хаан

Buryat
Alternative scripts
Classical Mongolian ᠬᠠᠭᠠᠨ
qaɣan
Latin (1931–1936)a kaan
Latin (1937–1939)b xaan
Cyrillic хаан
xaan
a Based on the southern Tsongol–Sartul dialect.
b Based on the eastern Khori dialect.

Noun

хаан • (xaan)

  1. khan; tsar

Declension

This noun needs an inflection-table template.

Mongolian
MongolianCyrillic
ᠬᠠᠭᠠᠨ
(qaɣan)		хаан
(xaan)

Etymology

Inherited from Classical Mongolian ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan), from Middle Mongol ᠬᠠᠭᠠᠨ (qaɣan). Compare Old Turkic 𐰴𐰍𐰣 (qaɣan), the title of Bumïn Qaγan, founder of the Turkic Khaganate who reigned in 551–552 CE. Clauson considers Mongolic qaɣan to be a Turkic loanword;[1] yet the reverse (Mongolic into Turkic) is equally as likely, as Turks themselves borrowed the title from Rourans.[2] As early as 3rd century CE general Yinalou, of Mongolic-speaking Xianbei ethnicity, had been recorded addressing chief Murong Tuyuhun as 可寒 (Late Han Chinese: *kʰaiBgɑn[3][4]) the earliest attested form of this title, before 可汗 (kèhán).[5]

According to Pulleyblank, the Xiongnu royal title 護于 (OC *ɢʷraːɡs ɢʷa) mentioned in 1st century BCE is an earlier Chinese transcription of the same word.[1] Vovin (2007) accepts the Xiongnu provenance, proposing that both 護于 (OC *ɦwaʔ-ɦwaʰ) and 單于 (OC dar-ɦʷa) stemmed from a Xiongnu root *qa-/ɢa- "great, ruler", which in turn is related to Proto-Yeniseian *qeʔ (“big”) (Werner 2002.2:58) and *qʌ:j/*χʌ:j (“ruler, prince”) (Vovin's).[6]

Pronunciation
  • Hyphenation: хаан

Noun

хаан • (xaan)

  1. royal or imperial khan; king; monarch ; sovereign ; emperor
    Synonym: эзэн (ezen)
    хаант улс ― xaant uls ― khanate; empire

Declension
Declension of хаан (а-harmonic regular д-pl // ууд-pl) 
attributive хаан
xaan
singular / indefinite definite plural
nominative хаан
xaan		 хаад, хаанууд
xaad, xaanuud
genitive хааны
xaany		 хаадын, хаануудын
xaadyn, xaanuudyn
accusative хааныг
xaanyg		 хаадыг, хаануудыг
xaadyg, xaanuudyg
dative-locative хаанд
xaand		 хаадад, хаануудад
xaadad, xaanuudad
genitive-dative хааныд
xaanyd		 хаадынд, хаануудынд
xaadynd, xaanuudynd
ablative хаанаас
xaanaas		 хаадаас, хаануудаас
xaadaas, xaanuudaas
instrumental хаанаар
xaanaar		 хаадаар, хаануудаар
xaadaar, xaanuudaar
comitative хаантай
xaantaj		 хаадтай, хаануудтай
xaadtaj, xaanuudtaj
privative хаангүй
xaangüj		 хаадгүй, хаануудгүй
xaadgüj, xaanuudgüj
directive хаан руу
xaan ruu		 хаад руу, хаанууд руу
xaad ruu, xaanuud ruu
Reflexive possessive forms 
singular / indefinite definite plural
nominative хаанаа
xaanaa		 хаадаа, хаануудаа
xaadaa, xaanuudaa
genitive хааныхаа
xaanyxaa		 хаадынхаа, хаануудынхаа
xaadynxaa, xaanuudynxaa
accusative хааныгаа
xaanygaa		 хаадыгаа, хаануудыгаа
xaadygaa, xaanuudygaa
dative-locative хаандаа
xaandaa		 хааддаа, хаанууддаа
xaaddaa, xaanuuddaa
genitive-dative хааныдаа
xaanydaa		 хаадындаа, хаануудындаа
xaadyndaa, xaanuudyndaa
ablative хаанаасаа
xaanaasaa		 хаадаасаа, хаануудаасаа
xaadaasaa, xaanuudaasaa
instrumental хаанаараа
xaanaaraa		 хаадаараа, хаануудаараа
xaadaaraa, xaanuudaaraa
comitative хаантайгаа
xaantajgaa		 хаадтайгаа, хаануудтайгаа
xaadtajgaa, xaanuudtajgaa
privative хаангүйгээ
xaangüjgee		 хаадгүйгээ, хаануудгүйгээ
xaadgüjgee, xaanuudgüjgee
directive хаан руугаа
xaan ruugaa		 хаад руугаа, хаанууд руугаа
xaad ruugaa, xaanuud ruugaa
independent
genitive		 singular / indefinite definite plural
singular
possession		 хааных
xaanyx		 хаадынх, хаануудынх
xaadynx, xaanuudynx
collective
possession		 хааныхан
xaanyxan		 хаадынхан, хаануудынхан
xaadynxan, xaanuudynxan
  • ханлиг (xanlig)

Adjective

хаан • (xaan)

  1. (attributive) khan; imperial

See also

References
  1. Clauson, Gerard (1972) “xağan:”, in An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press, page 611
  2. Vovin, A. (2007) "Once Again on the Etymology of the Title qaγan" in Studia Etymologica Cracoviensia 12. p. 184-185
  3. Songshu. vol. 96
  4. Schuessler, A. 2007. Etymological Dictionary of Old Chinese. p. 275, 271)
  5. Zhou, Weizhou [1985] A History of Tuyuhun. Guilin: Guangxi Normal University Press. →ISBN, pp. 3-6
  6. Vovin, A. (2007) "Once Again on the Etymology of the Title qaγan" in Studia Etymologica Cracoviensia 12. p. 180-185

Yakut

Etymology

From Proto-Turkic *kiān, compare Dolgan каан.

Noun

хаан • (qaan)

  1. blood

Derived terms
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.