Zofia Wanda Szmydtowa
Państwo działania

 Polska

Data i miejsce urodzenia

21 kwietnia 1893
Petersburg

Data i miejsce śmierci

3 marca 1977
Warszawa

Profesor nauk literaturoznawczych
Specjalność: historia literatury polskiej
Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Doktorat

1917 – historia literatury
Uniwersytet Jagielloński

Habilitacja

1933 – historia literatury
Uniwersytet Warszawski

Profesura

1959

Nauczyciel Akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Katedra

Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki

Stanowisko

młodsza asystentka, starsza asystentka, docent

Okres zatrudn.

1926–1939

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

Katedra

Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki

Stanowisko

profesor

Okres zatrudn.

1946–1965

kierowniczka
Katedra

Historii Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego

Okres spraw.

1955–1965

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL”

Zofia Wanda Szmydtowa (ur. 21 kwietnia 1893 w Petersburgu, zm. 3 marca 1977 w Warszawie) – polska historyczka i teoretyk literatury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego.

Życiorys

Grób Zofii Szmydt na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Urodziła się w rodzinie Józefa Gąsiorowskiego (1855–1901), nauczyciela gimnazjalnego, bibliotekarza Cesarskiej Akademii Nauk w Petersburgu, działacza społecznego i oświatowego, i Władysławy z Holców (zm. 1944). Miała czworo rodzeństwa: Mirosława, Bronisława (poległego w 1920 w wojnie polsko-bolszewickiej), Władysławę i Mieczysławę. W 1901 (po śmierci ojca) przyjechała z matką i rodzeństwem do Warszawy. W latach 1902–1909 uczyła się na pensji Jadwigi Sikorskiej, gdzie m.in. języka polskiego uczył ją Bronisław Chlebowski. W 1910 uzyskała patent nauczycielki języka polskiego, a w 1911 zdała eksternistycznie maturę w VI Gimnazjum Filologicznym. Rok później zaczęła studia filologiczne i historyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Była członkinią „Zjednoczenia”, organizacji skupiającej młodzież narodową[1].

Po wybuchu I wojny światowej przerwała studia, wróciła do Warszawy, gdzie podjęła pracę nauczycielki w żeńskich szkołach gimnazjalnych. W 1917 wróciła na UJ, gdzie uzyskała w czerwcu 1917 stopień doktora filozofii. W 1918 ponownie pracowała jako nauczycielka w warszawskich gimnazjach. Współpracowała z wieloma czasopismami literackimi. W 1923 otrzymała nagrodę Kasy im. Józefa Mianowskiego dla młodych naukowców[1].

Od 15 kwietnia 1926 pracowała w Katedrze Historii Literatury Polskiej Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego, początkowo jako młodsza asystentka, od października 1926 – jako starsza asystentka. Po habilitacji uzyskała w 1933 stanowisko docenta[1]. Od 1934 do 1939 i od 1956 to 1976 redaktor naczelny Rocznika Literackiego.[2]

W czasie okupacji niemieckiej uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Część jej prac uległa zniszczeniu w czasie powstania warszawskiego. Po jego upadku przeniosła się do Krakowa, ale już w lutym 1945 wróciła do Warszawy i od maja tego roku wykładała na Uniwersytecie Warszawskim. 1 lipca 1946 otrzymała stanowisko docenta etatowego. W 1949 została honorowym członkiem Sekcji Tłumaczy PEN Clubu. W 1954 otrzymała tytuł profesora nadzwyczajnego i w 1955 objęła stanowisko kierowniczki Katedry Historii Literatury Polskiej UW. 1 marca 1959 otrzymała tytuł profesora zwyczajnego. W 1965 odeszła na emeryturę[1].

W październiku 1919[3] wyszła za Józefa Szmydta (1885–1960), rolnika z wyższym wykształceniem, pracującego w dobrach Komarów na Wileńszczyźnie. Mieli dwie córki: Marię Danutę (1920–2011), późniejszą Gniewiewską i Zofię Szmydt (1923–2010)[1]. Od 1929 do końca życia (z przerwami na wyjazdy do Krakowa) mieszkała z rodziną przy ul. Górnośląskiej 16/20, w mieszkaniu należącym poprzednio do Władysława Reymonta[1].

