2 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej
Ilustracja
Odznaka pamiątkowa 2 daplot
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1924

Rozformowanie

1939

Tradycje
Nadanie sztandaru

1938

Rodowód

Samodzielna Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2
1 Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej

Organizacja
Dyslokacja

garnizon Grodno

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

artyleria

Podległość

11 Grupa Artylerii

2 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej (2 daplot) – pododdział artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Historia dywizjonu w latach 1924-1939

9 października 1924 roku przy 29 Pułku Artylerii Polowej w Grodnie została sformowana Samodzielna Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Nr 2[1]. W lipcu 1926 roku na bazie baterii został sformowany Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej Nr 1[2][1][uwaga 1]. W kwietniu 1929 roku dywizjon został podporządkowany dowódcy 11 Grupy Artylerii[3]. W 1930 roku 1 Samodzielny Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej został przemianowany na 2 Dywizjon Artylerii Przeciwlotniczej. W następnym roku dywizjon został wyłączony ze struktury 29 pap[1].

Mobilizacja w 1939 roku

Dywizjon był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem „W” był odpowiedzialny za mobilizację następujących jednostek:

  • dowództwo dyonu półstałego artylerii plot. nr 131,
  • bateria półstała artylerii plot. 75 mm typ II nr 131,
  • bateria półstała artylerii plot. 75 mm typ II nr 132,
  • bateria półstała artylerii plot. 75 mm typ II nr 133,
  • bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 20,
  • bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 29,
  • bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ B nr 84,
  • bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ B nr 94,
  • pluton półstały artylerii plot. 40 mm nr 301,
  • pluton półstały artylerii plot. 40 mm nr 302.

Wszystkie jednostki był mobilizowane w grupie jednostek oznaczonych kolorem brązowych, podgrupa „2”. Czas mobilizacji poszczególnych jednostek wynosił od 20 do 44 godzin[4].

23 sierpnia 1939 roku została zarządzona mobilizacja jednostek „brązowych” na terenie Okręgu Korpusu Nr III. Początek mobilizacji został wyznaczony na godz. 6.00 następnego dnia[5].

Ppor. Jerzy Rybołowicz przeprowadził mobilizację plutonu półstałego artylerii plot. 40 mm nr 301, a następnie przekazał jego dowództwo por. rez. Stanisławowi Maurycemu Fajansowi[6][uwaga 2].

26 sierpnia 1939 roku bateria motorowa artylerii plot. 40 mm typ A nr 20 wyjechała z Grodna transportem kolejowym. Następnego dnia przybyła do Małkini, gdzie otrzymała zadanie obrony przeciwlotniczej mostów na rzece Bug pod Małkinią[8].

