सुषुप्त
Hindi
Pronunciation
- (Delhi Hindi) IPA(key): /sʊ.ʂʊpt̪/, [sʊ.ʃʊpt̪]
Adjective
सुषुप्त • (suṣupt) (indeclinable)
Further reading
- Dāsa, Śyāmasundara (1965–1975) “सुषुप्त”, in Hindī Śabdasāgara [lit. Sea of Hindi words] (in Hindi), Kashi [Varanasi]: Nagari Pracarini Sabha
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- সুষুপ্ত (Assamese script)
- ᬲᬸᬱᬸᬧ᭄ᬢ (Balinese script)
- সুষুপ্ত (Bengali script)
- 𑰭𑰲𑰬𑰲𑰢𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
- 𑀲𑀼𑀱𑀼𑀧𑁆𑀢 (Brahmi script)
- သုၑုပ္တ (Burmese script)
- સુષુપ્ત (Gujarati script)
- ਸੁਸ਼ੁਪ੍ਤ (Gurmukhi script)
- 𑌸𑍁𑌷𑍁𑌪𑍍𑌤 (Grantha script)
- ꦱꦸꦰꦸꦥ꧀ꦠ (Javanese script)
- 𑂮𑂳𑂭𑂳𑂣𑂹𑂞 (Kaithi script)
- ಸುಷುಪ್ತ (Kannada script)
- សុឞុប្ត (Khmer script)
- ສຸຩຸປ຺ຕ (Lao script)
- സുഷുപ്ത (Malayalam script)
- ᠰᡠᢢᡠᢒᢠᠠ (Manchu script)
- 𑘭𑘳𑘬𑘳𑘢𑘿𑘝 (Modi script)
- ᠰᠤᢔᠤᢒᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑧍𑧔𑧌𑧔𑧂𑧠𑦽 (Nandinagari script)
- 𑐳𑐸𑐲𑐸𑐥𑑂𑐟 (Newa script)
- ସୁଷୁପ୍ତ (Odia script)
- ꢱꢸꢰꢸꢦ꣄ꢡ (Saurashtra script)
- 𑆱𑆶𑆰𑆶𑆥𑇀𑆠 (Sharada script)
- 𑖭𑖲𑖬𑖲𑖢𑖿𑖝 (Siddham script)
- සුෂුප්ත (Sinhalese script)
- 𑪁𑩒𑪀𑩒𑩰 𑪙𑩫 (Soyombo script)
- 𑚨𑚰𑚰𑚞𑚶𑚙 (Takri script)
- ஸுஷுப்த (Tamil script)
- సుషుప్త (Telugu script)
- สุษุปฺต (Thai script)
- སུ་ཥུ་པྟ (Tibetan script)
- 𑒮𑒳𑒭𑒳𑒣𑓂𑒞 (Tirhuta script)
- 𑨰𑨃𑨯𑨃𑨞𑩇𑨙 (Zanabazar Square script)
Pronunciation
Adjective
सुषुप्त • (súṣupta) stem
- fast asleep, in a deep sleep
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 6.16.53:
- यथा सुषुप्तः पुरुषो विश्वं पश्यति चात्मनि। आत्मानमेकदेशस्थं मन्यते स्वप्न उत्थितः॥
- yathā suṣuptaḥ puruṣo viśvaṃ paśyati cātmani. ātmānamekadeśasthaṃ manyate svapna utthitaḥ.
- When a person is in deep sleep, he dreams and sees in himself many other objects, such as great mountains and rivers or perhaps even the entire universe, although they are far away. Sometimes when one awakens from a dream he sees that he is in a human form, lying in his bed in one place.
