Fundusz gromadzki – lokalny instrument finansowy istniejący w latach 1958–1984, którego celem było wspieranie działań służących poprawie warunków życia gospodarczego i kulturalnego mieszkańców wiejskich w gromadzie.

Ustanowienie funduszu

Na podstawie ustawy z 1958 r. o funduszu gromadzkim na niektóre cele miejscowe ustanowiono fundusz^[1].

Obowiązek świadczenia pieniężnego

Obowiązek świadczenia pieniężnego dotyczył:

• gromadzkich rad narodowych, które  mogły podjąć uchwałę, że zamiast wpłat na fundusz będą świadczyć w całości lub części obowiązkowo określoną liczbę dniówek pracy niewykwalifikowanej.
• prezydiów gromadzkiej rady narodowej, które  mogły  zobowiązać osoby, posiadające sprzężaj, do świadczenia zamiast wpłat na fundusz, podwód do przewozu nauczycieli i członków ich rodzin do lekarza lub szpitala oraz osób nie posiadających własnych środków transportowych do lekarza lub zakładów zamkniętych służby zdrowia albo zakładów pomocy społecznej.
• osób zobowiązanych do świadczenia pieniężnego, które zamiast wpłat na fundusz, mogły za zgodą prezydium gromadzkiej rady narodowej świadczyć nieodpłatnie określoną liczbę dniówek pracy niewykwalifikowanej.
• wpłat równowartości pieniężnej (zamiennik) dniówki pracy niewykwalifikowanej oraz świadczenia podwody uchwalano w zależności od warunków miejscowych przez gromadzkie rady narodowe.

Przeznaczenie funduszu

Fundusz przeznaczony był na zaspokojenie potrzeb miejscowych gromady, a mianowicie:

• na budowę, utrzymanie, wyposażenie i remont dróg i mostów lokalnych, ulic i placów,
• urządzeń komunalnych, kulturalno-oświatowych i przeciwpożarowych,
• drobnych zakładów produkcyjnych i usługowych, służących potrzebom mieszkańców gromady,
• na pomoc w realizacji czynów społecznych podejmowanych przez zebrania wiejskie lub organizacje społeczne działające na terenie gromady.

Zobowiązania do wpłat na fundusz

Obowiązkowi wpłat na fundusz podlegały:

• właściciele lub użytkownicy, posiadacze lub dzierżawcy, położonych na terenie gromady indywidualnych gospodarstw rolnych, działek przyzagrodowych lub gruntów rolnych,
• właściciele budynków nie związanych z gospodarstwem rolnym lub gruntów nie zabudowanych, nie wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, z wyjątkiem budynków i gruntów stanowiących własność Państwa i pozostających we władaniu jednostek budżetowych,
• prywatne przedsiębiorstwa przemysłowe, handlowe i usługowe,
• rzemieślnicy i inne osoby wykonujące na terenie gromady zajęcia zawodowe oraz wszelkie inne zatrudnienia o celach zarobkowych;
• położone na terenie gromady rolnicze spółdzielnie produkcyjne, państwowe gospodarstwa rolne i leśne i inne jednostki gospodarki uspołecznionej.

Wysokość stawek wpłat na fundusz

Wysokość stawek wpłat na fundusz dla poszczególnych grup, określała w drodze uchwały gromadzka rada narodowa.  

Wpłaty w stosunku rocznym wynosiły:

• od indywidualnych gospodarstw rolnych, działek przyzagrodowych lub gruntów rolnych – od 1% do 4% przychodowości ustalonej dla celów podatku gruntowego za rok poprzedzający rok obowiązku uiszczenia wpłaty;
• od budynków nie związanych z gospodarstwem rolnym – od 10 zł do 20 zł od każdej izby, a od gruntów nie zabudowanych (działki budowlane), nie wchodzących w skład gospodarstwa rolnego – od 2 zł do 4 zł od każdych 100 m² powierzchni gruntów;
• od prywatnych przedsiębiorstw przemysłowych, handlowych i usługowych, zarówno obowiązanych do uzyskania karty rejestracyjnej, jak i od tego obowiązku zwolnionych – od 2 do 4-krotnej ceny należnej za kartę rejestracyjną;
• od rzemieślników i innych osób, wykonujących zajęcia zawodowe i wszelkie inne zatrudnienia o celach zarobkowych:
• od rolniczych spółdzielni produkcyjnych – od 10 zł do 20 zł od 1 ha fizycznego gruntu, nie więcej jednak niż średnia wysokość od 1 ha fizycznego gruntów dla indywidualnych gospodarstw rolnych,
• od państwowych gospodarstw rolnych – stała stawka 15 zł od 1 ha fizycznego gruntu,
• od państwowych gospodarstw leśnych – stała stawka 4 zł od 1 ha fizycznego gruntów leśnych i użytków rolnych;
• od innych jednostek spółdzielczych i państwowych od 10 zł do 20 zł od każdego stałego pracownika zatrudnionego w przedsiębiorstwie przemysłowym oraz od 20 zł do 40 zł od każdego stałego pracownika zatrudnionego w przedsiębiorstwie handlowym lub usługowym.

Zniesienie funduszu

Na podstawie ustawy z 1984 r. o funduszu gminnym i funduszu miejskim zniesiono fundusz gromadzki^[2]

Przypisy