Śródmieście
Osiedle Biłgoraja
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

biłgorajski

Miasto

Biłgoraj

Tablice rejestracyjne

LBL

Położenie na mapie Biłgoraja
Mapa konturowa Biłgoraja, w centrum znajduje się punkt z opisem „Śródmieście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Śródmieście”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Śródmieście”
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego
Mapa konturowa powiatu biłgorajskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Śródmieście”
Ziemia50°32′18″N 22°43′15″E/50,538300 22,720800

Śródmieście – jedno z 12 osiedli (jednostek pomocniczych gminy), na jakie podzielone jest miasto Biłgoraj[1].

Dane ogólne

Administracja

Śródmieście położone jest w centralnej części Biłgoraja. Sąsiaduje z następującymi jednostkami podziału administracyjnego[2]:

Organem uchwałodawczym osiedla jako jednostki pomocniczej gminy miejskiej Biłgoraj jest Rada Osiedla. Organ wykonawczy to Zarząd Osiedla[3].

Urbanistyka, infrastruktura

Obszar Śródmieścia jest terenem w całości zurbanizowanym, a zabudowa ma charakter usługowo-mieszkalny. Znaczną część budynków stanowią bloki mieszkalne[4].

Osią urbanistyczną Śródmieścia jest biegnąca południkowo ulica Generała Tadeusza Kościuszki. Od strony północnej arterię tę zamyka Plac Wolności z ratuszem; od południa stanowi ona połączenie z Puszczą Solską, czyli z południowym osiedlem miasta[4][5].

Równolegle do wymienionej arterii przebiega ulica Długa, która stanowi wschodnią granicę Śródmieścia. Po stronie południowej osiedle zamykają ulice Władysława Sikorskiego i Tadeusza Komorowskiego; po stronie północnej ulica Przemysłowa. W kierunku zachodnim Śródmieście rozciąga się do ulicy Nadstawnej oraz – częściowo – do niezagospodarowanych łąk nad rzeką Białą Ładą[2][4].

W uogólnieniu obszar Śródmieścia jest wydłużony południkowo[2], a jego rozciągłość wynosi ok. 1,7km[6].

Wymieniona wyżej ulica Generała Tadeusza Kościuszki oraz – w mniejszym stopniu – pozostały obszar Śródmieścia stanowią zasadnicze centrum usługowo-administracyjne miasta[5].

Ważniejsze obiekty

W granicach Śródmieścia znajduje się szereg obiektów istotnych dla społeczności miejskiej. Wśród najważniejszych wyróżnić należy:

Informacje historyczne

Biłgoraj na austriackiej mapie topograficznej z XIX w. Jego kształt i układ ulic pokrywa się z północną częścią dzisiejszego Śródmieścia.
Zniszczenia wojenne na wschodniej pierzei Rynku, będące pozostałością po działaniach wojennych z 1939. W tle widoczny jest spalony kościół Wniebowzięcia NMP.

Biłgoraj został założony w drugiej połowie XVI w. jako miasto prywatne, należące do rodu Gorajskich. Akt lokacyjny wydano w 1578; wówczas też wytyczono układ urbanistyczny miasta. Powstało ono w widłach Białej i Czarnej Łady; było rozciągnięte południkowo wzdłuż drogi prowadzącej do Tarnogrodu – dawnej ulicy Tarnogrodzkiej, a obecnej ulicy Generała Tadeusza Kościuszki. Rynek umieszczono na szczycie niewielkiego wzniesienia o nazwie Biały Goraj, zaś wokół niego rozwinęła się sieć prostopadłych ulic. W takiej formie geograficznej Biłgoraj przetrwał aż do XIX w. i ten kształt topograficzny pokrywa się z północną częścią dzisiejszego Śródmieścia[13].

W XIX w. miasto graniczyło z wioskami Bojary na północy oraz Różnówka i Puszcza Solska na południu. Jego kształt geograficzny wciąż pokrywał się z obszarem dzisiejszego Śródmieścia, obejmując ponadto trzy przedmieścia: tarnogrodzkie, lubelskie i zamojskie. W drugiej połowie XIX w. rozpoczął się proces szerszej urbanizacji niezagospodarowanych obszarów poza dotychczasowymi granicami: po południowo-wschodniej części Biłgoraja rozwinęło się osiedle Piaski[14].

