Świerzbnica polna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

świerzbnica

Gatunek

świerzbnica polna

Nazwa systematyczna
Knautia arvensis (L.) Coult.
Synonimy
  • Scabiosa arvensis L.[3]

Świerzbnica polna (Knautia arvensis (L.) J. M. Coult.) – gatunek rośliny należący do rodziny przewiertniowatych. Pochodzi z Europy oraz części Azji (Zachodnia Syberia, Zakaukazie, Kazachstan)[3]. W Europie jest pospolity, w Polsce pospolicie występuje na całym niżu i w niższych położeniach górskich.

Morfologia

Łodyga
Wzniesiona, gęsto rozgałęziająca się. Jest cała owłosiona odstającymi włosami, ponadto w dolnej części ma skierowane w dół szczecinki. Wysokość 30-60 (70) cm. Pod ziemią roślina posiada rozgałęzione kłącze.
Liście
Ulistnienie naprzeciwległe, liście pierzastosieczne, szarozielone i gęsto owłosione.
Kwiaty
Niebieskofioletowe, czerwonawe lub białe, zebrane w półkuliste koszyczki. Listki okrywy wyrastają gwiaździsto. Szypułka koszyczków i dno kielicha są owłosione. Kwiaty dwupłciowe o średnicy 3-4 cm, jednopłciowe o połowę mniejsze. Jednopłciowe złożone są przeważnie z kwiatów męskich[4]. Kwiaty skrajne w koszyczku są większe od środkowych, ich korona ma 4 łatki różnej wielkości. Na kielichu występuje 8 szczeciniastych ości i 4-ząbkowy kieliszek.
Korzeń
Palowy, rośnie nawet do 1 m głębokości.

Biologia i ekologia

Kwitnąca roślina

Bylina, hemikryptofit. Siedlisko: obrzeża lasów, zarośla, suche łąki i wzgórza, przydroża, czasami na polach uprawnych (chwast). Przeważnie na glebach luźnych i gliniastych, roślina wapieniolubna. Kwitnie od lipca do września, kwiaty są przedprątne[5], zapylane głównie przez motyle i pszczoły. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Arrhenatherion[6].

Zastosowanie

Roślina lecznicza: Ziele i korzeń zawierają saponiny, alkaloidy, kwas kawowy, garbniki. Dawniej były wykorzystywane w medycynie ludowej.

Zmienność

Roślina zmienna morfologicznie. Występuje w licznych formach związanych z różnymi siedliskami. Różnią się one głównie kształtami liści i owłosieniem liści i łodygi[7].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 5 września 1967 r. znaczek pocztowy przedstawiający świerzbnicę polną o nominale 3,40 zł, w serii Kwiaty polne. Autorem projektu znaczka był Tadeusz Michaluk. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r. Świerzbnica polna pojawiła się też na pierwszym znaczku tej serii o nominale 20 gr, w bukiecie kwiatów polnych[8].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. 1 2 Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-07-20].
  4. ↑ František Činčura i inni, Pospolite rośliny środkowej Europy, Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustr.), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo rolnicze i Leśne, 1990, ISBN 83-09-01473-2.
  5. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  6. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  7. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  8. ↑ Marek Jedziniak: Kwiaty polne. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-31]. (pol.).

Bibliografia

  • Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.