Eskadra C

Dywizjon 301, po intensywnych operacjach bombardowania, z uwagi na duże straty i trudności w uzupełnieniu stanów załóg, 31 marca 1943 został rozwiązany. Z 7 załóg oraz 76 osób personelu pomocniczego sformowano 1 kwietnia 1943 polską Eskadrę „C” w składzie brytyjskiego 138 Dywizjonu Specjalnego Przeznaczenia RAF. Pozostali lotnicy zostali przeniesieni do innych polskich dywizjonów bombowych, głównie Dywizjonu 300^[1][2].

Dywizjony (138, 161 oraz 148) Specjalnego Przeznaczenia, stacjonujące w bazie RAF Tempsford działały na zlecenie Kierownictwa Operacji Specjalnych (ang. Special Operations Executive, SOE) dokonując zrzutów agentów i sprzętu do krajów okupowanych. W dywizjonach tych służyło też od listopada 1941 kilka załóg polskich [10].
Używano czterosilnikowych samolotów Halifax oraz dysponującym nieco większym zasięgiem B-24 Liberator^[3]. Wykonywały loty ze zrzutami cichociemnych oraz wyposażenia dla Armii Krajowej w Polsce trasą nad morzem Północnym i Danią. Po zwiększeniu niemieckiej obrony przeciwlotniczej w Danii, trasę wydłużono nad Szwecję – czas każdej wyprawy nad Polskę wynosił nawet do 16 godzin – ledwo starczało paliwa na powrót.

Eskadra „C” 4 listopada 1943 została wyłączona z 138 Dywizjonu^[4].

1586 Samodzielna Eskadra do Zadań Specjalnych

Na bazie eskadry „C” została sformowana z dniem 4 listopada 1943 Samodzielna (polska) 1586 Eskadra do Zadań Specjalnych^[5][6]. Podporządkowana bezpośrednio dowódcy 334 Skrzydła Specjalnego Przeznaczenia (334 Wing)^{[7][8][9][10][11]}. Uzyskała brytyjską nazwę i miano 1586 Polish Special Duties Flight. W pismach służbowych polskich władz eskadra ta nadal była określana jako 301 Dywizjon (Eskadra) Ziemi Pomorskiej^[1]. Otrzymała również samodzielne oznaczenia kodowe GR-..., które wcześniej posiadał 301 dywizjon bombowy. Uzupełniono personel naziemny na niemal całkowicie polski^[12].

Równocześnie została ona przebazowana drogą lotniczą i morską na lotnisko Sidi Amor koło Tunisu. Lotnisko było słabo wyposażone logistycznie i kwaterunkowo. Ale już 15 grudnia 1943 jeden Liberator i dwa Halifaxy wykonały pierwszy lot nad teren okupowanej Polski. Z tego lotniska wykonano jeszcze tylko raz lot do Polski, załogi wracając lądowały na dawnym lotnisku Reggia Aeronautica w Campo Cassale nieopodal Brindisi. 19 grudnia 1943 dowódca eskadry otrzymał zgodę na jej przebazowanie na lotnisko Reggia Aeronautica w Campo Cassale, 22 grudnia 1943 wylądowało na niej pięć samolotów 1586 Eskadry^[13]. Z Brindisi odległość do Krakowa wynosiła 1000 km, a do Warszawy 1250–1500 km zależnie od trasy.

Etat eskadry wzrósł do 10 załóg, przy 6 samolotach (3 Halifaxy i 3 Liberatory), a do czerwca 1944 do 12 załóg i 12 samolotów (9 Halifaxów i 3 Liberatory) [5]. W 1943 roku 1586 Eskadra wykonała 27 lotów do Polski z kurierami i cichociemnymi oraz zrzutami dla Armii Krajowej oraz 108 do innych krajów. W 1944 eskadra dokonywała zrzutów dla powstania warszawskiego, ponosząc dotkliwe straty w załogach i sprzęcie. Naczelny Wódz 14 września 1944 nadał eskadrze tytuł „Obrońców Warszawy”^[14].

Rozformowanie eskadry

W drugiej połowie września 1944 brytyjskie Air Ministry zatwierdziło przekształcenie 1586 Eskadry Specjalnego Przeznaczenia w Dywizjon 319. Stan dywizjonu to 20 załóg oraz 16 samolotów. Na prośbę polskiego dowództwa 7 listopada 1944 Air Ministry przystało na zmianę nazwy z 319 na 301 Dywizjon do Zadań Specjalnych. Dywizjon dalej stacjonował w Campo Cassale do kwietnia 1945^[15].