964 r. wybudowano 654 nowych agronomówek oraz zaadaptowano na te cele 192 innych obiektów.

Do końca 1967 r. wybudowano 2840 obiektów, w tym:

  • typu I – 1800 obiektów;
  • typu II – 842 obiektów;
  • typu III – 129 obiektów.

W 1968 r. opracowano nowe projekty budowlane dla 5 typów agronomówek, biorąc pod uwagę pojawienie się nowych stanowisk w gromadzkiej służbie rolnej w postaci asystentów agronoma i zootechnika oraz referentów rolnych.

Przypisy

  1. ↑ Uchwała nr 378/60 Rady Ministrów z dnia 9 listopada 1960 r. w sprawie budowy domów dla gromadzkiej służby rolnej
  2. ↑ Pismo okólne nr 19 Ministra Rolnictwa z dnia 25 lipca 1961 r. w sprawie lokalizacji, budowy i adaptacji agronomówek
  3. ↑ Pismo okólne nr 27 Ministra Rolnictwa z dnia 30 listopada 1961 r. zmieniające pismo okólne nr 19 Ministra Rolnictwa z dnia 25 lipca 1961 r. w sprawie lokalizacji, budowy i adaptacji agronomówek
  4. ↑ Bogdan Wawrzyniak, Służba rolna w Polsce, Warszawa: Ludowe Spółdzielnia Wydawnicza, 1980, ISBN 83-205-319-18.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.