Żagiew wielogłowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

żagwiowce

Rodzina

żagwiowate

Rodzaj

żagiew

Gatunek

żagiew wielogłowa

Nazwa systematyczna
Polyporus umbellatus (Pers.) Fr.
Syst. mycol. (Lundae) 1: 354 (1821)

Żagiew wielogłowa (Polyporus umbellatus (Pers.) Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Polyporus, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Christian Hendrik Persoon nadając mu nazwę Boletus umbellatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Elias Fries, przenosząc go do rodzaju Polyporus[1].

Synonimy naukowe:

  • Boletus ramosissimus Scop. 1772
  • Boletus ramosus Vahl 1797
  • Boletus umbellatus Pers. 1801
  • Cerioporus umbellatus (Pers.) Quél. 1888
  • Cladodendron umbellatum (Pers.) Lázaro Ibiza 1916
  • Cladomeris umbellata (Pers.) Quél. 1886
  • Dendropolyporus umbellatus (Pers.) Jülich 1982
  • Fungus ramosissimus (Scop.) Paulet 1793
  • Grifola ramosissima (Scop.) Murrill 1904
  • Grifola umbellata (Pers.) Pilát 1934
  • Merisma umbellatum (Pers.) Gillet 1878
  • Pocillaria umbellata (Pers.) Kuntze 1891
  • Polypilus ramosissimus (Scop.) Bondartsev & Singer 1941
  • Polypilus umbellatus (Pers.) P. Karst. 1882
  • Polyporus chuling Shirai 1905
  • Polyporus ramosissimus (Scop.) J. Schröt. 1888
  • Sclerotium giganteum Rostr. 1889[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: huba okółkowa, żagiew okółkowa, wielogłówka okółkowa[3].

Morfologia

Ze wspólnego trzonu wyrastają rozgałęzione zbiorowiska licznych gęstych owocników, kształtem przypominające nieregularne, kuliste formy o średnicy 10 – 50 cm[4].

Kapelusz

Średnicy 2–4 cm, nieregularny, z włókniście zamszową i łuskowato popękaną powierzchnią. Łuski ochrowo-brązowe do siwo-brązowych[4].

Rurki

1–1,5 mm długości, słomkowożółte, daleko zbiegające na trzon[4].

Trzon

Białawy, czasem kremowy, nieregularnie przyłączony do sąsiednich trzonów, wyrastający z rozgałęzionej miąższowej podstawy – skleroty, pobierającej składniki odżywcze z podłoża[4].

Miąższ

Białawy, mięsisty; zapach przyjemny, przypomina koper; smak przyjemny, z cierpkim posmakiem[4].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki cylindryczne, gładkie, bezbarwne, 7–10 × 3–4 µm[4].

Gatunki podobne

Jadalna żagwica listkowata (Grifola frondosa). Jej pojedyncze kapelusze mają łopatkowaty, kształt wachlarzowaty, łopatkowaty, klinowaty bez centralnie osadzonych trzonów[5].

Występowanie i siedlisko

W Polsce gatunek rzadki. Do 2020 r. podano około 100 jego stanowisk[5]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który zapewne w najbliższej przyszłości przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Niemczech, Danii, Estonii, Litwie, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii[3]. W latach 1983–2014 objęty był ochroną ścisłą, a od roku 2014 ochroną częściową. Dopuszczone jest pozyskiwanie owocników w celach gospodarczych po uzyskaniu stosownych zezwoleń[5].

Naziemny grzyb saprotroficzny[5]. Pojawia się od lata do jesieni na korzeniach żywych drzew liściastych i przy pniach. W tym samym miejscu owocuje przez wiele lat[4]. Stwierdzono występowanie na klonach, bukach i dębach. Owocniki pojawiają się od czerwca do października[3][7].

Znaczenie

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  3. 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 546, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, s. 420, ISBN 978-83-245-9550-1.
  5. 1 2 3 4 Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
  6. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, s. 68, ISBN 83-89648-38-5.
  7. ↑ Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 327, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2018-11-17].
  8. ↑ Jadwiga Turlo, Grzyby wielkoowocnikowe – niedoceniane źródło substancji leczniczych, „Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R.17”, 44 (3), 2015, s. 138–151.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.