Na przełomie XIX i XX w. dawną drogę gospodarczą, która dotąd obiegała miasto od wschodu, przekształcono w ulicę. Obecnie nosi ona miano Długiej i stanowi zachodnią granicę Śródmieścia; od początku XX w. trwała urbanizacja obszaru poza tą ulicą[15]. W 1919 do Biłgoraja przyłączono miejscowości Różnówka i Bojary[16]; podsumowując te informacje należy stwierdzić, że na przełomie XIX i XX w. zasięg miasta ostatecznie przestał się ograniczać do obszaru dzisiejszego osiedla Śródmieście.

Do początków XX w. zabudowa miasta była w większej części drewniana, co wynikało z historycznych uwarunkowań Biłgoraja[uwaga 1]. Wśród w większej części drewnianych budynków na początku XX w. wyróżniały się obiekty murowane, w tym magistrat, kamienice przyrynkowe oraz kościoły Wniebowzięcia NMP i św. Jerzego. Kresem istnienia zabudowy w takiej formie był okres II wojny światowej: w 1939 dawna architektura Biłgoraja została całkowicie zniszczona[17]. Obecna zabudowa Śródmieścia prawa w całości powstała po II wojnie światowej, stąd stosunkowo mało jest w niej tkanki zabytkowej. M.in. do lat 60. XX w. odbudowywano Plac Wolności; w 1966 oddano do użytku modernistyczny ratusz.

Również po ostatniej wojnie wytyczono obecną sieć ulic Śródmieścia; niemniej prawie w całości pokrywa się ona z dawnym układem urbanistycznym miasta.

Osiedle Śródmieście jako obecną jednostkę podziału administracyjnego formalnie powołano do życia Uchwałą Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004[3].

Uwagi

  1. ↑ Patrz sekcja Dawna architektura w artykule Biłgoraj.

Przypisy

  1. ↑ § 29 uchwały nr XIII/122/2019 Rady Miasta Biłgoraj z dnia 30 października 2019 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biłgoraja [online], 2019-10-30 [dostęp 2022-08-12].
  2. 1 2 3 Rady Osiedli - Biłgoraj [online], www.bilgoraj.pl [dostęp 2018-12-26] (pol.).
  3. 1 2 Uchwała Rady Miasta w Biłgoraju z dnia 25 sierpnia 2004 r.
  4. 1 2 3 Podgląd w Geoportalu [dostęp 2018-12-26].
  5. 1 2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta Biłgoraj, rozdział Uwarunkowania rozwoju przestrzennego [dostęp 2018-12-09].
  6. ↑ Pomiar w Geoportalu [dostęp 2019-01-05].
  7. ↑ Informacje - Biłgoraj [online], www.bilgoraj.pl [dostęp 2019-01-05] (pol.).
  8. ↑ Urząd Skarbowy w Biłgoraju – Izba Administracji Skarbowej w Lublinie [dostęp 2018-10-15].
  9. ↑ https://www.bilgoraj.sr.gov.pl/ [dostęp 2018-10-15].
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20181021190819/https://zamosc.po.gov.pl/prokuratura-rejonowa-w-bilgoraju,104.html?sLang=pl [dostęp 2018-10-15].
  11. ↑ Oddziały, inspektoraty, biura terenowe ZUS, [dostęp 2018-10-15].
  12. ↑ BCK - dane adresowe [online], 5 stycznia 2019 [zarchiwizowane z adresu 2007-04-27].
  13. ↑ Lokacja Biłgoraja, [w:] Jerzy Markiewicz, Wiesław Śladkowski, Ryszard Szczygieł, Dzieje Biłgoraja, Lublin 1985.
  14. ↑ Obraz miasta, [w:] Jerzy Markiewicz, Wiesław Śladkowski, Ryszard Szczygieł, Dzieje Biłgoraja, Lublin 1985.
  15. ↑ Układ przestrzenny miasta [w:] Jerzy Markiewicz, Wiesław Śladkowski, Ryszard Szczygieł, Dzieje Biłgoraja, Lublin 1985.
  16. ↑ Po odzyskaniu niepodległości [w:] Jerzy Markiewicz, Wiesław Śladkowski, Ryszard Szczygieł, Dzieje Biłgoraja, Lublin 1985.
  17. ↑ Wojna, okupacja i ruch oporu [w:] Jerzy Markiewicz, Wiesław Śladkowski, Ryszard Szczygieł, Dzieje Biłgoraja, Lublin 1985.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.