gmina wiejska | |||||||
| |||||||
Państwo | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||
Powiat | |||||||
TERC |
1415072 | ||||||
Siedziba | |||||||
Wójt |
Grzegorz Fabiszewski | ||||||
Powierzchnia |
246,45 km² | ||||||
Populacja (2018-09-05) • liczba ludności |
| ||||||
• gęstość |
34,1 os./km² | ||||||
Nr kierunkowy |
29 | ||||||
Tablice rejestracyjne |
WOS | ||||||
Adres urzędu: ul. Ostrołęcka 207-437 Łyse | |||||||
Szczegółowy podział administracyjny | |||||||
| |||||||
Położenie na mapie powiatu | |||||||
53°21′55″N 21°33′47″E/53,365278 21,563056 | |||||||
Strona internetowa | |||||||
Biuletyn Informacji Publicznej |
Łyse – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim. W latach 1975–1998 gmina położona była w województwie ostrołęckim.
Według danych z 31 grudnia 2019 roku[4] gminę zamieszkiwały 8384 osoby.
Historia gminy
Gmina Łyse położona jest na piaszczystej Równinie Kurpiowskiej o znacznym odsetku lasów i użytków zielonych. W skład gminy wchodzą 22 wsie stanowiąc 21 sołectw. Największą wsią poza Łysymi są Lipniki (231 gospodarstw) najmniejszą zaś Złota Góra (21 gospodarstw). Gmina graniczy od północy z gminą Pisz (dawne granice z Prusami Wschodnimi), Od północnego zachodu z gminą Rozogi, zachodnią granicę stanowi gmina Myszyniec, południowo-zachodnią gmina Kadzidło, zaś wschodnią granicą sięga województwa podlaskiego, granicząc z gminą Turośl (powiat kolneński) i z gminą Zbójna (powiat łomżyński).
Ziemia jest tu słaba, gdyż gmina położona jest na sandrach (piaskach) naniesionych przez ostatnie zlodowacenie bałtyckie. Ten sam lodowiec wyrzeźbił krajobraz sąsiednich Mazur. Gleby są w przeważającej mierze klas V, VI i VI RZ (pod zalesienie). Lepsze są łąki i pastwiska stanowiące podstawę rolnictwa.
W środkowej części gminy zachował się duży kompleks bagien Serafińskich, będących pozostałością po zeutrofizowanym jeziorze Krusko. W średniowieczu nad jego północnym brzegiem stał dwór myśliwski książąt mazowieckich. Obecnie bagna są rezerwatem fauny i flory o powierzchni 184, 92 ha.
Gmina Łyse to teren żywych jeszcze tradycji kurpiowskich. Można tu jeszcze spotkać barwny, tradycyjny stój, gwarę w codziennym użyciu, liczne obrzędy związane z porami roku, rolnictwem, zbieractwem. Najpopularniejszym z nich jest Palma Kurpiowska. Odbywa się co roku w Niedzielę Palmową i jest ściśle związana z tradycją chrześcijańską. Palmy sięgają do 10 metrów wysokości. Wyrabia się je z kolorowych papierów, gałązek miejscowych drzew i poszycia leśnego. Organizowany jest konkurs na najładniejszą palmę. Przy okazji twórcy ludowi prezentują i sprzedają swój dorobek. Są to rzeźby, pieczywo obrzędowe, wycinanki, pisanki, kierce. Obrzęd ten ściąga co roku licznych turystów z kraju i zagranicy[5].
Siedziba gminy to Łyse.
W latach 1939–1945 gmina znalazła się w strukturach Landkreis Scharfenwiese (ostrołęcki) w rejencji ciechanowskiej (niem. Regierungsbezirk Zichenau) Prus Wschodnich[6].
Struktura powierzchni
Według danych z roku 2002[7] gmina Łyse ma obszar 246,45 km², w tym:
- użytki rolne: 62%,
- użytki leśne: 35%.
Gmina stanowi 11,74% powierzchni powiatu.
Wójtowie
III Rzeczpospolita
- I kadencja (1990–1994) – Czesław Drężek
- II kadencja (1994–1998) – Czesław Drężek
- III kadnecja (1998–2002) – Wiesław Kowalikowski
- IV kadencja (2002–2006) – Wiesław Kowalikowski
- V kadencja (2006–2010) – Wiesław Kowalikowski
- VI kadencja (2010–2014) – Wiesław Kowalikowski
- VII kadencja (2014–2018) – Jerzy Ksepka
- VIII kadencja (2018-2023) – Grzegorz Fabiszewski
Demografia
Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku gminę zamieszkiwało 6.419 osób, 6.341 było wyznania rzymskokatolickiego, 5 prawosławnego, 3 greckokatolickiego a 70 mojżeszowego. Jednocześnie 6.378 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 39 żydowską, a 2 rusińską. Było tu 1.179 budynków mieszkalnych[8].
Dane z 30 czerwca 2004
Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni | |||
---|---|---|---|---|---|---|
Jednostka | osób | % | osób | % | osób | % |
Populacja | 7913 | 100 | 3891 | 49,2 | 4022 | 50,8 |
Gęstość zaludnienia [mieszk./km²] | 32,1 | 15,8 | 16,3 |
- Piramida wieku mieszkańców gminy Łyse w 2014 roku[9].
Sołectwa
Antonia, Baba, Dawia, Dęby, Dudy Puszczańskie, Grądzkie, Klenkor-Wyżega, Lipniki, Łączki, Łyse, Piątkowizna, Plewki, Pupkowizna, Serafin, Szafranki, Tartak, Tyczek, Warmiak, Wejdo, Zalas, Złota Góra[2].
Sąsiednie gminy
Przypisy
- ↑ Kwartalnik gminny nr III/2018, s. 25.
- 1 2 BIP gminy, sołectwa.
- 1 2 Urząd Statystyczny w Warszawie.
- ↑ Gmina Łyse w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-12-17] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Gmina Łyse [online], web.archive.org, 2 października 2011 [dostęp 2022-09-11] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-02] .
- ↑ Karte: Scharfenwiese 1944/45 [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-12] .
- ↑ Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset. regioset.pl. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 45 .
- ↑ Gmina Łyse w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.