Zwartnica

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	amarylkowate
Rodzaj	zwartnica
Nazwa systematyczna
Hippeastrum Herbert Appendix 31. Dec(?) 1821

`Belladonna`

`Gilmar`

`Emerald`

Zwartnica (Hippeastrum Herb.) – rodzaj roślin z rodziny amarylkowatych. Istnieje około 80 gatunków rosnących w tropikalnym i subtropikalnym klimacie Ameryki Południowej – od Argentyny aż po Meksyk i Karaiby^[3].

Morfologia

Rośliny cebulowe. Cebulki mają średnicę 5-12 cm i wytwarzają kilka zimozielonych liści. Łodyga jest prosta, pusta w środku, wysokości do 60 cm, dźwiga zwykle do czterech (wyjątkowo do 6) dużych kwiatów o średnicy do 30 cm, mających 6 dużych płatków. Kwiaty są na ogół koloru czerwonego, różowego, białego lub pomarańczowego i pojawiają się przed rozwojem liści^[3]. Niektóre mają kolorowe paski na płatkach. Zwartnice często mylone są z inną rośliną z rodziny amarylkowatych – amarylis (Amaryllis belladonna) rosnącą w Afryce Południowej. Najłatwiej rozróżnić je po liczbie kwiatów (zwartnica ma ich do 4, amarylis do 12) i łodydze pustej w środku (u zwartnicy), lub pełnej (u amarylis). Ponadto uprawiane w Polsce zwartnice kwitną wczesną wiosną, zaś amarylis późnym latem.

Systematyka

Pozycja i podział według systemu APG II (2003) i APweb (2001...)

Rodzaj należy do rodziny amarylkowatych (Amaryllidaceae J. St.-Hil.), która wraz z grupę siostrzaną czosnkowatych Alliaceae tworzą grupę siostrzaną agapantowatych Agapanhaceae. Wszystkie trzy rodziny stanowią jedną z linii rozwojowych grupy określanej pomocniczo rangą rzędu jako szparagowce Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych^[2].

Pozycja rodziny w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd amarylkowce (Amaryllidales Bromhead), rodzina amarylkowate (Amaryllidaceae J. St.-Hil.), podrodzina Hippeastroideae Herb. ex Sweet, plemię Hippeastreae Herb. ex Sweet, podplemię Hippeastrinae (Kunth) Walp. rodzaj zwartnica (Hippeastrum Herb.)^[4].

Wykaz gatunków^[5]

Zastosowanie

W Europie zwartnice są uprawiane jako rośliny ozdobne. W krajach o cieplejszym klimacie są uprawiane w gruncie, w Polsce tylko jako rośliny pokojowe. Odmiany uprawiane w Europie są z reguły mieszańcami^[3]. Mają one dużo większe kwiaty od dziko rosnących form typowych^[6]. Największą liczbę odmian wyhodowali Holendrzy^[3]. Przy użyciu specjalnych doniczek zwartnice mogą być uprawiane metodą hydroponiczną^[6].

Uprawa

Zwartnice muszą do okresu kwitnienia mieć dużo światła i temperaturę 20-23^oC. Gdy rozwijają się pierwsze pąki kwiatowe roślinę przenosi się do chłodniejszego pomieszczenia, co pozwala na lepsze wybarwienie się kwiatów i dłuższe kwitnienie^[6]. Jako podłoże wystarczy zwykła ziemia kwiatowa, na dnie doniczki powinien być drenaż zapobiegający gniciu cebul. Początkowo po zasadzeniu cebuli roślinę podlewa się obficie, później umiarkowanie, a gdy pojawią się pędy kwiatostanowe, znów podlewa się obficiej^[6]. Przez okres wegetacji nawozi się co 3-4 tygodnie nawozem wieloskładnikowym. Po przekwitnięciu rośliny i zżółknięciu liści przechodzi ona okres spoczynku. Wówczas należy zaprzestać podlewania i przez 2-3 miesiące przetrzymywać doniczkę z suchą ziemią i cebulą w chłodnym i ciemnym miejscu^[6]. Rozmnaża się głównie przez cebule przybyszowe, które sadzi się pojedynczo do doniczek (wskazane jest zaprawienie ich środkiem grzybobójczym)^[6].

Zwartnice są atakowane przez choroby grzybowe i szkodniki – zwalcza się je jak u innych roślin pokojowych.

Przypisy