بیختن
See also: پیختن
Persian
Etymology
From Middle Persian 𐭥𐭩𐭧𐭲𐭭 (ʿyḥtn /wēxtan/, “to sift”), from Proto-Iranian *waič-, from Proto-Indo-Iranian *wayč-, and cognate with Sanskrit विच् (vic, “to sift, separate”). The Indo-Iranian root is traditionally derived from Proto-Indo-European *weyk- (“to separate, choose, set aside”); however, Cheung and Mayrhofer find this doubtful.[1][2]
Pronunciation
- (Classical Persian) IPA(key): [beːx.ˈtan]
- (Dari, formal) IPA(key): [beːx.t̪ʰǽn]
- (Kabuli) IPA(key): [beːx.t̪ʰǽn]
- (Hazaragi) IPA(key): [beːx.t̪ʰǽn]
- (Iran, formal) IPA(key): [biːx.t̪ʰǽn]
- (Tajik, formal) IPA(key): [beχ.t̪ʰǽn]
| Readings | |
|---|---|
| Classical reading? | bēxtan |
| Dari reading? | bēxtan |
| Iranian reading? | bixtan |
| Tajik reading? | bextan |
| Dari | بیختن |
|---|---|
| Iranian Persian | |
| Tajik | бехтан |
Verb
بیختن • (bixtan) (present stem بیز (biz))
- to sift; to sieve
- Synonym: الک کردن (alak kardan)
- c. 1100, Mahsatī, fa: رباعیات مهستی:
- لاله چو پریر آتش شور انگیخت
دی نرگس آب شرم از دیده بریخت
امروز بنفشه عطر با خاک آمیخت
فردا سحری باد سمن خواهد بیخت- lāla čō parēr ātiš-e šōr angēxt
dī nargis āb-i šarm az dīda berēxt
ēmrōz banafša utr bā xāk āmēxt
fardā saharī bād saman xwāhad bēxt - Two days ago, the tulip raised the fire of desire,
Yesterday, the narcissus spilled tears of shame from its eyes,
Today, the violet mingled perfumes with the earth,
Tomorrow dawn, the breeze will sift through the jasmine.
- lāla čō parēr ātiš-e šōr angēxt
Conjugation
| infinitive | بیختن (bixtán) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stem | present | بیز (biz) | ||||||
| past | بیخت (bixt) | |||||||
| participle | present | بیزنده (bizandé) | ||||||
| past | بیخته (bixté) | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| indicative | aorist | بیزم (bizam) |
بیزی (bizi) |
بیزد (bizad) |
بیزیم (bizim) |
بیزید (bizid) |
بیزند (bizand) | |
| present (imperfect) | می‌بیزم (mí-bizam) |
می‌بیزی (mí-bizi) |
می‌بیزد (mí-bizad) |
می‌بیزیم (mí-bizim) |
می‌بیزید (mí-bizid) |
می‌بیزند (mí-bizand) | ||
| present progressive | دارم می‌بیزم (dấram mí-bizam) |
داری می‌بیزی (dấri mí-bizi) |
دارد می‌بیزد (dấrad mí-bizad) |
داریم می‌بیزیم (dấrim mí-bizim) |
دارید می‌بیزید (dấrid mí-bizid) |
دارند می‌بیزند (dấrand mí-bizand) | ||
| present perfect | بیخته‌ام (bixté-am) |
بیخته‌ای (bixté-i) |
بیخته است (bixté ast) |
بیخته‌ایم (bixté-im) |
بیخته‌اید (bixté-id) |
بیخته‌اند (bixté-and) | ||
| past | بیختم (bixtam) |
بیختی (bixti) |
بیخت (bixt) |
بیختیم (bixtim) |
بیختید (bixtid) |
بیختند (bixtand) | ||
| past (imperfect) | می‌بیختم (mí-bixtam) |
می‌بیختی (mí-bixti) |
می‌بیخت (mí-bixt) |
می‌بیختیم (mí-bixtim) |
می‌بیختید (mí-bixtid) |
می‌بیختند (mí-bixtand) | ||
| past progressive | داشتم می‌بیختم (dấštam mí-bixtam) |
داشتی می‌بیختی (dấšti mí-bixti) |
داشت می‌بیخت (dâšt mí-bixt) |
داشتیم می‌بیختیم (dấštim mí-bixtim) |
داشتید می‌بیختید (dấštid mí-bixtid) |
داشتند می‌بیختند (dấštand mí-bixtand) | ||
| pluperfect | بیخته بودم (bixté búdam) |
بیخته بودی (bixté búdi) |