Żołnierze dywizjonu

Dowódcy dyonu
mjr art. Leon Przybytko VII 1926 – IV 1929[9]
kpt. / mjr art. Bronisław Sylwester Górski IV 1929[10][uwaga 3] – VIII 1939
Obsada personalna Samodzielnego Dywizjonu Artylerii Przeciwlotniczej Nr 1
w lipcu 1926 roku[2] w 1928 roku[11]
dowódca dyonu mjr art. Leon Przybytko mjr art. Leon Przybytko (KW)
adiutant por. art. Jerzy Czajkowski por. art. Jerzy Czajkowski (KW)
dowódca 1 baterii por. art. Roman Niemczyński kpt. art. Roman Niemczyński (KWx4)
oficer młodszy 1 baterii por. art. Marian Nawrocki por. art. Marian Nawrocki (KW, KZ WLŚr)
dowódca 2 baterii kpt. art. Marian Ihnatowicz kpt. art. Marian Ihnatowicz (KW)
oficer młodszy 2 baterii por. art. Franciszek Tomasz Płaneta por. art. Franciszek Tomasz Płaneta (KW)
dowódca plutonu technicznego kpt. art. Tomasz Kuśmierek (od I 1927)
zastępca dowódcy plutonu technicznego por. Stanisław Cypryk -
- - por. art. Zygmunt Charlewski (od I 1927[12])
- - por. art. Walenty Miller
- - ppor. art. Czesław Marian Gierałtowski[13][14]
- - ppor. art. Kazimierz de Latour[15][uwaga 4]
Obsada personalna w marcu 1939 roku[16][uwaga 5] przydziały mobilizacyjne we wrześniu 1939 roku
dowódca dywizjonu mjr Bronisław Sylwester Górski
adiutant por. Józef Pepłowski[uwaga 6]
pomocnik dowódcy ds. gospodarczych kpt. Jakub Szuprowicz
oficer mobilizacyjny kpt. Zygmunt Charlewski
dowódca plutonu łączności ppor. Józef Musiał[uwaga 7][uwaga 8] dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ B nr 94
dowódca 1 baterii por. Stanisław Kazimierz Horbaczewski[uwaga 9] dowódca baterii półstałej artylerii plot. 75 mm typ II nr 131
dowódca plutonu ppor. Kazimierz Nosalik dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ B nr 84
dowódca 2 baterii kpt. Kazimierz de Latour dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 29
dowódca plutonu ppor. Józef Rybołowicz oficer zwiadowczy baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 29
dowódca 3 baterii kpt. Zygmunt Charlewski
dowódca plutonu ppor. Władysław Jung[uwaga 10] dowódca baterii półstałej artylerii plot. 75 mm typ II nr 133
dowódca plutonu ppor. Edward Cwalina[uwaga 11] dowódca baterii półstałej artylerii plot. 75 mm typ II nr 132
dowódca 4 baterii kpt. Bolesław Piotr Borowik[uwaga 12] dowódca dyonu półstałego artylerii plot. nr 131
dowódca plutonu ppor. Witold Barancewicz[uwaga 13] dowódca baterii motorowej artylerii plot. 40 mm typ A nr 20

Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[25]

Nazwisko i imię stopień zawód miejsce pracy przed mobilizacją zamordowany
Lober Marian podporucznik rezerwy abs. SGGW Katyń
Mossakowski Alfred[26] podporucznik rezerwy lekarz Katyń
Piotrowski Franciszek podporucznik rezerwy nauczyciel kier. szkoły powszechnej Katyń
Skiendzielewski Piotr Konrad podporucznik rezerwy handlowiec „Węgloblok” w Warszawie Katyń
Stawin Michał[27] podporucznik rezerwy nauczyciel, mgr Gimnazjum S. Batorego w Warszawie Katyń
Cwalina Edward podporucznik rezerwy urzędnik

Symbole dywizjonu

Wręczenie sztandarów dywizjonom artylerii plot - gen. Tadeusz Kasprzycki wbija gwóźdź w drzewce sztandaru
Sztandar

5 maja 1938 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór sztandaru 2 daplot[28].
10 listopada 1938 roku na Polu Mokotowskim w Warszawie gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki wręczył dywizjonowi sztandar ufundowany przez społeczeństwo Grodna[29].

Opis sztandaru[30]

Na prawej stronie płatu sztandaru umieszczono w rogach numer dywizjonu według wzoru ustalonego w „Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych” nr 6 z 1937., poz. 77.
Na lewej stronie znajdowały się na tarczach w poszczególnych rogach:

  • w prawym górnym - wizerunek Matki Boskiej Ostrobramskiej
  • w prawym dolnym - godło miasta Grodna
  • w lewym górnym - wizerunek św. Barbary - patronki artylerzystów
  • w lewym dolnym - odznaka pamiątkowa 2 dywizjonu artylerii przeciwlotniczej.

Na dolnym ramieniu Krzyża Kawalerskiego wyhaftowany napis „Grodno 20 VII 1926”, upamiętniający datę i miejsce powstania dywizjonu.

Sztandar aktualnie eksponowany jest w Instytucie gen. Sikorskiego w Londynie[29].

Odznaka pamiątkowa

13 sierpnia 1932 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej artylerii przeciwlotniczej.

