Łysostopek szpilkowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

łysostopek

Gatunek

łysostopek szpilkowy

Nazwa systematyczna
Setulipes androsaceus (L.) Della Maggiora & Trassinelli
Index Fungorum 171: 1 (2014)

Łysostopek szpilkowy, twardzioszek szpilkowy, szczetkostopek szpilkowy (Gymnopus androsaceus (L.) Della Maggiora & Trassinelli) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Gymnopus, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1753 r. Karol Linneusz, nadając mu nazwę Agaricus androsaceus. Później przez różnych uczonych zaliczany był do rodzajów Androsaceus, Chamaceras, Marasmius, Merulius i Setulipes. Według najnowszych ustaleń taksonomicznych (2014 r.) należy do rodzaju Gymnopus[1]. Synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Agaricus androsaceus L. 1753
  • Androsaceus androsaceus (L.) Rea 1922
  • Chamaeceras androsaceus (L.) Kuntze 1898
  • Gymnopus androsaceus (L.) J.L. Mata & R.H. Petersen 2004
  • Marasmius androsaceus (L.) Fr. 1838
  • Merulius androsaceus (L.) With. 1796
  • Setulipes androsaceus (L.) Antonín 1987

W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był pod nazwami bedłka szpilkowa lub twardzioszek szpilkowy, a w 2003 r. Władysław Wojewoda zaproponował nazwę szczetkostopek szpilkowy[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z nazwą naukową, gdyż gatunek ten obecnie należy do rodzaju Gymnopus (łysostopek)[1]. Nazwę łysostopek szpilkowy podaje opracowanie Grzyby i mszaki Wigierskiego Parku Narodowego[4].

Morfologia

Kapelusz

O średnicy 3–12 mm. Kształt półkolisty z płaskim, lub nieco wgłębionym wierzchołkiem. Powierzchnia gładka o barwie cielistej lub czerwonawobrązowej. Często kapelusz bywa pomarszczony i wyblakły, a jego brzeg prążkowany. Wykazuje cechę charakterystyczna dla twardzioszków: w czasie suchej pogody kapelusz wraz z trzonem wysychają i kurczą się tak, że są prawie niewidoczne. Po opadach deszczu ponownie nabiera jędrności i rośnie dalej[5].

Blaszki

Rzadkie, różnej długości, przyrośnięte do trzonu. Mają barwę białawą lub brązowawą[6].

Trzon

Nitkowaty, czasami górą poszerzony, o wysokości 2–6 cm i grubości 1 mm. Powierzchnia gładka, lśniąca, czarnobrązowa, górą niemal czarna[6]. Jest elastyczny, trudny do przerwania. Zazwyczaj z podłoża wyrastają także liczne włosowate i podobne do trzonu wyrostki, ale bez kapelusza[5].

Miąższ

Bardzo cienki, w kapeluszu białawy. Zapachu brak, smak łagodny[6].

Gatunki podobne

Jest wiele podobnych gatunków drobnych grzybów. Niektóre z nich:

  • łysostopek kapuściany (Gymnopus perforans) zwany też twardziaczkiem kapuścianym. Jest bardzo podobny i na dokładkę rośnie także na igłach drzew iglastych, często razem z łysostopkiem szpilkowym. Najłatwiej odróżnić go po przykrym zapachu gnijącej kapusty i grubszym trzonie[5]
  • twardzioszek obrożowy (Marasmius rotula). Rośnie na opadłych gałązkach drzew liściastych. Odróżnia się blaszkami; są zrośnięte w kołnierzyk otaczający trzon. Ponadto ma jasny kapelusz[6].

Występowanie i siedlisko

Występuje głównie na półkuli północnej: w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji oraz Maroku w Afryce Północnej. Na półkuli południowej podano jego występowanie tylko w Australii i na Ziemi Ognistej na południowym krańcu Ameryki Południowej[7]. W Polsce jest pospolity na terenie całego kraju[3].

Grzyb saprotroficzny. Rośnie przeważnie w lasach iglastych, na opadłych gałązkach oraz igłach drzew iglastych. Owocniki wytwarza od lipca do listopada, zwykle w grupach[6]. Po deszczach często jego owocniki masowo pojawiają się na igliwiu[5].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Index Fungorum [online] [dostęp 2015-06-28] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-06-28] (ang.).
  3. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 626, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ Stowarzyszenie „Człowiek i Przyroda”. Śluzowce Myxomycetes, grzyby Fungi i mszaki Bryophyta Wigierskiego Parku Narodowego [online] [dostęp 2015-06-22] [zarchiwizowane z adresu 2015-06-29].
  5. 1 2 3 4 Marek Snowarski, Grzyby, Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010, s. 135, ISBN 978-83-7073-776-4.
  6. 1 2 3 4 5 Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 337, ISBN 83-09-00714-0.
  7. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-06-22].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.