Nauka

Edukację rozpoczął w 1899 w V Gimnazjum Rządowym. Po strajku szkolnym w 1905 przeniósł się do Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego w Warszawie, które ukończył^[2]. Jeszcze jako uczeń V Gimnazjum Rządowego zapisał się na wieczorne kursy rysunkowe w Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, a następnie w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych kształcił się pod kierunkiem Konrada Krzyżanowskiego i Ferdynanda Ruszczyca.

Studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem prof. Józefa Mehoffera kończy ze srebrnym medalem. Wykształcenie uzupełnia w Paryżu w tzw. akademiach prywatnych: (Académie Ranson i Grande Chaumière). Paryskie studia przypadają na czas wielkiego przełomu w sztuce francuskiej. Rozgłos zyskują Henri Matisse i Pablo Picasso. Filippo Tommaso Marinetti publikuje Manifest futuryzmu, a salony „Niezależnych” pokazują kubistów. Zygmunt Kamiński przygląda się i poznaje paryskie trendy, lecz ostatecznie pozostaje wierny sztuce tradycyjnej.

W sierpniu 1920 wstąpił jako ochotnik do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej^[2].

Twórczość

Wersja Herbu Polski Zygmunta Kamińskiego z 1927

Skala twórczych zainteresowań Zygmunta Kamińskiego była rozległa. Od znaczków pocztowych i banknotów, poprzez monety, medale i pieczęcie po monumentalne dekoracje ścienne o treściach symbolicznych i historycznych. Należą do nich ilustracje do powieści: Stefana Żeromskiego (Powieść o Walgierzu Udałym i Wisła), Władysława Reymonta (Chłopi), cykle rodzajowych kompozycji z eksterminacji warszawskiego getta, Syn Marnotrawny, realistyczne studia portretowe. Z własnoręcznie wykonanej przez artystę w 1922 dekoracji plafonu w Teatrze Narodowym pozostały tylko szkice kompozycyjne. Podobnie dekoracje sgraffitowe gmachu Sejmu zachowały się jedynie na starych fotografiach. Zygmunt Kamiński był autorem wzoru godła Polski z 1927^[3] oraz wzoru z okresu PRL. Zaprojektował również dwa banknoty Banku Polskiego: 20-złotowy (wyemitowany z datami 1 marca 1926 r. oraz 1 września 1929 r.) i 50-złotowy (wyemitowany z datami 28 sierpnia 1925 r. oraz 1 września 1929 r.)^[4].

Banknot 50-złotowy z 1929

Godło Polski z 1927 autorstwa Zygmunta Kamińskiego na przedwojennej fotografii barwnej

Grób Zygmunta Kamińskiego na cmentarzu Powązkowskim

Znacznie lepiej przetrwały kompozycje sakralne. Spośród 150 projektów dekoracji świątyń w Polsce, najważniejsze to: prezbiterium kościoła w Jabłonnie, 40 postaci świętych polskich do ołtarza 1000-lecia Polski w kościele św. Kazimierza w Pruszkowie, obraz olejny św. Jacka w ołtarzu głównym w kaplicy dominikanów na warszawskim Służewie, projekt tablicy ślubowań Jana Kazimierza oraz projekt pomnika kardynała Augusta Hlonda.

Powstały także liczne dzieła we współpracy z żoną artysty, Zofią Trzcińską-Kamińską – rzeźbiarką. Do tej grupy należą: pomnik Tadeusza Kościuszki w Poznaniu, konny pomnik Stefana Czarnieckiego w Czarncy, pomnik bł. Wincentego Kadłubka w Jędrzejowie, płaskorzeźba „Matki Bożej Królowej Polski” na Jasnej Górze. Pokazane na Światowej Wystawie w Paryżu w 1937 – posąg Bolesława Chrobrego oraz złota moneta z głową Chrobrego – zostały wyróżnione złotymi medalami. Wyróżnienia nie otrzymał natomiast plakat Kamińskiego Polacy na IX Olimpiadę 1928, który przedstawiono w Olimpijskim Konkursie Sztuki i Literatury na igrzyskach olimpijskich w Amsterdamie (1928)^[5].

Działalność dydaktyczna

Drugim nurtem zainteresowań Zygmunta Kamińskiego stała się działalność dydaktyczna, której z czasem wyłącznie się poświęcił. Nabycie sprawnej umiejętności rysowania uważał za konieczny warunek pracy każdego architekta. Był współzałożycielem Wydziału Architektury PW i jego dziekanem w latach 1930–1931, 1937–1939 oraz 1945–1946, a w latach 1915–1960 kierownikiem katedry – Zakładu Rysunku Odręcznego. Podczas okupacji współorganizował tajne nauczanie i prowadził zajęcia na kursach Wydziału Architektury. Po upadku powstania znalazł się w Częstochowie, gdzie zorganizował kursy architektoniczne w ramach działających tam Kursów Akademickich^[2]. W latach 1950–1952 był profesorem ASP w Warszawie.

Prace jego studentów były wystawiane na wystawach Wydziału Architektury PW, warszawskiej Zachęty a także w Rzymie, Florencji, Wenecji, Neapolu i Mediolanie. Był twórcą szkoły rysunku architektonicznego i wykształcił kilka pokoleń architektów.

Śmierć

Profesor Zygmunt Kamiński zmarł w Warszawie. Spoczywa obok żony Zofii na cmentarzu Powązkowskim (Aleja Zasłużonych-1-79)^[6].

Kontrowersje

W 2017 r. heraldyk Jerzy Michta opublikował książkę^[7] z wynikami swoich badań, które wskazują, że przyjęta w 1927 r. forma godła Polski autorstwa Kamińskiego jest w rzeczywistości kopią wizerunku polskiego orła z plakietki ku czci Ignacego Paderewskiego, zaprojektowanej w 1924 r. przez Élisę Beetz-Charpentier^[8].

W październiku 2018 r. Andrzej-Ludwik Włoszczyński, powołując się na publikację Jerzego Michty oraz przeprowadzone przez siebie badania stwierdził, że inspiracją Kamińskiego mogła być wyłącznie plakieta Elise Beetz-Charpentier z 1924 r.^[9]

W grudniu 2018 r. Aleksander Bąk opublikował kopię umowy z dnia 15 maja 1934 r., zawartej pomiędzy Mennicą Paryską a medalierką Élisą Beetz-Charpentier^[10]. Jego zdaniem stanowi to dowód, że plakieta nie została wyemitowana w 1924 r., lecz dopiero w 1934 r., a teza Jerzego Michty i wnioski sformułowane przez Andrzeja-Ludwika Włoszczyńskiego są niezgodne z prawdą^[11]. Włoszczyński skrytykował rozumowanie Bąka^[12].