Zofia Woźna
właśc. Bala Leser
Ilustracja
zdjęcie z wniosku dowodowego z 1939
Data i miejsce urodzenia

31 października 1911
Besko

Data i miejsce śmierci

14 maja 1984
Warszawa

Narodowość

Polka

Alma Mater

Akademia Sztuk Pięknych w Krakowie

Dziedzina sztuki

rzeźba, malarstwo

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej
Grób Zofii Woźnej na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Głowa dziewczynki 1954 r.
Rzeźba „Samotność” (Trzy cienie) 1965 r. w Parku im. R. Traugutta w Warszawie.

Zofia Woźna, właśc. Bala Leser (Beile Breindel Leser) (ur. 31 października 1911 w Besku, zm. 14 maja 1984 w Warszawie) – polska rzeźbiarka i malarka pochodzenia żydowskiego, jedna z pierwszych studentek na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie[1].

Życiorys

Naprawdę Bala Leser (Beile Breindel Leser) urodziła się 16 października 1897 w Krakowie[2] jako trzecie dziecko Markusa (Mikołaja) Lesera i Sary z domu Strücker. Miała jeszcze dwóch braci: Schaje Uschera i Chaima[3].

Studiowała w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (w latach 1919–1927) pod kierunkiem Wojciecha Weissa, Józefa Pankiewicza, Fryderyka Pautscha, Felicjana Kowarskiego[4] (absolutorium w 1934).

W czasie wojny zmieniła tożsamość i już do końca życia funkcjonowała pod nazwiskiem Zofia Woźna. Według nowych dokumentów była 14 lat młodsza niż w rzeczywistości. W związku z tym w swoich życiorysach artystycznych podawała inną niż naprawdę datę ukończenia akademii. Podobnej zmiany tożsamości dokonała inna z pierwszych studentek na krakowskiej ASP, jej koleżanka Joanna Grabowska. Tak jak i inni artyści (m.in. Maria Jarema, Henryk Wiciński, Artur Nacht-Samborski) uciekła do Lwowa i działała w kooperatywie „Chudożnik”[5]. Zaraz po wyzwoleniu przeniosła się do Lublina, a potem zamieszkała w Warszawie[6].

Tworzyła popiersia i rzeźby figuralne, a także kompozycje o charakterze pomnikowym. Skłaniała się ku syntezie i kubistycznemu traktowaniu formy, w pierwszej połowie lat 50. XX wieku tworzyła w duchu realizmu socjalistycznego. Równolegle zajmowała się malarstwem sztalugowym tworząc serie obrazów o tematyce morskiej, portrety i wnętrza.

Była laureatką Nagrody II stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki za całokształt twórczości (1965), Srebrnego medalu na I Festiwalu Sztuk Pięknych w Warszawie (1966). Wiele jej prac można znaleźć w zbiorach kolekcji Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Nigdy nie wyszła za mąż, ani nie miała dzieci.

Zmarła 14 maja 1984 r. w Warszawie, pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera M-2-2)[7], w niedalekiej odległości spoczywa Joanna Grabowska. Pogrzebem Zofii Woźnej zajmowała się Janina Jaworska, która przyjaźniła się z artystką.

Wybrane wystawy

  • V 1934 – Wystawa Wojciech Weiss i jego uczniowie, TPSP, Kraków[8]
  • 1944 – Wystawa „Polonia” 1939–1944, Muzeum Lubelskie, Lublin[9]
  • III 1946 – Konkurs Rzeźby Religijnej, wystawa 50 rzeźb z konkursu Ministerstwa Kultury i Sztuki na małą rzeźbę kameralną (Zofia Woźna nagroda MKiS)[10]
  • 1947 – III Salon Ogólnopolski, Poznań (nagroda)[11]
  • 1951 – II Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Zachęta, Warszawa[12]
  • VI–IX 1954 – IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki, Zachęta, Warszawa (trzecia nagroda)[13]
  • XII 1958-I 1959 – Rzeźba Warszawska 1945–1958, Zachęta, Warszawa[14]
  • 1960 – Rzeźba polska 1945–1960, Zachęta, Warszawa[15]
  • IV 1963 – Wystawa rzeźby i malarstwa Zofii Woźnej, ZPAP, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych Zachęta, Warszawa[16]
  • I 1965 – Wystawa Rzeźby i Grafiki Okręgu Warszawskiego ZPAP, Zachęta, Warszawa[17]

Najważniejsze prace

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Iwona Demko, Walka kobiet o prawo studiowania w Akademii, „Wiadomości ASP”, kwiecień 2018, s. 46, ISSN 1505-0661 [dostęp 2020-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-20].
  2. ↑ Wnioski o wydanie dowodów osobistych 1930–1939, sygn. 29/218/923, Archiwum Narodowe Kraków.
  3. ↑ Spis ludności miasta Podgórza 1900, sygn. 29/93/0/5.1/20, nr d. 481–549, t. 7, obraz 860.jpg .
  4. ↑ Materiały do dziejów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie 1895–1939, [T. 2] / oprac. Józef E. Dutkiewicz, Jadwiga Jeleniewska-Ślesińska, Władysław Ślesiński, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1969, s. 328.
  5. ↑ Janina Jaworska, Polska walcząca 1939–1945, Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1985, s. 209.
  6. ↑ Kwestionariusz ewidencyjny członka, Związek Polskich Artystów Plastyków, nr 890, s. 3, Archiwum TPSP w Krakowie.
  7. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2020-03-13].
  8. ↑ Władysław Terlecki, Wystawa Wojciecha Weissa i jego uczniów, „Sztuki Piękne”, R. 10 (1934), nr 4, s. 134 i 150
  9. ↑ Jerzy Wolf, Pierwsza wystawa Z.Z.A.P. w Lublinie, "Odrodzenie" (tygodnik), R. 1, nr 8/9 (12 XI 1944), s. 10
  10. ↑ Polskie życie artystyczne w latach 1945-1960: praca zbiorowa / pod red. Aleksandra Wojciechowskiego; Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki. Pracownia Plastyki Współczesnej, 1992, s. 88.
  11. ↑ Helena Blumówna, Poznański Salon Plastyki, „Tygodnik Powszechny”, 20 VII 1947, nr 29 (122), s. 6
  12. ↑ Katalog wystawy II Ogólnopolska Wystawa Plastyki
  13. ↑ Katalog wystawy IV Ogólnopolska Wystawa Plastyki
  14. ↑ Katalog wystawy Rzeźba Warszawska 1945-1958
  15. ↑ Katalog wystawy Rzeźba polska 1945-1960
  16. ↑ Katalog wystawy Wystawa rzeźby i malarstwa Zofii Woźnej
  17. ↑ Katalog wystawy Wystawa Rzeźby i Grafiki OW ZPAP
  18. ↑ Zygmunt Stępiński: Gawędy warszawskiego architekta. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984, s. 154. ISBN 83-03-00447-6.
  19. ↑ Odznaczenia państwowe dla zasłużonych pracowników [w:] „Trybuna Robotnicza”, nr 169, 18-19 lipca 1964, s. 2.
  20. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  21. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki” - wskazana jako Woźna Zofia c. Mikołaja.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.