بیخته بود (bixté bud) |
بیخته بودیم (bixté búdim) |
بیخته بودید (bixté búdid) |
بیخته بودند (bixté búdand) | ||
| future | خواهم بیخت (xâhám bixt) |
خواهی بیخت (xâhí bixt) |
خواهد بیخت (xâhád bixt) |
خواهیم بیخت (xâhím bixt) |
خواهید بیخت (xâhíd bixt) |
خواهند بیخت (xâhánd bixt) | ||
| subjunctive | present | ببیزم (bébizam) |
ببیزی (bébizi) |
ببیزد (bébizad) |
ببیزیم (bébizim) |
ببیزید (bébizid) |
ببیزند (bébizand) | |
| past | بیخته باشم (bixté bấšam) |
بیخته باشی (bixté bấši) |
بیخته باشد (bixté bấšad) |
بیخته باشیم (bixté bấšim) |
بیخته باشید (bixté bấšid) |
بیخته باشند (bixté bấšand) | ||
| imperative | ببیز (bébiz) |
ببیزید (bébizid) |
||||||
| infinitive | بیختن (bixtán) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| stem | present | بیز (biz) | ||||||
| past | بیخت (bixt) | |||||||
| participle | present | بیزنده (bizandé) | ||||||
| past | بیخته (bixté) | |||||||
| singular | plural | |||||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | |||
| indicative | aorist | بیزم (bizam) |
بیزی (bizi) |
بیزه (bize) |
بیزیم (bizim) |
بیزین (bizin) |
بیزن (bizan) | |
| present (imperfect) | می‌بیزم (mí-bizam) |
می‌بیزی (mí-bizi) |
می‌بیزه (mí-bize) |
می‌بیزیم (mí-bizim) |
می‌بیزین (mí-bizin) |
می‌بیزن (mí-bizan) | ||
| present progressive | دارم می‌بیزم (dấram mí-bizam) |
داری می‌بیزی (dấri mí-bizi) |
داره می‌بیزه (dấre mí-bize) |
داریم می‌بیزیم (dấrim mí-bizim) |
دارین می‌بیزین (dấrin mí-bizin) |
دارن می‌بیزن (dấran mí-bizan) | ||
| present perfect | بیخته‌ام (bixtám) |
بیخته‌ای (bixtí) |
بیخته (bixté) |
بیخته‌ایم (bixtím) |
بیخته‌این (bixtín) |
بیخته‌ان (bixtán) | ||
| past | بیختم (bixtam) |
بیختی (bixti) |
بیخت (bixt) |
بیختیم (bixtim) |
بیختین (bixtin) |
بیختن (bixtan) | ||
| past (imperfect) | می‌بیختم (mí-bixtam) |
می‌بیختی (mí-bixti) |
می‌بیخت (mí-bixt) |
می‌بیختیم (mí-bixtim) |
می‌بیختین (mí-bixtin) |
می‌بیختن (mí-bixtan) | ||
| past progressive | داشتم می‌بیختم (dấštam mí-bixtam) |
داشتی می‌بیختی (dấšti mí-bixti) |
داشت می‌بیخت (dấšt mí-bixt) |
داشتیم می‌بیختیم (dấštim mí-bixtim) |
داشتین می‌بیختین (dấštin mí-bixtin) |
داشتن می‌بیختن (dấštan mí-bixtan) | ||
| pluperfect | بیخته بودم (bixté búdam) |
بیخته بودی (bixté búdi) |
بیخته بود (bixté bud) |
بیخته بودیم (bixté búdim) |
بیخته بودین (bixté búdin) |
بیخته بودن (bixté búdan) | ||
| subjunctive | present | ببیزم (bébizam) |
ببیزی (bébizi) |
ببیزه (bébize) |
ببیزیم (bébizim) |
ببیزین (bébizin) |
ببیزن (bébizan) | |
| past | بیخته باشم (bixté bấšam) |
بیخته باشی (bixté bấši) |
بیخته باشه (bixté bấše) |
بیخته باشیم (bixté bấšim) |
بیخته باشین (bixté bấšin) |
بیخته باشن (bixté bấšan) | ||
| imperative | ببیز (bébiz) |
ببیزین (bébizin) |
||||||
References
- Cheung, Johnny (2007) Etymological Dictionary of the Iranian Verb (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 2), Leiden, Boston: Brill, →ISBN, pages 407-8
- Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan] (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 576-7
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.