հաճարի
Armenian
Etymology
From Old Armenian հաճարի (hačari). According to Martirosyan, the dialectal form հաճարկի (hačarki) is probably from the diminutive հաճարուկ (hačaruk) + -ի (-i).
Pronunciation
- (Eastern Armenian, standard) IPA(key): [hɑt͡ʃɑɾí]
- (Western Armenian, standard) IPA(key): [hɑd͡ʒɑɾí]
Usage notes
The tree is found in the extreme northwest, north and northeast of the Armenian homeland (see the map), corresponding with the dialectal distribution of the word.
Declension
u-type, inanimate (Eastern Armenian)
singular | plural | |||
---|---|---|---|---|
nominative | հաճարի (hačari) | հաճարիներ (hačariner) | ||
dative | հաճարու (hačaru) | հաճարիների (hačarineri) | ||
ablative | հաճարուց (hačarucʻ) | հաճարիներից (hačarinericʻ) | ||
instrumental | հաճարով, հաճարիով (hačarov, hačariov) | հաճարիներով (hačarinerov) | ||
locative | հաճարում, հաճարիում (hačarum, hačarium) | հաճարիներում (hačarinerum) | ||
definite forms | ||||
nominative | հաճարին (hačarin) | հաճարիները/հաճարիներն (hačarinerə/hačarinern) | ||
dative | հաճարուն (hačarun) | հաճարիներին (hačarinerin) | ||
1st person possessive forms (my) | ||||
nominative | հաճարիս (hačaris) | հաճարիներս (hačariners) | ||
dative | հաճարուս (hačarus) | հաճարիներիս (hačarineris) | ||
ablative | հաճարուցս (hačarucʻs) | հաճարիներիցս (hačarinericʻs) | ||
instrumental | հաճարովս, հաճարիովս (hačarovs, hačariovs) | հաճարիներովս (hačarinerovs) | ||
locative | հաճարումս, հաճարիումս (hačarums, hačariums) | հաճարիներումս (hačarinerums) | ||
2nd person possessive forms (your) | ||||
nominative | հաճարիդ (hačarid) | հաճարիներդ (hačarinerd) | ||
dative | հաճարուդ (hačarud) | հաճարիներիդ (hačarinerid) | ||
ablative | հաճարուցդ (hačarucʻd) | հաճարիներիցդ (hačarinericʻd) | ||
instrumental | հաճարովդ, հաճարիովդ (hačarovd, hačariovd) | հաճարիներովդ (hačarinerovd) | ||
locative | հաճարումդ, հաճարիումդ (hačarumd, hačariumd) | հաճարիներումդ (hačarinerumd) |
Alternative forms
- հաճարենի (hačareni) — literary
- աճարի (ačari), աճարքի (ačarkʻi), հաճարկի (hačarki), աժրի (ažri) — dialectal
Further reading
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “հաճար”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 16a
- Ališan, Ġewond (1895) “աժրի”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʻiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 17, page 14
- Bussmann, Rainer W., editor (2017), Ethnobotany of the Caucasus (European Ethnobotany), Springer, pages 293–298
- Caturyan, Tʻ. G. (1970) “Fagus”, in Astvacatryan Z. A., editor, Buyseri anunneri latineren-hayeren-ṙuseren baṙaran [Latin–Armenian–Russian Dictionary of Plant Names], 2nd edition, Yerevan: University Press, § 503, page 55
- Ġazaryan, Ṙ. S. (1981) “հաճարի”, in Busanunneri hayeren-latineren-ṙuseren-angleren-franseren-germaneren baṙaran [Armenian–Latin–Russian–English–French–German Dictionary of Plant Names], Yerevan: University Press, § 663, page 55a
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 694–695, 762
Old Armenian
Etymology
The origin is unknown. Containing the botanical suffix + -ի (-i).