- यथा सुषुप्तः पुरुषो विश्वं पश्यति चात्मनि। आत्मानमेकदेशस्थं मन्यते स्वप्न उत्थितः॥
Declension
| Masculine a-stem declension of सुषुप्त (súṣupta) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुषुप्तः súṣuptaḥ |
सुषुप्तौ / सुषुप्ता¹ súṣuptau / súṣuptā¹ |
सुषुप्ताः / सुषुप्तासः¹ súṣuptāḥ / súṣuptāsaḥ¹ |
| Vocative | सुषुप्त súṣupta |
सुषुप्तौ / सुषुप्ता¹ súṣuptau / súṣuptā¹ |
सुषुप्ताः / सुषुप्तासः¹ súṣuptāḥ / súṣuptāsaḥ¹ |
| Accusative | सुषुप्तम् súṣuptam |
सुषुप्तौ / सुषुप्ता¹ súṣuptau / súṣuptā¹ |
सुषुप्तान् súṣuptān |
| Instrumental | सुषुप्तेन súṣuptena |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तैः / सुषुप्तेभिः¹ súṣuptaiḥ / súṣuptebhiḥ¹ |
| Dative | सुषुप्ताय súṣuptāya |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Ablative | सुषुप्तात् súṣuptāt |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Genitive | सुषुप्तस्य súṣuptasya |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तानाम् súṣuptānām |
| Locative | सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तेषु súṣupteṣu |
| Notes |
| ||
| Feminine ā-stem declension of सुषुप्ता (súṣuptā) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुषुप्ता súṣuptā |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्ताः súṣuptāḥ |
| Vocative | सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्ताः súṣuptāḥ |
| Accusative | सुषुप्ताम् súṣuptām |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्ताः súṣuptāḥ |
| Instrumental | सुषुप्तया / सुषुप्ता¹ súṣuptayā / súṣuptā¹ |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्ताभिः súṣuptābhiḥ |
| Dative | सुषुप्तायै súṣuptāyai |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्ताभ्यः súṣuptābhyaḥ |
| Ablative | सुषुप्तायाः / सुषुप्तायै² súṣuptāyāḥ / súṣuptāyai² |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्ताभ्यः súṣuptābhyaḥ |
| Genitive | सुषुप्तायाः / सुषुप्तायै² súṣuptāyāḥ / súṣuptāyai² |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तानाम् súṣuptānām |
| Locative | सुषुप्तायाम् súṣuptāyām |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तासु súṣuptāsu |
| Notes |
| ||
| Neuter a-stem declension of सुषुप्त (súṣupta) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुषुप्तम् súṣuptam |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Vocative | सुषुप्त súṣupta |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Accusative | सुषुप्तम् súṣuptam |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Instrumental | सुषुप्तेन súṣuptena |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तैः / सुषुप्तेभिः¹ súṣuptaiḥ / súṣuptebhiḥ¹ |
| Dative | सुषुप्ताय súṣuptāya |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Ablative | सुषुप्तात् súṣuptāt |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Genitive | सुषुप्तस्य súṣuptasya |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तानाम् súṣuptānām |
| Locative | सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तेषु súṣupteṣu |
| Notes |
| ||
Noun
सुषुप्त • (súṣupta) stem, n
- a deep sleep
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 11.13.27:
- जाग्रत्स्वप्नः सुषुप्तं च गुणतो बुद्धिवृत्तयः। तासां विलक्षणो जीवः साक्षित्वेन विनिश्चितः॥
- jāgratsvapnaḥ suṣuptaṃ ca guṇato buddhivṛttayaḥ. tāsāṃ vilakṣaṇo jīvaḥ sākṣitvena viniścitaḥ.
- Waking, sleeping and deep sleep are the three functions of the intelligence and are caused by the modes of material nature. The living entity within the body is ascertained to possess characteristics different from these three states and thus remains as a witness to them.
- जाग्रत्स्वप्नः सुषुप्तं च गुणतो बुद्धिवृत्तयः। तासां विलक्षणो जीवः साक्षित्वेन विनिश्चितः॥
- c. 700 CE – 900 CE, Bhāgavata Purāṇa 12.4.21:
- न स्वप्नजाग्रन्न च तत्सुषुप्तं न खं जलं भूरनिलोऽग्निरर्कः। संसुप्तवच्छून्यवदप्रतर्क्यं तन्मूलभूतं पदमामनन्ति॥
- na svapnajāgranna ca tatsuṣuptaṃ na khaṃ jalaṃ bhūraniloʼgnirarkaḥ. saṃsuptavacchūnyavadapratarkyaṃ tanmūlabhūtaṃ padamāmananti.
- There is no ether, water, earth, air, fire or sun. The situation is just like that of complete sleep, or of voidness. Indeed, it is indescribable. Authorities in spiritual science explain, however, that since pradhāna is the original substance, it is the actual basis of material creation.
- न स्वप्नजाग्रन्न च तत्सुषुप्तं न खं जलं भूरनिलोऽग्निरर्कः। संसुप्तवच्छून्यवदप्रतर्क्यं तन्मूलभूतं पदमामनन्ति॥
Declension
| Neuter a-stem declension of सुषुप्त (súṣupta) | |||
|---|---|---|---|
| Singular | Dual | Plural | |
| Nominative | सुषुप्तम् súṣuptam |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Vocative | सुषुप्त súṣupta |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Accusative | सुषुप्तम् súṣuptam |
सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तानि / सुषुप्ता¹ súṣuptāni / súṣuptā¹ |
| Instrumental | सुषुप्तेन súṣuptena |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तैः / सुषुप्तेभिः¹ súṣuptaiḥ / súṣuptebhiḥ¹ |
| Dative | सुषुप्ताय súṣuptāya |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Ablative | सुषुप्तात् súṣuptāt |
सुषुप्ताभ्याम् súṣuptābhyām |
सुषुप्तेभ्यः súṣuptebhyaḥ |
| Genitive | सुषुप्तस्य súṣuptasya |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तानाम् súṣuptānām |
| Locative | सुषुप्ते súṣupte |
सुषुप्तयोः súṣuptayoḥ |
सुषुप्तेषु súṣupteṣu |
| Notes |
| ||
Further reading
- Monier Williams (1899) “सुषुप्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1237.
- Apte, Vaman Shivram (1890) “सुषुप्त”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan
- Hellwig, Oliver (2010-2024) “suṣupta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.