dealaigh
Irish
Alternative forms
- dealuigh (superseded)
Etymology
From Middle Irish deiligid.
Verb
dealaigh (present analytic dealaíonn, future analytic dealóidh, verbal noun dealú, past participle dealaithe)
- (transitive) part, separate
- (transitive) distinguish, differentiate
- (transitive) take away
- (transitive, intransitive, mathematics) subtract (ó (“from”))
- (intransitive with le) depart
- Dealóidh mé liom. ― I'll leave.
Conjugation
conjugation of dealaigh (second conjugation)
singular | plural | relative | autonomous | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
first | second | third | first | second | third | ||||
indicative | present | dealaím | dealaíonn tú; dealaír† |
dealaíonn sé, sí | dealaímid; dealaíonn muid |
dealaíonn sibh | dealaíonn siad; dealaíd† |
a dhealaíonn; a dhealaíos / a ndealaíonn*; a ndealaíos* |
dealaítear |
past | dhealaigh mé; dhealaíos | dhealaigh tú; dhealaís | dhealaigh sé, sí | dhealaíomar; dhealaigh muid | dhealaigh sibh; dhealaíobhair | dhealaigh siad; dhealaíodar | a dhealaigh / ar dhealaigh* |
dealaíodh | |
past habitual | dhealaínn / ndealaínn‡‡ | dhealaíteá / ndealaíteᇇ | dhealaíodh sé, sí / ndealaíodh sé, s퇇 | dhealaímis; dhealaíodh muid / ndealaímis‡‡; ndealaíodh muid‡‡ | dhealaíodh sibh / ndealaíodh sibh‡‡ | dhealaídís; dhealaíodh siad / ndealaídís‡‡; ndealaíodh siad‡‡ | a dhealaíodh / a ndealaíodh* |
dhealaítí / ndealaít퇇 | |
future | dealóidh mé; dealód; dealóchaidh mé† |
dealóidh tú; dealóir†; dealóchaidh tú† |
dealóidh sé, sí; dealóchaidh sé, sí† |
dealóimid; dealóidh muid; dealóchaimid†; dealóchaidh muid† |
dealóidh sibh; dealóchaidh sibh† |
dealóidh siad; dealóid†; dealóchaidh siad† |
a dhealóidh; a dhealós; a dhealóchaidh†; a dhealóchas† / a ndealóidh*; a ndealós*; a ndealóchaidh*†; a ndealóchas*† |
dealófar; dealóchar† | |
conditional | dhealóinn; dhealóchainn† / ndealóinn‡‡; ndealóchainn†‡‡ | dhealófá; dhealóchthᆠ/ ndealófᇇ; ndealóchthᆇ‡ | dhealódh sé, sí; dhealóchadh sé, sí† / ndealódh sé, s퇇; ndealóchadh sé, s톇‡ | dhealóimis; dhealódh muid; dhealóchaimis†; dhealóchadh muid† / ndealóimis‡‡; ndealódh muid‡‡; ndealóchaimis†‡‡; ndealóchadh muid†‡‡ | dhealódh sibh; dhealóchadh sibh† / ndealódh sibh‡‡; ndealóchadh sibh†‡‡ | dhealóidís; dhealódh siad; dhealóchadh siad† / ndealóidís‡‡; ndealódh siad‡‡; ndealóchadh siad†‡‡ | a dhealódh; a dhealóchadh† / a ndealódh*; a ndealóchadh*† |
dhealófaí; dhealóchthaí† / ndealófa퇇; ndealóchtha톇‡ | |
subjunctive | present | go ndealaí mé; go ndealaíod† |
go ndealaí tú; go ndealaír† |
go ndealaí sé, sí | go ndealaímid; go ndealaí muid |
go ndealaí sibh | go ndealaí siad; go ndealaíd† |
— | go ndealaítear |
past | dá ndealaínn | dá ndealaíteá | dá ndealaíodh sé, sí | dá ndealaímis; dá ndealaíodh muid |
dá ndealaíodh sibh | dá ndealaídís; dá ndealaíodh siad |
— | dá ndealaítí | |
imperative | dealaím | dealaigh | dealaíodh sé, sí | dealaímis | dealaígí; dealaídh† |
dealaídís | — | dealaítear | |
verbal noun | dealú | ||||||||
past participle | dealaithe |
* indirect relative
† archaic or dialect form
‡‡ dependent form used with particles that trigger eclipsis
Derived terms
- scagdhealaigh
- sodhealaithe (“easily separated; isolable”)
Mutation
Irish mutation | ||
---|---|---|
Radical | Lenition | Eclipsis |
dealaigh | dhealaigh | ndealaigh |
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs. |
Further reading
- Ó Dónaill, Niall (1977) “dealaigh”, in Foclóir Gaeilge–Béarla, Dublin: An Gúm, →ISBN
- G. Toner, M. Ní Mhaonaigh, S. Arbuthnot, D. Wodtko, M.-L. Theuerkauf, editors (2019), “deiligidir”, in eDIL: Electronic Dictionary of the Irish Language
- Dinneen, Patrick S. (1904) “dealuiġim”, in Foclóir Gaeḋilge agus Béarla, 1st edition, Dublin: Irish Texts Society, page 229
- Entries containing “dealaigh” in English-Irish Dictionary, An Gúm, 1959, by Tomás de Bhaldraithe.
- Entries containing “dealaigh” in New English-Irish Dictionary by Foras na Gaeilge.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.