obrona

Inherited from Proto-Slavic *oborna. By surface analysis, deverbal from obronić. First attested in 1449.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔbrɔna/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔbrɔna/

obrona f

1. defence (act of defending)
   • 1930 [c. 1455], “II Par”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 26, 15:

     A wzdzalal w Ierusalem rozlyczna dzala ku obronye myesczskey, iasz vstauil na wyeszach

     [A wzdziałał w Jerusalem rozliczna działa ku obronie mieśćskiej, jaż ustawił na wieżach]

   • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 443v:

     Cv obrone pokusz ad resistenciam temptacionum

     [Ku obronie pokus ad resistenciam temptacionum]

2. protection, care, custody
   • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski‎, Krakow, Brodnia, page 44a:

     Czaszi nasze pod twoią obroną abi bili spokoyne

     [Czasy nasze pod twoją obroną aby były spokojne]

   1. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
      1. patron saint's care over a church
         • 1908 [c. 1500], Bolesław Erzepki, editor, Przyczynki do średniowiecznego słownictwa polskiego. I. Glosy polskie wpisane do łacińsko-niemieckiego słownika drukowanego w roku 1490‎, Lubiń, page 54:

           Patrocinium obrona, kyermasz

           [Patrocinium obrona, kiermasz]

         • c. 1500, Wokabularz lubiński, inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 96v:

           Patrocinium […] id est defensio beschirmung obrona kyermasz

           [Patrocinium […] id est defensio beschirmung obrona kiermasz]

3. (figuratively) defender
   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎, 14, 9:

     Odesla iest od nich wszitka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami iest bog

     [Odeszła jest od nich wszytka obrona (recessit ab eis omne praesidium), a s nami jest Bog]

4. possession, management
   • Template:RQ:zlw-opl:OrtBrRp
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 111:

     Gdysz gy na szlub wolno wypusczyl szwego dzyerzenya albo obrony, szlowye sz yaczthwa

     [Gdyż ji na ślub wolno wypuścił z swego dzierżenia albo obrony, słowie z jęctwa]

   1. right to possession or management
      • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 134:

        Acz ma zona besz mey wolyey y wyedzenya klucze komv podala, azalyby thym kto mogl moyą obroną tego gymyenya szkazycz?

        [Acz ma żona bez mej wolej i wiedzenia klucze komu podała, azaliby tym kto mogł moję obronę tego jimienia skazić?]

5. corruption of brona (“gate”)
   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 40:

     Na obroną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)

     [Na[d] [o]broną in fastigio porte (speculator vero, qui erat in fastigio portae super murum, elevans oculos vidit hominem currentem solum II Reg 18, 24)]

• Polish: obrona
• Silesian: ôbrōna

• Boryś, Wiesław (2005) “obrona”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Sławski, Franciszek (1958-1965) “obrona”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• Mańczak, Witold (2017) “obrona”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “obrona”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “obrona”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “obrona”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish obrona. By surface analysis, deverbal from obronić.

• IPA^(key): /ɔˈbrɔ.na/
• (Middle Polish) IPA^(key): /ɔˈbrɔ.na/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -ɔna
• Syllabification: o‧bro‧na

obrona f

1. defence (act of defending) [+ przed (instrumental) = against/from what]
   1. (figuratively) defence (person defending)

      Synonym: obrońca

   2. (figuratively) defence (that which protects or defends)
   3. (obsolete) care; protection

      Synonym: opieka

   4. (Middle Polish) prevention; medicine (medicine intended to defend the body)
2. defence (actions preventing to harm someone or something) [+ przed (instrumental) = against/from what]
3. defence (argument in support or justification of something against criticism) [+ przed (instrumental) = against/from what]
   1. (obsolete) excuse

      Synonym: wymówka

4. (law) defence (presenting of redeeming evidence or arguments in court)
   1. defence (person presenting such evidence)

      Synonyms: adwokat, mecenas, obrońca

      Coordinate terms: oskarżyciel, prokurator

5. (sports) defence (strategy and tactics employed to prevent the other team from scoring)

   Synonym: defensywa

   Coordinate terms: atak, ofensywa

   1. defence (portion of a team dedicated to preventing the other team from scoring)

      Synonym: defensywa

      Coordinate terms: atak, ofensywa

6. (sports) defence (repeating an achieved success in sports competitions)
7. (education) defence (exam related to a work entitling one to obtain a specific title)
8. (boxing, fencing) defence (tactics used to avoid being hit)
9. (chess) defence (tactics used to avoid losing pieces)
10. (mlitary) defence (part of the military intended for defence)
11. (obsolete) defensive building (any building intended for defence)
12. (Middle Polish) defence; Further details are uncertain.
    • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎, page 80a:

      Defensio, Obroná.

    • 1588, A. Calepinus, Dictionarium decem linguarum‎, page 839b:

      Praesidiarius – Ten ktori dlia obroni ieſt

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), obrona is one of the most used words in Polish, appearing 12 times in scientific texts, 50 times in news, 13 times in essays, 11 times in fiction, and 5 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 91 times, making it the 703rd most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

• obrona in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• obrona in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “obrona”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OBRONA”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 22.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “obrona”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “obrona”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “obrona”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 3, Warsaw, page 507