Zmienka górska
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

telomowe

Gromada

naczyniowe

Klasa

paprocie

Podklasa

paprotkowe

Rząd

paprotkowce

Rodzina

orliczkowate

Rodzaj

zmienka

Gatunek

zmienka górska

Nazwa systematyczna
Cryptogramma crispa (L.) R. Br. ex Hooker
Gen. Fil. pl. 115B pl. 115B 1842[3]

Zmienka górska (Cryptogramma crispa) – gatunek paproci należący do rodziny orliczkowatych (Pteridaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek arktyczno-alpejski, suboceaniczny. Występuje na Półwyspie Skandynawskim, w europejskich górach, na Wyspach Brytyjskich i Islandii. W Polsce występuje w Karkonoszach i Górach Izerskich na następujących stanowiskach: Wysoki Kamień, Śnieżne Kotły, Kocioł Łomniczki i Kotki.

Morfologia

Roślina wieloletnia osiągająca wysokość 30 cm. Sporofit składa się z pełzającego kłącza z korzeniami, liści asymilacyjnych (trofofili) i nieco dłuższych liści zarodnionośnych (sporofili). Oba rodzaje liści są pierzastodzielne. Trofofile są 2-3 krotnie pierzaste, natomiast sporofile – 3-4 krotnie pierzaste.

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na ocienionych, wilgotnych piargach i w szczelinach skalnych. Preferuje granity, hornfelsy, bazalty i porfiry. Tworzy swój własny zespół Cryptogrammetum crispae. Zarodnikuje od lipca do września. Liczba chromosomów 2n=120.

Zagrożenia i ochrona

Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin[4] z kategorią CR i na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) z kategorią V. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię CR (krytycznie zagrożony)[5]. Znajduje się także w czerwonych listach lub księgach Niemiec, Czech i Słowacji.

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku[6][7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. ↑ The Pteridophyte Phylogeny Group, A community-derived classification for extant lycophytes and ferns, „Journal of Systematics and Evolution”, 54 (6), 2016, s. 563–603, DOI: 10.1111/jse.12229.
  3. ↑ Cryptogramma crispa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-09-05].
  4. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
  5. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764.

Bibliografia

  • Róża Kaźmierczakowa, Kazimierz Zarzycki (red.). Polska Czerwona Księga Roślin. Polska Akademia Nauk: Instytut Botaniki im. W. Szafera i Instytut Ochrony Przyrody, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.