1 złoty 1929
Dane podstawowe
Emitent

Bank Polski

Nominał

1 złoty

Rocznik

1929

Emisja
Mennica

Mennica Państwowa

Nakład

32 110 017 szt.

Data emisji

6 marca 1929

Data wycofania

24 sierpnia 1944

Projektant

M. Kotarbiński

Opis fizyczny
Masa

7 g

Średnica

25 mm

Materiał

nikiel

Rant

gładki

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta obiegowa

Falsyfikat z epoki

1 złoty 1929 – moneta jednozłotowa, wybita w niklu, wprowadzona do obiegu 6 marca 1929 r. rozporządzeniem Ministra Skarbu z dnia 19 lutego 1929 r. (Dz.U. z 1929 r. nr 12, poz. 102)[1], wycofana z obiegu dekretem PKWN z dnia 24 sierpnia 1944 r. jako moneta niegroszowa[2].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia złotówki do obiegu podawany był 29 lipca 1929 r[3], jednak w późniejszych tego samego autora – 6 marca 1929 r[4].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok 1929, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA”[3].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się cyfra „1" i napis „ZŁOTY”, całość otoczona ozdobnym ornamentem oraz u dołu, z lewej strony, herb Kościesza – znak Mennicy Państwowej[5].

Nakład

Monetę bito w niklu, na krążku o średnicy 25 mm, masie 7 gramów, z rantem gładkim, w mennicy w Warszawie[6], według projektu Miłosza Kotarbińskiego[7], w całkowitym nakładzie 32 110 017 sztuk. Bez zmiany daty monetę bito zarówno w roku 1928 jak i latach późniejszych[5]:

Rok Nakład (sztuk)
1928 575 000
1929 26 635 017
1930 2 790 000
1932 65 000
1936 45 000
1938 2 000 000

Monety z roku 1938 prawdopodobnie są nieco lżejsze[5].

Opis

Moneta była bita według ustroju monetarnego wprowadzonego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 5 listopada 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 97, poz. 855) zastępującego między innymi srebrne monety złotowe monetami niklowymi[5].

Jeszcze w roku 1927 rozpisano konkurs na projekt złotówki, który wygrał Miłosz Kotarbiński[7]. Niektóre źródła podają, że autorem projektu monety był nie ojciec a syn – Mieczysław Kotarbiński[8][9], autor między innymi projektów Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski[9].

Godło na monecie jest zgodne ze wzorem Godła Rzeczypospolitej Polskiej wprowadzonym 13 grudnia 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980)[5].

Krążki niklowe dla tej monety zamówiono w Szwajcarii w firmie Selwe et Co, w Thun[8]. W związku z tym w niektórych katalogach podawano błędną informację o wybiciu tej złotówki niklowej w Szwajcarii[5].

Z formalnego punktu widzenia moneta niklowa nigdy nie została wycofana z obiegu żadnym aktem prawnym w okresie Generalnego Gubernatorstwa, była więc środkiem płatniczym do roku 1944. Dekret PKWN z dnia 24 sierpnia 1944 r. wycofał ją z obiegu, jako monetę niegroszową[5].

Na podstawie zarządzenia prezesa Narodowego Banku Polskiego nr 5 z dnia 4 czerwca 1957, moneta w cenie nominału była wymieniana w kasach NBP jeszcze w latach sześćdziesiątych XX w.[6]

W przeciwieństwie do groszowych nominałów niklowych, moneta w stanie zachowania I na rynku kolekcjonerskim występuje bardzo rzadko i osiąga wysokie ceny[10].

Jeszcze przed II wojną światową na rynku kolekcjonerskim można było spotkać odmianę tej monety bez znaku mennicy, w cenie 50 ówczesnych złotych[5].

Wersje próbne

W katalogach podana jest informacja o wybiciu wersji próbnych monety[6][11]:

  • w brązie bez napisu „PRÓBA”,
  • w miedzi bez napisu „PRÓBA”[5],
  • w aluminium z napisem „PRÓBA”,
  • w aluminium bez napisu „PRÓBA”,
  • w niklu bez napisu „PRÓBA”, bez znaku mennicy.

Znane są również wersje próbne monety na krążkach o średnicy 24 i 26 mm, bite w niklu ze znakiem mennicy. Istnieje wersja tej monety wybita w srebrze na krążku o średnicy 20 mm, z podwójnym napisem „PRÓBA”, wklęsłym i wypukłym[11].

Katalogi zawierają również konkurencyjne projekty złotówek Józefa Aumillera, które zostały upamiętnione jako monety próbne bite w niklu, tombaku, miedzi, z datą 1928 lub 1929, z napisem „PRÓBA” lub bez, stemplem lustrzanym lub zwykłym, w nakładzie od kilku do ponad stu egzemplarzy[11].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157–160, ISBN 83-912223-4-9.
  2. ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 259–260, ISBN 83-912223-4-9.
  3. 1 2 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157, ISBN 83-87355-37-2.
  4. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 30, ISBN 978-83-87355-65-4.
  5. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
  6. 1 2 3 Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157,172, ISBN 83-87355-37-2.
  7. 1 2 Michał Sabatowicz (red.), Lud Katolicki, „Lud Katolicki tygodnik ilustrowany organ Polskiego Stronnictwa Katolicko–Ludowego” (31), Spółka Wydawnicza „Lud Katolicki”, 4 sierpnia 1929, s. 4.
  8. 1 2 Mennica Polska S.A., Blister: Złotówki okresu międzywojennego, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 6.
  9. 1 2 Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 157, ISBN 83-912223-4-9.
  10. ↑ WCN :: Archiwum :: 63/563 [online], wcn.pl [dostęp 2017-10-12].
  11. 1 2 3 Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1939, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 130–135, ISBN 978-83-87355-65-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.