Uwagi

  1. ↑ Według Piotra Zarzyckiego był to dywizjon numer „3”, lecz dywizjon o tym numerze funkcjonował przy 3 Pułk Artylerii Ciężkiej w Wilnie. Ponadto autor podał, że przeformowanie baterii w dywizjon nastąpiło w kwietniu 1926 roku
  2. ↑ Stanisław Maurycy Fajans urodził się 23 czerwca 1902 roku w Warszawie, w rodzinie Edwarda i Marty z Rappaportów. Na stopień podporucznika został mianowany ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 roku w korpusie oficerów rezerwy artylerii. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział w rezerwie do 2 daplot w Grodnie. 6 września 1944 roku w Warszawie został aresztowany przez Niemców i wywieziony do obozu w Pruszkowie. Uznany przez Sąd Grodzki w Warszawie za zmarłego. Monitor Polski nr 103 z dnia 8 października 1946 roku[7]
  3. ↑ Początkowo pełnił obowiązki dowódcy dywizjonu, a dopiero w 1931 roku, po awansie na majora, został zatwierdzony na tym stanowisku
  4. ↑ Kazimierz de Latour urodził się 8 marca 1905 roku w rodzinie Stefana, generała brygady, i Hipolity Zaftyrzec. Absolwent Oficerskiej Szkoły Artylerii z 1928 roku
  5. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[17].
  6. ↑ por. Józef Pepłowski wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie[18]
  7. ↑ tu jako Józef Musiak[19]
  8. ↑ ppor. Józef Musiał poległ 20 września 1939 roku w obronie Grodna
  9. ↑ por. Stanisław Kazimierz Horbaczewski wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie[20]
  10. ↑ ppor. Władysław Jung wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie[21]
  11. ↑ Edward Cwalina wiosną 1940 roku został zamordowany w Katyniu[22]
  12. ↑ kpt. Bolesław Piotr Borowik wiosną 1940 roku został zamordowany w Charkowie[23]
  13. ↑ tu jako Witold Barncewicz[24]

Przypisy

  1. 1 2 3 Zarzycki 1999 ↓, s. 10.
  2. 1 2 Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 14 lipca 1926 roku, s. 214, 216.
  3. ↑ Moszumański 2000 ↓, s. 91.
  4. ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 371.
  5. ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
  6. ↑ Rybołowicz 2013 ↓, s. 449.
  7. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 146, 656.
  8. ↑ Barancewicz 2013 ↓, s. 389-390.
  9. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 123.
  10. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 122.
  11. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 403.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 29 stycznia 1927 roku, s. 21.
  13. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 15 sierpnia 1927 roku, s. 251.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 25 z 31 października 1927 roku, s. 337.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 15 sierpnia 1928 roku, s. 272, 281.
  16. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 769.
  17. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  18. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 406.
  19. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 199, 769.
  20. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 167.
  21. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 198.
  22. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 86.
  23. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 41.
  24. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 202, 769.
  25. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  26. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 2444.
  27. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3519.
  28. ↑ Dodatek Tajny Nr 6 do Dziennika Rozkazów M.S.Wojsk. z 05.05.1938 r. Nr 6, poz. 70.
  29. 1 2 Satora 1990 ↓, s. 342.
  30. ↑ Moszumański 1996 ↓, s. 112.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Witold Barancewicz: Sprawozdanie z przebiegu działań wojennych baterii motorowej artylerii przeciwlotniczej nr 20 w czasie od 24 sierpnia do 22 września 1939 r.. W: Polska obrona przeciwlotnicza 1939. T. 3. Centralne Archiwum Wojskowe, 2013, seria: Wojskowe teki archiwalne. ISBN 978-83-63374-19-8.
  • Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Zbigniew Moszumański. Dowództwa grup artylerii przeciwlotniczej (1929-1939). „Przegląd Wojsk Lądowych”, sierpień 2000. Warszawa: Dowództwo Wojsk Lądowych. ISSN 0478-6688. 
  • Zbigniew Moszumański. Sztandary i odznaki jednostek przeciwlotniczych do roku 1939. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9 (447), 1996. Warszawa: Wydawnictwo Czasopisma Wojskowe. ISSN 0478-6688. 
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Józef Rybołowicz: Sprawozdanie z osobistego udziału w wojnie polsko-niemieckiej z września 1939 r.. W: Polska obrona przeciwlotnicza 1939. T. 3. Centralne Archiwum Wojskowe, 2013, seria: Wojskowe teki archiwalne. ISBN 978-83-63374-19-8.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Piotr Zarzycki: 29 Pułk Artylerii Lekkiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1999, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-87103-87-X.
  • Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.