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 263-5-23)[4].

Niektóre publikacje

  • Wpływ Moliera na komedie Krasickiego, „Pamiętnik Literacki” (1913–1914, jako Zofia Gąsiorowska, debiut)
  • Służba narodowa w sprawie Andrzeja Towiańskiego, Kraków 1918 (jako Zofia Gąsiorowska, podstawa doktoratu)
  • Lenartowicz w wykładzie szkolnym, [w:] „Przegląd Pedagogiczny” (1918, jako Zofia Gąsiorowska)
  • Teofil Lenartowicz. W setną rocznicę urodzin, [w:] „Przegląd Warszawski” (1922)
  • Norwida przekład ody Horacego „Ad Pompeium” (1923)
  • Norwid a Kochanowski (1925)
  • Norwid wobec tradycji literackiej (1925)
  • Miara i symbol wielkości w poezji Norwida (1930)
  • O misteriach Cypriana Norwida (1932, podstawa habilitacji)
  • Platon w twórczości Norwida (1936)
  • Problemy poetyki Arystotelesa (1937)
  • Nowele Norwida (1938)
  • Wstęp do antologii Liryka romantyczna (1947)
  • „Odprawa posłów greckich”. Studium morfologiczne (1947)
  • O pierwszej księdze „Poetyki” Sarbiewskiego (1949)
  • Przysłowia i zwroty przysłowiowe w utworach Kochanowskiego (1954)
  • Czynniki rodzime i obce w przekładzie literackim (1955)
  • Erazm z Rotterdamu a Kochanowski (1958)
  • Norwid wobec włoskiego Odrodzenia (1961)
  • Monografia Rousseau – Mickiewicz i inne studia (1961) poprzedzona licznymi studiami szczegółowymi:
    • „Dziady” wileńskie w świetle dialogów Platona (1933),
    • Osobowość Mickiewicza (1934),
    • „Pan Tadeusz” jako epos (1935),
    • Problematyka i kompozycja „Grażyny” na tle jej rodowodu literackiego (1946),
    • Czynniki gawędowe w poezji Mickiewicza (1948),
    • Mickiewicz jako tłumacz z literatur zachodnioeuropejskich (1955)
  • Refleksje nad oryginalnością „Odprawy posłów greckich” (1963)
  • Listy poetyckie Norwida (1964)
  • Kochanowski na tle polskiego i europejskiego renesansu [w:] „Poeci i poetyka”, Warszawa 1964
  • Cervantes, wydanie 2., Warszawa 1965
  • Jan Kochanowski, Warszawa 1968
  • Nowele weneckie Norwida. Genius loci (1969)
  • Norwid wobec włoskiego Odrodzenia, [w:] „Studia i portrety”, Warszawa 1969
  • „Pochwala głupoty” jako twór myśli i sztuki pisarskiej Erazma (1970)
  • Funkcja stylu w teorii i w praktyce autorskiej Erazma (1971)
  • Erazma „Język” i jego polskie powiązania (1971)
  • Erazm – Tomasz More – Piotr Tomicki (1969)
  • Rej wobec Erazma (1971)
  • Rej wobec Erazma, [w:] „O Erazmie i Reju”, Warszawa 1972, s. 283[5]

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 Maria Kotowska-Kachel: Szmydtowa z Gąsiorowskich Zofia Wanda. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 48. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN, 2012, s. 435–439. ISBN 978-83-63352-06-6.
  2. ↑ „Rocznik Literacki”, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2023-01-19].
  3. ↑ Szmydtowa z Gąsiorowskich Zofia Wanda. W: Czy wiesz kto to jest. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 723.
  4. ↑ Cmentarz Stare Powązki: Józef Szmydt, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-15].
  5. ↑ Zdzisław Libera, Zofia Szmydtowa (22 kwietnia 1893 – 3 marca 1977) [nekrolog], „Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej”, 68 (4), s. 439–449.
  6. ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
  7. ↑ M.P. z 1935 r. nr 257, poz. 306 „za szerzenie zamiłowania do literatury polskiej”.
  8. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.