Noun
հաճարի • (hačari)
- Oriental beech, Fagus orientalis
- 6th century, Plato, Yałags ōrinacʻ ew ōrēnsdrutʻeancʻ [Laws] :
- Ոչ գոյ բնաւ ոչ հաճարի (var. աճարի) ոմն բանից արժանի, և ոչ սօսի և նոճի ոչ բազում, և շոճի և լայնտերևի սակաւ թերևս գտցէ ոք՝ որով վարիլ նաւակառուցացն առ ներքին մասունսն և ողնափայտիցն հարկաւոր է՛:
- Očʻ goy bnaw očʻ hačari (var. ačari) omn banicʻ aržani, ew očʻ sōsi ew noči očʻ bazum, ew šoči ew laynterewi sakaw tʻerews gtcʻē okʻ, orov varil nawakaṙucʻacʻn aṙ nerkʻin masunsn ew ołnapʻayticʻn harkawor ḗ:
- Ոչ գոյ բնաւ ոչ հաճարի (var. աճարի) ոմն բանից արժանի, և ոչ սօսի և նոճի ոչ բազում, և շոճի և լայնտերևի սակաւ թերևս գտցէ ոք՝ որով վարիլ նաւակառուցացն առ ներքին մասունսն և ողնափայտիցն հարկաւոր է՛:
- 12–13th century, Mxitʻar Goš, Aṙakkʻ [Fables] :
- տեսանես զեղբարսն մեր զհաճարի եւ զփիճի, զի ոչ են բազմաստք եւ ոչ ընդդիմանալ հողմոց կարեն, ի խոր արմատս ոչ ունելով
- tesanes zeġbarsn mer zhačari ew zpʻiči, zi očʻ en bazmastkʻ ew očʻ ənddimanal hoġmocʻ karen, i xor armats očʻ unelov
- Translation by Robert Bedrosian
- You see our brothers, the beech and the pine. They are lacking many branches and are unable to resist the wind, not having deep roots.
- տեսանես զեղբարսն մեր զհաճարի եւ զփիճի, զի ոչ են բազմաստք եւ ոչ ընդդիմանալ հողմոց կարեն, ի խոր արմատս ոչ ունելով
Alternative forms
- աճարի (ačari)
Derived terms
- հաճարուկ (hačaruk) [5th c.]
- հաճարածառ (hačaracaṙ)
Descendants
- Armenian: հաճարի (hačari)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʻeay (1977) “հաճար”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, volume III, Yerevan: University Press, page 16a
- Ališan, Ġewond (1895) “հաճարածառ․ հաճարի․ հաճրի”, in Haybusak kam haykakan busabaṙutʻiwn [Armenian Botany] (in Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy, § 1608, page 353
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “հաճարի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 10ab
- Awetikʻean, G., Siwrmēlean, X., Awgerean, M. (1837) “աճարի”, in Nor baṙgirkʻ haykazean lezui. Mnacʻordkʻ noragiwt baṙicʻ ew vkayutʻeancʻ yawurs [New Dictionary of the Armenian Language. Appendix of Newly-Discovered Words and Attestations] (in Old Armenian), volume II, Venice: S. Lazarus Armenian Academy, page 1042b, glossing as fir
- Bănățeanu, Vlad (1960) “Terminologia arborilor în limba armeană”, in Studii și cercetări lingvistice (in Romanian), volume 11, number 3, page 364 of 359–375
- Greppin, John A. C. (1983) “The Armenian botanical terms hačar, hačari and hačaruk”, in Revue des Études Arméniennes, volume 17, pages 13–17, conflating with հաճար (hačar, “spelt”)
- Ġazaryan, Ṙ. S., Avetisyan, H. M. (2009) “հաճարի”, in Miǰin hayereni baṙaran [Dictionary of Middle Armenian] (in Armenian), 2nd edition, Yerevan: University Press, page 398b
- Martirosyan, Hrach (2010) Etymological Dictionary of the Armenian Inherited Lexicon (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 8), Leiden and Boston: Brill, pages 694–695, 762
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.